Γιόχαν Κρόιφ: Η τέχνη του ποδοσφαίρου ως επιστήμη

Αν οι Βραζιλιάνοι είναι η προσωποποίηση της τέχνης του ποδοσφαίρου, ο Κρόιφ είναι η αναγωγή της ίδιας τέχνης σε επιστήμη. Όχι ένα καλλιτεχνικό ένστικτο που καλλιεργείται μεν, αλλά δε διδάσκεται. Αλλά μια φιλοσοφία που μπορεί να αφήσει εποχή, να μεταδοθεί, να επηρεάσει κι άλλος, και συνεχίζει να αφήνει μέχρι σήμερα τη σφραγίδα της στην εξέλιξη του αθλήματος, ακόμα και μετά το θάνατο του ιδρυτή της, μια μέρα σαν και σήμερα, πριν από δύο χρόνια.

Μια επιστήμη που βασίζεται στο χώρο και το χρόνο, θυμίζοντας τη θεωρία της σχετικότητας, με τις διαστάσεις του γηπέδου να αυξάνονται ή να μειώνονται, ανάλογα με το αν επιτίθεσαι ή αμύνεσαι, και τους παίκτες να αλλάζουν θέσεις μεταξύ τους, να καταργούν τον “καταμερισμό εργασίας”  μεταξύ επιθετικών κι αμυντικών.

Ένα σύστημα, όπου η βασική “παραγωγική δύναμη” είναι ο άνθρωπος, η γενική διάνοια του ποδοσφαιριστή, και όχι κάποιες μηχαανές, που ξέρουν να τρέχουν ακατάπαυστα πάνω-κάτω (η μπάλα όμως τρέχει πάντα πιο γρήγορα από αυτούς) σα γραανάζια ενός καλοκουρδισμένου συνόλου, χωρίς βούληση, δημιουργικότητα και κριτική ικανότητα.

Μια επανάσταση στο ποδόσφαιρο, που άλλαξε ριζικά τον τρόπο που τον αντιλαμβανόμαστε και -όπως συμβαίνει με αρκετές επαναστάσεις- κάποιοι τη βάφτισαν “ολοκληρωτισμό”: Total football, όπως έμεινε στην ιστορία αυτό που έπαιζε ο Άγιαξ και η Ολλανδία της δεκαετίας του 70′, που σάρωσαν (σχεδόν) τα πάντα στο διάβα τους, προπάντων όμως έκλεψαν την καρδιά όσων πρόλαβαν να τις δουν να παίζουν.

Κι επειδή όλα έχουν υλιστικό υπόβαθρο, δεν είναι τυχαίο πως αυτή η φιλοσοφία ξεπήδησε στις Κάτω Χώρες, όπου έδιναν σε καθημερινή βάση μάχη με το νερό και ξέρουν πολύ καλά, από πρώτο χέρι, να εκτιμούν τη σημασία του ελεύθερου χώρου και της αξιοποίησής του.

Ο Κρόιφ ήταν ίσως ο μοναδικός Ευρωπαίος ποδοσφαιριστής που μπορούσε να κοιτάξει στα μάτια τον Πελέ και το Μαραντόνα. Ήταν όμως κι ο προπονητής που καθόρισε το ποδοσφαιρικό DNA της σύγχρονης Μπαρτσελόνα, της πιο θεαματικής ομάδας του καιρού μας, αφήνοντας τη σφραγίδα του στο ποδόσφαιρο περισσότερο από κάθε άλλη προσωπικότητα.

Κι αν η δική του Ολλανδία έμεινε βασίλισσα χωρίς στέμμα -που ουδέποτε το συμπάθησαν οι επαναστάσεις- στοχεύοντας στο “βασίλειο της ελευθερίας” (και του πνεύματος πρωτοβουλίας για τους ποδοσφαιριστές), ήταν μια άλλη εθνική, που νίκησε τη δική του χώρα στον τελικό του Μουντιάλ του 2010, υπηρετώντας ουσιαστικά τις δικές του αξίες και αρχές, και δίνοντας μια διεθνιστική νότα στην ποδοσφαιρική επανάστασή του.

