Ρόζα Λούξεμπουργκ: Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε, εκτός από τον καιρό του πολέμου

Στο παρακάτω απόσπασμα από το άρθρο της Ρόζας Λούξεμπουργκ “Το ξαναχτίσιμο της Διεθνούς”, που γράφτηκε μεσούντος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ξεσκεπάζει καυστικά τη στάση της πλειοψηφίας του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, που ήταν εξάλλου ο κανόνας της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας υπέρ του πολέμου, με το πρόσχημα των διαφορετικών συνθηκών μεταξύ ειρήνης και πολέμου. Το άρθρο προέρχεται από τον τόμο “Ο βασικός εχθρός βρίσκεται στην ίδια μας τη χώρα”, έκδοση της Σύγχρονης Εποχής (2015), όπου μπορεί να βρει κανείς χαρακτηριστικά κείμενα (της περιόδου 1914-1915) των απόψεων και της δράσης των “Διεθνιστών”, όπως ονομάζονταν τότε οι μετέπειτα Σπαρτακιστές, και συγκεκριμένα των Ρόζα Λούξεμπουργκ, Καρλ Λίμπκνεχτ, Φραντς Μέρινγκ και Κλάρας Τσέτκιν. Κείμενα διαχρονικής επικαιρότητας, ιδιαίτερα σήμερα που η ατμόσφαιρα στην περιοχή μας μυρίζει μπαρούτι όσο ποτέ άλλοτε τα τελευταία χρόνια.

Οι βουλευτές και η ηγεσία του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος δεν εγκρίνουν απλά τις πολεμικές πιστώσεις, αλλά φροντίζουν να καταπνίξουν κάθε απειλητικό σκίρτημα αμφιβολίας και κριτικής των λαϊκών μαζών, να κόψουν μαχαίρι κάθε είδους “σχεδιασμό” αντίδρασης του λαού, ενώ από την άλλη μεριά στην κυβέρνηση φροντίζουν να προσφέρουν εξαίρετες υπηρεσίες όπως όταν, για παράδειγμα, την υποστηρίζουν με μπροσούρες, ομιλίες και άρθρα τα οποία σφύζουν από το γερμανικό εθνικοπατριωτικό πνεύμα. Πότε γνώρισε η παγκόσμια Ιστορία πόλεμο στον οποίο να συνέβαινε κάτι παρόμοιο;

Πού και πότε άλλοτε έγινε δεκτή η πλήρης κατάργηση των συνταγματικών δικαιωμάτων με τέτοια φυσικότητα και υποτακτικότητα; Πού ξανακούστηκε τέτοιος παθιασμένος ύμνος, σαν αυτόν γνωστού εντύπου της σοσιαλδημοκρατίας, στη λογοκρισία του Τύπου και μάλιστα από τις γραμμές της αντιπολίτευσης; Ποτέ δε γνώρισε ο πόλεμος τέτοιους Πινδάρους, ποτέ δε βρήκε στρατιωτική δικτατορία τέτοιους μαμελούκους, ποτέ δε θυσίασε ένα πολιτικό κόμμα τα πάντα, όλο του το είναι και τα υπάρχοντά του με τέτοια θέρμη στο βωμό μιας υπόθεσης, ενάντια στην οποία ορκιζόταν ξανά και κανά ενώπιον όλων μας να πολεμήσει μέχρι και την τελευταία ρανίδα του αίματός του. (…)

Ακριβώς αυτή η ισχυρή οργάνωση, ακριβώς αυτή η πολυθρύλητη πειθαρχία της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας επιβεβαιώθηκε όταν το κορμί της, με τη δύναμη των τεσσάρων εκατομμυρίων μελών της, έκανε μέσα σε εικοσιτέσσερις ώρες μεταστροφή, μετά από τη σχετική διαταγή μιας χούφτας βουλευτών της, και προσδέθηκε σε εκείνο το άρμα η καταπολέμηση του οποίου αποτελούσε το σκοπό της ζωής του. Πενήντα χρόνια προετοιμασίας της σοσιαλδημοκρατίας καρποφορούν στον τωρινό πόλεμο, του οποίου η ορμή και η νικηφόρα δύναμη της γερμανικής πλευράς, παρουσιάζονται στις προλεταριακές οργανώσεις τόσο από τα συνδικάτα όσο και από την ηγεσία του κόμματος σε μεγάλο βαθμό ως ο καρπός της “διαπαιδαγώγησης” των μαζών. Ο Μαρξ, ο Ένγκελς, ο Λασάλ, ο Λίμπκνεχτ, ο Μπέμπελ, ο Ζίνγκερ διαπαιδαγώγησαν, βλέπετε, το γερμανικό προλεταριάτο για να το καθοδηγεί ο Χίντεμπουργκ. Και όσο μεγαλύτερη είναι η οργανωτικότητα, η περίφημη πειθαρχία του, η ανάπτυξη των συνδικάτων και του εργατικού Τύπου στη Γερμανία απ’ ό,τι, για παράδειγμα, στη Γαλλία, τόσο αποτελεσματικότερη είναι η βοήθεια που παρέχει η γερμανική σοσιαλδημοκρατία στον πόλεμο σε σύγκριση με τη γαλλική. Σε ό,τι αφορά την ασυνήθιστη τέχνη του εθνικισμού και της διεξαγωγής του πολέμου, οι σοσιαλιστές της Γαλλίας, μαζί με τους αφελείς υπουργούς της, δεν είναι παρά αδέξιοι ερασιτέχνες μπροστά στους Γερμανούς σοσιαλδημοκράτες, τα γερμανικά συνδικάτα και στις υπηρεσίες που οι δυο τους μαζί παρέχουν στον πατριωτικό ιμπεριαλισμό.

