Τι έλεγαν τα πολιτικά κόμματα για το Σχέδιο Ανάν – 14 χρόνια μετά το δημοψήφισμα

Σαν σήμερα, πριν από 14 χρόνια έγιναν στην Κύπρο δύο δημοψηφίσματα για το σχέδιο Ανάν και τη “λύση” που πρότεινε ο τότε ΓΓ του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν (από τον οποίο πήρε το όνομά του και το σχέδιο). Από την τουρκοκυπριακή πλευρά, το σχέδιο έγινε αποδεκτό με ποσοστό που άγγιζε το 65%. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα όμως το απέρριψε με ακόμα μεγαλύτερη πλειοψηφία, που άγγιζε το 76%, και ήταν σχετικά ομοιογενής σε όλες τις περιφέρειες-νομούς.

Το αναλυτικό αποτέλεσμα που ανακοινώθηκε ήταν το εξής:

Εγγεγραμμένοι: 480.564
Ψήφισαν: 428.587
Αποχή: 10.82%
Εγκυρα: 96.52%
Ακυρα: 2.62%
Λευκά: 0.86%

OXI 75.83% 313.704
ΝΑΙ 24.17% 99.976

Έκτοτε, το σχέδιο, που πέρασε από πέντε διαφορετικά στάδια, μέχρι να φτάσει στην τελική μορφή του, μπήκε κατ’ ουσίαν στο αρχείο. Ωστόσο το τελευταίο διάστημα γίνονται εκ νέου προσπάθειες για την επαναφορά ενός σχεδίου, που θα διατηρεί τον πυρήνα και τα κεντρικά χαρακτηριστικά του.

Τι θέση πήραν όμως τα ελληνικά πολιτικά κόμματα εν όψει του δημοψηφίσματος και της λύσης που προτεινόταν;

Το ΚΚΕ τοποθετήθηκε εξ αρχής ενάντια στο διχοτομικό σχέδιο Ανάν, στηρίζοντας το “ΟΧΙ” του κυπριακού λαού στο σχετικό δημοψήφισμα κι οργανώνοντας κινητοποιήσεις κατά του σχεδίου στην Ελλάδα. Ήταν μάλιστα το μοναδικό κόμμα στην ελληνική Βουλή που πήρε αρνητική θέση, αποτρέποντας έτσι την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος υπέρ του σχεδίου στη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλο. Ο τελευταίος, παρεμπιπτόντως, διαβλέποντας την επικράτηση του “ΟΧΙ”, είχε απευθύνει έκκληση στους Κύπριους να ψηφίσουν με βάση τη λογική και όχι το συναίσθημα -υπονοώντας σαφώς πως το δεύτερο οδηγεί στην απόρριψη του σχεδίου, σε αντίθεση με τη λογική επιλογή της αποδοχής του. Αυτή ήταν εξάλλου η “κοινή λογική” όλων των αστικών κομμάτων εκείνης της εποχής.

Το ΚΚΕ απέρριπτε το σχέδιο Ανάν θεωρώντας πως οδηγούσε σε μια μορφή συνομοσπονδίας, με δύο “συστατικά κράτη” -αντί μιας ενιαίας κρατικής οντότητας- και σε μια συγκαλυμμένη διχοτόμηση. Όπως ανέφερε το 2002, το ΠΓ σε ανακοίνωσή του:

Στο σχέδιο που υποβλήθηκε, δημιουργείται ένα «κοινό κράτος» με μια «κοινή κυβέρνηση» και ένα νέο Σύνταγμα. Το «κοινό κράτος» οικοδομείται στην αντίληψη της ύπαρξης δυο «συστατικών κρατών», το κάθε ένα με το δικό του «βασικό νόμο», που θα αυτοκυβερνώνται. Τα «συστατικά κράτη» έχουν ισότιμο καθεστώς και οργανώνονται ελεύθερα κάτω από τα δικά τους Συντάγματα.

 

(…) Καθιερώνεται, συμπερασματικά, ένα ιδιόμορφο καθεστώς κράτους, μοναδικού στα χρονικά του διεθνούς δικαίου, που αποτελεί μια συγκαλυμμένη μορφή Συνομοσπονδίας και μια συγκαλυμμένη διχοτόμηση. Η προβληματική λειτουργία του «κοινού κράτους» θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία επικίνδυνων καταστάσεων, όπως και το να βρίσκεται κάτω από μια διαρκή εποπτεία του ΟΗΕ και της ΕΕ, των Αγγλοαμερικανών.

Αυτά αποτελούν τη σταθερά κάθε προηγούμενης αλλά κι επόμενης λύσης, που προωθούν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις για το Κυπριακό, και η απόρριψή τους είναι ο βασικός πυρήνας της πάγιας και διαχρονικής θέσης των κομμουνιστών για το ζήτημα. Όσοι κάνουν λόγο για αλλαγή στάσης και εγκατάλειψη της θέσης περί διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, αγνοούν τόσο τα παραπάνω, όσο και το γεγονός ότι η συγκεκριμένη θέση (περί δ-δ ομοσπονδίας) αντιμετωπιζόταν ακόμα και τότε ως επώδυνος συμβιβασμός, όχι μόνο από το ΚΚΕ αλλά και από το ΑΚΕΛ. Παραθέτουμε ένα σχετικό απόσπασμα από τη συνέντευξη τύπου που είχε δώσει η τότε ΓΓ του κόμματος, Αλέκα Παπαρήγα:

Η Αλ. Παπαρήγα κλήθηκε να σχολιάσει και δήλωση του Δ. Χριστόφια περί οδυνηρού συμβιβασμού και σημείωσε: «Νομίζω ότι είπε μια πολύ μεγάλη αλήθεια ο κ.Χριστόφιας. Οτι ο επώδυνος συμβιβασμός έγινε τότε με τη διατύπωση της θέσης για την Ομοσπονδία.

