REVOLTERPIECES – Αντικομμουνισμός και φασισμός: Το παράδειγμα Σπέρα και η σπορά του στο σήμερα

Κανονικοποιημένος αντικομμουνισμός

Στο κανάλι του YouTube “Ο Ελευθεριακός” δημοσιεύτηκε στα τέλη Γενάρη μια συνέντευξη του Δημήτρη Τρωαδίτη¹, αναρχικού ποιητή ο οποίος έβγαλε μια ιστορική μελέτη με το τίτλο “Ο Ήλιος της Αναρχίας Ανέτειλε”, αφιερωμένο στα πρώιμα αναρχικά σοσιαλιστικά κινήματα και σχήματα. Ο αναρχισμός είναι ένα σοσιαλιστικό ρεύμα προγενέστερο του μαρξισμού με μια αρκετά σημαντική παρουσία σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1910 και καλό είναι να έχεις μια εικόνα για τη δράση και τη παρουσία του ειδικά στον 19ο αιώνα. Ειδικά στην Ελλάδα αποτέλεσαν τους, κατά κάποιο τρόπο, πολιτικούς προγόνους του εργατικού κινήματος του 20ου, με σημαντική παρουσία σε πόλεις όπως η Πάτρα και σε διάφορους αγώνες.

Η έκδοση παρόλα αυτά δε περιορίζεται στα πρώιμα σχήματα αυτά και συνεχίζεται και για ανθρώπους και μορφές και μετά την δεκαετία του ’10, αλλά και σε όλη την εποχή του Μεσοπολέμου.

Και εκεί συναντάμε μεταξύ άλλων τη συζήτηση για 2 ανθρώπους. Τον Στέλιο Κιουκτσόγλους και τον πιο σημαντικό Κωσταντίνο Σπέρα. Δε θα ασχοληθούμε εδώ ενδελεχώς με τη περίπτωση του πρώτου, δες το υστερόγραφο του κειμένου για μια περιεκτική σύνοψη της πορείας του.

Το πιο ενδιαφέρον εδώ είναι η λογική που χαρακτηρίζει τον Σπέρα και το βαθύ αντικομμουνισμό του σήμερα. Ο Σπέρας ξεκίνησε σαν ένα ενεργό μέλος του εργατικού κινήματος με ενεργή παρουσία στους αγώνες (σημαντικότερη η παρουσία του στην απεργία της Σερίφου) και στην οργάνωση των εργατών και με μεγάλη για την εποχή θεωρητική κατάρτιση, ενώ είχε και αρκετές διώξεις στις πλάτες του. Άνηκε στο ρεύμα του λεγόμενου επαναστατικού συνδικαλισμού/αναρχοσυνδικαλισμού ενώ διάφορες πηγές τον παρουσιάζουν με επιρροή απο τον Σορέλ.

Ποιός ήταν ο Σπέρας

Ο Σπέρας ήταν απο τα ιδρυτικά μέλη του ΣΕΚΕ και ανήκε στην αντιμπολσεβίκικη πτέρυγα του. Το 1925, με την άνοδο της επιρροής του ΚΚΕ στην εργατική τάξη, αυτός παλεύει για αποπολιτικοποίηση του εργατικού κινήματος.²

Εκείνη τη χρονιά, εντάσσεται στην ασφάλεια³ και παίρνει μέρος στο πόλεμο του βενιζελισμού ενάντια στην επαναστατική ΓΣΕΕ μαζί με άλλες μορφές του ελληνικού αναρχισμού της εποχής (Κιουκτσόγλους, Μαχαίρας) είτε στηρίζοντας την “κίτρινη ΓΣΕΕ” του Βενιζέλου, είτε οδηγώντας την ασφάλεια στη μπούκα της στο Γ’ συνέδριο της ΓΣΕΕ που οδήγησε σε μαζικές συλλήψεις⁴ και άλλα πολλά. Ο Σπέρας, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, έφτασε στο σημείο να στρατευτεί με το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας⁵, του Σπύρου Μερκούρη (της γνωστής οικογενείας), με αρθρογραφία στην εφημερίδα του. Στη Κατοχή διατηρεί επαφές με το ναζιστικό καθεστώς⁶ αλλά και με το “συνδικαλιστικό” τμήμα του “αντιστασιακού” ΕΔΕΣ⁷. Με τα πολλά, συλλαμβάνεται απο δυνάμεις του ΕΛΑΣ 1943 και εκτελείται.

Η ερμηνεία της Ιστορίας, φάρος για το αύριο;

Αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά γεγονότα, ντοκουμενταρισμένα. Παρόλα αυτά υπάρχει και μια ισχνή σχετικά αφήγηση που δε στηρίζεται και πολύ σε ιστορικά ντοκουμέντα αλλά σε “ερμηνείες”, κυρίως μέρους του αναρχικού χώρου, που λέει ότι τα περι στροφής του Σπέρα δεν είναι αλήθεια και είναι ψέμματα του “σταλινισμού” για να δικαιολογήσουν τον πόλεμο εναντίον του. Και εδώ έρχεται το ενδιαφέρον του κειμένου. Γιατί το πιο ενδιαφέρον στην Ιστορία είναι μάλλον τι συμπεράσματα βγάζουμε από αυτή για το σήμερα. Πώς με βάση το χθες διαμορφώνουμε τη πορεία μας για το αύριο.