Το πιο σημαντικό πετράδι στο στέμμα -που δε φόρεσε ποτέ- είναι πως πολλοί παίκτες από την Ντριμ Τιμ που έφτιαξε στη Βαρκελώνη στις αρχές της δεκαετίας του 90′, έγιναν στη συνέχεια προπονητές κορυφαίας κλάσης, μεταλαμπαδεύοντας ένα μέρος των γνώσεων που πήραν κοντά του και της φιλοσοφίας του. Με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Πεπ Γκουαρδιόλα, μία από τις περιπτώσεις όπου ο μαθητής ξεπέρασε το δάσκαλο και έφτιαξε κάτι ακόμα καλύτερο από αυτόν (τη λεγόμενη Pep Team), εφαρμόζοντας κι αναπτύσσοντας δημιουργικά στην εποχή του τις αρχές του… Κροϊφισμού.

Ποιες είναι αυτές;

Μερικά από τα παρακάτω τσιτάτα μπορούν να δώσουν μια ενδεικτική γεύση. Ενώ αξίζει να διαβάσετε και αυτή τη συνέντευξη του Τσάβι Ερνάντες, που δεν πρόλαβε μεν τον Κρόιφ ως προπονητή της Μπαρτσελόνα, αλλά είναι γεμάτη κροϊφισμό, δείχνοντας πως ο Τσάβι είναι έτοιμος για τον blaugrana πάγκο.

Τεχνική δεν είναι να μπορέσεις να κάνεις τσαλιμάκια με τη μπάλα 1000 φορές. Ο καθένας μπορεί να το κάνει αυτό αν εξασκηθεί αρκετά. Και τότε μπορεί να πάει να δουλέψει σε τσίρκο. Τεχνική είναι να μπορέσεις να δώσεις την πάσα με ένα άγγιγμα, τη σωστή ταχύτητα και να τη στείλεις στο σωστό πόδι του συμπαίκτη σου.

Γιατί να μην μπορείς να νικήσεις μια πιο πλούσια ομάδα; Δεν έχω δει ποτέ ένα τσουβάλι με λεφτά να βάζει γκολ.

Τι είναι η ταχύτητα; Τα αθλητικά μέσα συχνά μπερδεύουν την ταχύτητα με τη διορατικότητα. Αν όμως αρχίσω να τρέχω λίγο πιο πριν από τον άλλον μοιάζω πιο γρήγορος.

Όταν παίζεις σε ένα αγώνα είναι στατιστικά αποδεδειγμένο ότι θα έχει τη μπάλα στα πόδια σου για περίπου τρία λεπτά κατά μέσο όρο. Το σημαντικό λοιπόν είναι τι κάνεις τα υπόλοιπα 87 λεπτά. Αυτό που καθορίζει το αν είσαι καλός παίκτης ή όχι.

Δεν είμαι θρησκευόμενος. Στην Ισπανία και οι 22 παίκτες κάνουν το σταυρό τους πριν το ματς. Αν δούλευε αυτό όλα τα ματς θα έπρεπε να τελειώνουν ισόπαλα.

Το να παίζεις ποδόσφαιρο είναι πολύ απλό, το να παίζεις απλό ποδόσφαιρο είναι το πιο δύσκολο πράγμα.

Νιώθω άθλια όταν πραγματικά ταλέντα απορρίπτονται λόγω στατιστικών. Με βάση τα σημερινά κριτήρια του Άγιαξ θα με είχαν απορρίψει. Όταν ήμουν 15 δεν μπορούσα να κλοτσήσω τη μπάλα πάνω από 15 μέτρα με το αριστερό μου πόδι και 20 με το δεξί. Η τεχνική και το όραμα μου δεν είναι ανιχνεύσιμα από τους υπολογιστές.