Και νομίζω ότι περίπου έτσι είναι. Αυτό δεν είναι το πνεύμα του; Αν θυμάμαι καλά, τον είδα στη “ΝΕΤ”. Και έτσι αυτό θεωρούμε και εμείς, είναι γνωστό ότι υπήρχε ένας συμβιβασμός. Αναγκαίος; Αναγκαίος.

Αλλά, ξέρετε, και οι συμβιβασμοί έχουν κάποια όρια. Δεν ξέρω. Δηλαδή, επειδή κάνεις ένα, δύο, τρεις, θα κάνεις και δεκαπέντε;

Στον αντίποδα, τα αστικά κόμματα τάχθηκαν στο σύνολό τους, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, υπέρ του σχεδίου Ανάν.

Η Νέα Δημοκρατία -που βρισκόταν στην κυβέρνηση την περίοδο του δημοψηφίσματος- αποδεχόταν το σχέδιο ως βάση, καλλιεργούσε αυταπάτες ότι η διαπραγμάτευση θα λείαινε τα αρνητικά του σημεία, και έλεγε πως δεν πρέπει να χρεωθεί η ελληνοκυπριακή πλευρά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων.

Το ΠΑΣΟΚ και ο Συνασπισμός -που τότε μετεξελισσόταν σε ΣΥΡΙΖΑ- τάχθηκαν εξ αρχής υπέρ της αποδοχής του σχεδίου, με τόσο ζήλο, ώστε πρόλαβαν ακόμα και την τοποθέτηση των Κυπριακών κομμάτων! Ο Κ. Σημίτης έκανε μάλιστα λόγο για ιστορική ευκαιρία, που αθ ήταν η τελευταία για την επίλυση του Κυπριακού -ένας εκβιασμός, που επανέρχεται και σήμερα στο τραπέζι.

Ο Συνασπισμός όμως, ως “αριστερό συμπλήρωμα” του αστικού πολιτικού συστήματος, έπαιξε ακόμα πιο βρώμικο ρόλο, και σηκώνοντας δήθεν τη σημαία του διεθνισμού, ανέλαβε εργολαβικά τη συκοφάντηση των κομμουνιστών. Αντιγράφουμε ένα πολύ διαφωτιστικό απόσπασμα από το αρχείο του Ριζοσπάστη της εποχής.

Η εισήγηση του Ν. Κωνσταντόπουλου στην ΚΠΕ του ΣΥΝ, στις 16/11/2002 (η οποία υπερψηφίστηκε ομόφωνα, με μόλις 6 «λευκά»), έλεγε:

«Διάβασα με κατάπληξη στην προχτεσινή της συνέντευξη ότι η κ. Παπαρήγα ζητά την απόρριψη του σχεδίου Ανάν ως βάση διαπραγμάτευσης και αντιπροτείνει τη διεθνοποίηση του Κυπριακού. Μα εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σχέδιο του ΓΓ του ΟΗΕ και έχει το πράσινο φως του Συμβουλίου Ασφαλείας και που γίνεται σε γενικές γραμμές δεκτό και από την ΕΕ. Ποια διεθνοποίηση άραγε έχει υπόψη της η κ. Παπαρήγα; Κάποιου άλλου πλανήτη ίσως. Ομως, στον πλανήτη Γη έξω από τον ΟΗΕ και την ΕΕ άλλος διεθνής θεσμός όπου θα μπορούσε να προσφύγει η Κύπρος δεν υπάρχει».

Το κερασάκι στην τούρτα θα ερχόταν τρεις μέρες αργότερα, με άρθρο του Λεωνίδα Κύρκου στην “Ελευθεροτυπία” (πού αλλού;).

«Το ΚΚΕ, με την κάθετη απόρριψη του σχεδίου Ανάν, αποπροσανατολίζει για μια ακόμα φορά τους εργαζόμενους και το λαό και τείνει να ευθυγραμμιστεί με ακραίους εθνικιστικούς κύκλους, στους οποίους πρωταγωνιστεί η “Χρυσή Αυγή”, για μικροκομματικούς σκοπούς»!

Ο Λεωνίδας Κύρκος, που πήρε περήφανος μέρος στα σκοπιανοφάγα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία, εγκαλώντας το ΚΚΕ που απείχε σαν τους Λακεδαιμόνιους από την εκστρατεία του Αλέξανδρου, δέκα χρόνια μετά, το εγκαλούσε για σύμπλευση με τη χρυσή αυγή -που παρεμπιπτόντως, τότε ήταν ακόμα μια περιθωριακή γκρούπα. Άλαλα τα χείλη των ασεβών…