«Εμπρός ΕΛΑΣ, ΕΛΑΣ, ΕΛΑΣ για την Ελλάδα, το δίκιο και τη λευτεριά…»

Αμέσως μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ), με απόφαση της ηγεσίας του και της ηγεσίας του ΚΚΕ, συγκροτήθηκε στις αρχές Οκτώβρη 1941 στην Αθήνα Στρατιωτικό Κέντρο Αντίστασης (ΣΚΑ), με επικεφαλής τους μόνιμους αξιωματικούς Ν. Παπασταματιάδη και Θ. Μακρίδη. Το ΣΚΑ ανέλαβε να μελετήσει τα προβλήματα της οργάνωσης και της διεξαγωγής της ένοπλης αντίστασης και να συντονίσει τις ενέργειες με την κατεύθυνση αυτή.

Η Κεντρική Οργανωτική Επιτροπή του ΕΑΜ με Διάγγελμα που κυκλοφόρησε στις 10 Οκτώβρη 1941 προσανατόλιζε τον ελληνικό λαό στην ένοπλη πάλη. Απευθυνόμενη ιδιαίτερα στους αξιωματικούς, υπαξιωματικούς, και τους έφεδρους πολεμιστές τους κάλεσε να προσφέρουν τις γνώσεις, την πείρα τους, τη δοκιμασμένη τόλμη τους στην οργάνωση των εθνικών αγώνων.

Με την καθοδήγηση του ΣΚΑ δυνάμωσαν στην Αθήνα και στον Πειραιά οι προσπάθειες για την οργάνωση μαχητικών ομάδων και την προσέλκυση αξιωματικών στον αγώνα.

Τον Οκτώβρη – Νοέμβρη 1941 η ΚΕ του ΚΚΕ έστειλε στη Ρούμελη το Θανάση Κλάρα – που αργότερα έγινε γνωστός με το αγωνιστικό ψευδώνυμο Άρης Βελουχιώτης – να μελετήσει την κατάσταση και τις δυνατότητες οργάνωσης ένοπλου αγώνα.

Τμήμα του ΕΛΑΣ σε παρέλαση (Φωτογραφία: Σπύρος Μελετζής)

Στο μεταξύ στις διάφορες περιοχές της χώρας εμφανίζονταν ένοπλες ομάδες και στην περιφέρεια Άρτας ιδρύθηκε η μυστική στρατιωτική οργάνωση ΕΛΛΑΣ -ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

Στα τέλη Δεκέμβρη 1941 με πυρήνα το ΣΚΑ, συγκροτήθηκε Κεντρική Στρατιωτική Επιτροπή, που αποτέλεσε το Ανώτατο Επιτελείο του αγώνα. Η ΚΣΕ καθοδηγούνταν από την ΚΕ του ΕΑΜ.

Το πρώτο δεκαήμερο του Γενάρη 1942 συνήλθε η 8η Ολομέλεια, που ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την οργάνωση και ανάπτυξη του ανταρτοπόλεμου.

Στην απόφαση της 8ης Ολομέλειας διατυπώνονταν οι άμεσοι και απώτεροι σκοποί του αγώνα και γινόταν έκκληση στο λαό και στα πολιτικά κόμματα να ενωθούν στην πάλη για την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Το Γενάρη του 1942 η ΚΕ του ΚΚΕ και η ΚΕ του ΕΑΜ γνωστοποίησαν την απόφασή τους για τη δημιουργία στρατού της Αντίστασης με την ονομασία Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ). Η ΚΣΕ ανασυγκροτήθηκε, διευρύνθηκε και ονομάστηκε Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ.

Στις 16 Φλεβάρη 1942 κυκλοφόρησε Ιδρυτική Προκήρυξη του ΕΛΑΣ. Στην Προκήρυξη αυτή διατυπώνονταν οι σκοποί του που ήταν:

1. Αγώνας για την απελευθέρωση της χώρας από τους ξένους καταχτητές.

2. Περιφρούρηση των επιτεύξεων του λαού και των ελευθεριών του εναντίον κάθε επιβουλής.

3. Εξασφάλιση της τάξης ως τη διεξαγωγή των εκλογών, ώστε ο λαός να μπορεί να εκφράσει πραγματικά ελεύθερα τη θέλησή του.

Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, με βάση την πείρα που συγκεντρώθηκε στη φωτιά του αγώνα κατά των χιτλεροφασιστών κατακτητών, καθόρισαν το χαρακτήρα του λαϊκού στρατού και χάραξαν βασικά τη στρατηγική και τακτική του.

Η τακτική του ΕΛΑΣ πρόβλεπε την όσο το δυνατό πιο συντονισμένη διεξαγωγή του ανταρτοπόλεμου και τη βαθμιαία ανάπτυξή του σε παλλαϊκό πόλεμο κατά των κατακτητών και των συνεργατών τους. Τη συνεχή απασχόληση και φθορά του εχθρού. Την προοδευτική απελευθέρωση της υπαίθρου, αρχίζοντας από τις ορεινές περιοχές και σε συνέχεια τη διεύρυνσή τους και τη μετατροπή τους σε βάσεις εξόρμησης του ΕΛΑΣ για τη μεταφορά του πολέμου όλο και πιο κοντά στα κέντρα και τις συγκοινωνιακές αρτηρίες του κατακτητή.

*Κείμενα της Εθνικής Αντίστασης, τόμος πρώτος / Συλλογή – Πρόλογος: Ιστορικό Τμήμα της ΚΕ του ΚΚΕ, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1981