Φράνσις Φορντ Κόπολα: Μια αριστουργηματική καριέρα που έμεινε μετέωρη

Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα γεννήθηκε από οικογένεια ιταλικής καταγωγής στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν σαν σήμερα το 1939. Ο πατέρας του ήταν μουσικός και συνθέτης, ενώ η μητέρα του ηθοποιός. Μετά τη γέννηση του Φράνσις η οικογένεια μετακόμισε στη Νέα Υόρκη. Σε ηλικία δέκα χρονών στη διάρκεια εκδρομής με τους προσκόπους, αρρώστησε από πολυομελίτιδα, κάτι που επέφερε  παράλυση στην αριστερή πλευρά του σώματός του. Για να περάσει την ώρα του όντας κατάκοιτος, έπαιζε με μαριονέτες και έβλεπε τηλεόραση. Μετά από μήνες φυσιοθεραπείας, που του επέτρεψαν εκ νέου μια φυσιολογική ζωή, οι γονείς του του πήραν την πρώτη του κάμερα, με την οποία άρχισε τις πρώτες ερασιτεχνικές απόπειρες στο χώρο των ταινιών. Γράφτηκε για ένα διάστημα στη Στρατιωτική Ακαδημία της Νέας Υόρκης, αλλά σύντομα διέκοψε τις σπουδές του μην αντέχοντας τις μεθόδους διδασκαλίας και την πειθαρχία της σχολής.

Αποφοιτώντας έλαβε υποτροφία στο πανεπιστήμιο Hofstra, όπου είχε σπουδάσει κι ο αδερφός του, παρακολουθώντας σεμινάρια θεάτρου κι ανεβάζοντας τις πρώτες του παραστάσεις. Βαθιά επιρροή άσκησε πάνω του το αριστούργημα του Αϊζενστάιν, “Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο”. Στη συνέχεια αποφάσισε το 1959 να φοιτήσει στην Ακαδημία Κινηματογράφου του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, ενώ στη διάρκεια των σπουδών του βοήθησε στην παραγωγή ταινιών του Ρότζερ Κόρμαν, βοηθός του οποίου έγινε. Το σκηνοθετικό του ντεμπούτο πραγματοποιήθηκε το 1961 με το γουέστερν “Αυτά υπάρχουν μόνο στην άγρια Δύση” ενώ η επόμενη ταινία του ήταν το Dementia 13, μια ταινία τρόμου για ένα κατά συρροή δολοφόνο, σε σενάριο του ίδιου του Κόπολα, που γυρίστηκε με μπάτζετ μόλις 20.000 δολαρίων στην Ιρλανδία.

Ο νονός Ι

Μετά το τέλος των σπουδών του, που ολοκλήρωσε με άριστα, έγινε σεναριογράφος της Γουόρνερ Μπρος, ενώ του ανατέθηκε να γυρίσει την ταινία “Το χρυσό ουράνιο τόξο”, κάτι που έκανε σε συνεργασία με τον άγνωστο τότε ακόμη Τζωρτζ Λούκας, ο οποίος έκανε τότε την πρακτική του. Η ταινία απέτυχε εμπορικά κι επέφερε κατηγορίες ρατσισμού εναντίον του, γιατί στην ταινία τιμωρείται ένας λευκός που γίνεται μαύρος. Η συνεργασία των δυο ανδρών συνεχίστηκε ωστόσο και μάλιστα οι δυο τους ίδρυσαν ένα ανεξάρτητο κινηματογραφικό στούντιο, το American Zoetrope.

H παγκόσμια καταξίωσή του ήρθε ωστόσο με την τριλογία “Ο νονός”, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Mario Puzo, τη σκηνοθεσία της οποίας ανέλαβε μετά από πρόταση της Paramount Pictures. H επική εξιστόρηση της οικογένειας μαφιόζων Κορλεόνε, σε τρία μέρη, το 1972,το 1974 και το 1990, με το τρίτο μέρος να γυρίζεται κυρίως για εμπορικούς λόγους, ενάντια στις αρχικές προθέσεις του σκηνοθέτη, ανήκει στα σπουδαιότερα επιτεύγματα του διεθνούς κινηματογράφου κατά τον 20ο αιώνα.

Αποκάλυψη τώρα

Η τελευταία μεγάλη εμπορική και συνάμα καλλιτεχνική επιτυχία του ωστόσο υπήρξε το Αποκάλυψη τώρα, εμπνευσμένο από ένα μυθιστόρημα του Τζόζεφ Κόνραντ (Η καρδιά του σκότους), που είχε δημοσιευτεί το 1900, προσαρμοσμένο στην εποχή του πολέμου του Βιετνάμ. Κυκλοφόρησε το 1979 μετά από τρία χρόνια πολυτάραχων γυρισμάτων και σήμερα θεωρείται μια από τις κορυφαίες αντιπολεμικές ταινίες όλων των εποχών.

Η συνέχεια της καριέρας του, χωρίς να στερείται αξιομνημόνευτων στιγμών, δεν κατάφερε να ξεπεράσει τον πήχυ των προηγούμενων έργων του, καθώς εμπορικές αποτυχίες έδιναν τη θέση τους σε επιτυχημένες, αλλά χωρίς ιδιαίτερες καλλιτεχνικές αξιώσεις ταινίες, που ωστόσο καθιέρωσαν μια σειρά ηθοποιών εκείνης της γενιάς, όπως ο Ματ Ντίλον, ο Τομ Κρουζ και ο Πάτρικ Σουέζι. Θετικότερες κριτικές απέσπασε η ταινία του “Δράκουλας” το 1992, που θεωρήθηκε ότι ανανεώνει ένα παρωχημένο και συχνά γελοιοποιημένο είδος. H τελευταία του ταινία, το δράμα αργεντινο-αμερικανικής παραγωγής Tetro, γυρίστηκε το 2009 και κατάφερε να μπει στο τοπ-10 του διεθνούς φήμης κινηματογραφικού περιοδικού Cahiers du cinéma.

Έκτοτε ο Κόπολα αφιερώθηκε στις άλλες επιχειρήσεις του, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει η ενασχόληση του με την οινοποιία, που αποτελεί πλέον και τη βασική πηγή εισοδήματός του. Τα δυο παιδιά του, Σοφία και Ρόμαν Κόπολα, ασχολούνται επίσης με τη σκηνοθεσία, με την κόρη του να αποτελεί τη δεύτερη γυναίκα στην ιστορία του θεσμού που έλαβε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Καννών με το γοτθικό ψυχόδραμα “Beguiled” το 2017.

Δύσκολες Νύχτες