ΙΙ. Η επίσημη κομματική θεωρία, που με όργανό της τη “Νέα Εποχή” διαστρέφει το μαρξισμό ανάλογα με τις εκάστοτε μικροπολιτικές ανάγκες της κομματικής ηγεσίας να δικαιολογήσει τις δουλειές της, προσπαθεί να ερμηνεύσει τη “μικρή παραφωνία” που υπάρχει ανάμεσα στο σημερινό ρόλο του εργατικού κόμματος και στα χτεσινά του λόγια με τον παρακάτω ισχυρισμό: Ο διεθνής σοσιαλισμός έχει μεν ασχοληθεί με το ερώτημα της αποτροπής του πολέμου, όχι όμως και με το τι πρέπει να γίνει αφού ξεσπάσει ο πόλεμος (Κάουτσκι: “Η σοσιαλδημοκρατία και ο Πόλεμος”). Σα βολική κοπέλα που λέει σε όλους “ναι”, η θεωρία αυτή μας διαβεβαιώνει πως ανάμεσα στη σημερινή πρακτική του σοσιαλισμού και στο παρελθόν του επικρατεί η ομορφότερη αρμονία και πως “κανείς δεν πρόκειται να βρει κάτι το μεμπτό στα σοσιαλιστικά κόμματα το οποίο θα έθετε σε αμφισβήτηση τη συμμετοχή τους στη Διεθνή”. Ταυτόχρονα, αυτή η ευέλικτη θεωρία έχει ήδη στο τσεπάκι της μια ικανοποιητική εξήγηση για την αντίφαση ανάμεσα στη σημερινή κατάσταση της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας και στο παρελθόν της, μια αντίφαση που χτυπάει ακόμα και στο πιο απαίδευτο μάτι.

Το ερώτημα της αποτροπής του πολέμου απασχόλησε τη Διεθνή. Τώρα, όμως, ο “πόλεμος είναι παρών” και, κατά το τυπικό σχήμα της σοσιαλδημοκρατικής φόρμουλας, αποδεικνύεται ότι μετά από το ξέσπασμα του πολέμου ισχύουν εντελώς διαφορετικοί κανόνες συμπεριφοράς από ό,τι πριν, εφόσον έχουμε πάλι πόλεμο το ζήτημα για κάθε προλεαριάτο είναι μόνο αυτό: Νίκη ή ήττα. Ή αλλιώς, όπως μας εξηγεί ένας άλλος “Αυστρομαρξιστής”, ο Φρ. Άντλερ, με επιχειρηματολογία θετικού επιστήμονα. Το έθνος πρέπει, όπως κάθε οργανισμός, πάνω απ’ όλα να διαφυλάξει την ύπαρξή του. Σε απλά γερμανικά αυτό σημαίνει: Δεν υπάρχει για το προλεταριάτο ο ένας και μοναδικός νόμος της ζωής, όπως τον διακήρυττε μέχρι τώρα ο επιστημονικός σοσιαλισμός, αλλά δύο: Ένας για την ειρήνη και ένας για τον πόλεμο. Στην ειρήνη ισχύει στο εσωτερικό μιας χώρας ο νόμος της ταξικής πάλης και στο εξωτερικό η διεθνής αλληλεγγύη. Στον πόλεμο ισχύει στο εσωτερικό η ταξική αλληλεγγύη και στο εξωτερικό η πάλη μεταξύ των εργατών των διαφόρων χωρών. Η ιστορική έκκληση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου συμπληρώνεται και, σύμφωνα με τη διόρθωση του Κάουτσκι, μετατρέπεται στο: Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε στην ειρήνη και σφαχτείτε μεταξύ σας στον πόλεμο! Έτσι, λοιπόν, σήμερα έχουμε το “κάθε σφαίρα κι ένας Ρώσος, ξάθε λόγχισμα κι ένας Γάλλος” και αύριο, αφού υπογραφεί η ειρήνη, θα ‘χουμε το “μυριάδες εσείς αγκαλιαστείτε, ασπάζομαι την οικουμένη όλη” (σ.σ.: από την “Ωδή στη χαρά”). Γιατί τελικά η Διεθνής είναι”ουσιαστικά ένα εργαλείο για τον καιρό της ειρήνης”, όμως “δεν είναι αποτελεσματικό εργαλείο για τον καιρό του πολέμου”. (σ.σ.: από άρθρο του Κάουτσκι).