Τι μας λέει λοιπόν ο κ.Τρωαδίτης για όλα αυτά; Δεν αρνείται τη στροφή του Σπέρα, την αποδέχεται. Περιοδολογεί μάλιστα τη ζωή του Σπέρα σε τρεις περιόδους, η τρίτη απο τις οποίες είναι η μαύρη αντιδραστική στροφή του. Το ενδιαφέρον είναι η δικαιολόγηση που δίνει για τη στροφή αυτή. Και αυτή, ω τι έκπληξις, βρίσκεται… στο ΚΚΕ! Τι μας λέει λοιπόν ο κ.Τρωαδίτης; Οτι για τη μεταστροφή αυτή του Σπέρα, φταίνε οι “επιθέσεις” που δέχτηκε επί χρόνια από το “σταλινικό” ΚΚΕ, δηλαδή, κυρίως τις πολιτικές ήττες που υπέστει απο αυτό.

“Πιστεύω οτι το ΚΚΕ, όπως αυτό έδρασε, του επέφερε καίριο πλήγμα (…) Πιστεύω ότι οδηγήθηκε εκεί πέρα για 2 λόγους. Δηλαδή, μπορεί και να πικράθηκε και αυτός για τη διάλυση (sic) του οργανωμένου εργατικού κινήματος της προηγούμενης δεκαετίας και εξαιτίας της αντιΚΚΕ στάσης του, πιστεύω ότι είχε ένα μένος ενάντια στο ΚΚΕ. Και για αυτό και το ΚΚΕ δεν τον ξέχασε ποτέ, όπως λέει και ο Στίνας. Πιστεύω οτι ο Στίνας έχει δίκιο. (…) ”

Ο αντικομμουνισμός οδήγησε λοιπόν τον το Σπέρα στις αγκάλες του ναζισμού. Και για αυτό δεν ευθύνεται ο ίδιος ή οι ιδέες και το πολιτικό ρεύμα που εκπροσωπούσε. Δεν φταίνε καν οι διώξεις που δέχτηκε απο το αστικό κράτος, με μια λογική ότι λύγισε υπό το βάρος τους. Όχι. Φταίει ο κομμουνισμός. Και με αυτό το φοβερό νοητικό άλμα, το ΚΚΕ βρίσκεται υπόλογο για την εκτέλεση ενός φασίστα και χαφιέ. Μάλιστα…

Απο τον “αντισταλινισμό” (που στη πραγματικότητα μιλάμε για αντιμπολσεβικισμό), στον αντικομμουνισμό, στον φασισμό. Μια ευθεία γραμμή; Όχι αναγκαστικά. Αλλά σίγουρα μια πλατειά λεωφόρος, όχι ένα μικρό δρομάκι. Τα ιστορικά παραδείγματα δεν είναι λίγα.

Πλέον το θέμα της συζήτησης δεν είναι καν για το αν ο Σπέρας ήταν ή δεν ήταν φασίστας. Πλέον μιλάμε για ανθρώπους και πολιτικούς χώρους (δείτε τη στάση του ανθρώπου που παίρνει τη συνέντευξη που επικροτεί αλλά και το πώς κανείς απο κάτω στα σχόλια δεν φάνηκε να εκπλήσεται απο αυτό που ειπώθηκε) που θεωρούν θεμιτή τη στροφή στο φασισμό στο όνομα του αντικομμουνισμού. Καλό λοιπόν είναι να έχουμε κατα νου ότι τέτοιες αφηγήσεις υπάρχουν και αναπαράγονται ακόμα και σήμερα. Γιατί οι δύσκολοι καιροί που έρχονται θα μας φέρουν πολλά μπροστά μας.

Τα πάντα πράξε και τα πάντα πούλα σαν έχεις του εθνικόφρονα τη βούλα… Τα πάντα πράξε και τα πάντα φτύσε μονάχα, μαύρε, κόκκινος μην είσαι… (Κ.Βάρναλης)

Υγ. Πιο μετά, ο κ.Τρωαδίτης μας μιλάει για την εφημερίδα “σοσιαλιστικών τάσεων” Άμυνα στην οποία αρθογραφούσε ο Κιουκτσόγλους⁸ και ήταν υπο την αρχισυνταξία του Ηρακλή Αποστολίδη, επίσης αναρχικού. Η εφημερίδα αυτή θα χρειαζόταν ένα καινούριο κείμενο για να εξιστορηθεί η ταυτότητα και η πορεία της, αλλά με λίγα λόγια μπορούμε να την περιγράψουμε ως βενιζελική εφημερίδα η οποία εν μέσω πολέμου δεν είχε αντιπολεμική αρθογραφία αλλά αντίθετα τασσόταν κατά της αντιπολεμικής δράσης των κομμουνιστών. Αυτό λέει πολλά.

Υγ2. Ακόμα παρακάτω, μιλάει με θετικό ύφος για τις φοβερές προσωπικότητες που είναι πατήρ και γιος Αποστολίδηδες, και για την εισβολή της παρακρατικής ακροδεξιάς ΕΚΟΦ στη Βουλή υπο τον Ρένο Αποστολίδη, ο οποίος δηλώνει ατομικιστής αναρχικός.

Σημειώσεις-Παραπομπές