25η Απρίλη 1945: Ημέρα απελευθέρωσης της Ιταλίας από το φασισμό

Ημέρα γιορτής για την γειτονική Ιταλία η 25η Απρίλη, σηματοδοτεί την απελευθέρωση της Ιταλίας χάρη στην ηρωική δράση των Ιταλών ανταρτών, μετά την κατάληψη της χώρας από τους ναζί που ακολούθησε την ιταλική συνθηκολόγηση της 8ης Σεπτέμβρη 1943 και τη δημιουργία της φασιστικής Δημοκρατίας του Σαλό στον ιταλικό Βορρά από τον εκδιωχθέντα από την κεντρική πολιτική σκηνή Μουσολίνι.

Στις 25 Απρίλη 1945 η Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης Βορείου Ιταλίας με έδρα το Μιλάνο, στην οποία συμμετείχαν  τα πέντε βασικά αντιφασιστικά κόμματα, από τους Χριστιανοδημοκράτες ως τους Κομμουνιστές, και που συντόνιζε τον αντιστασιακό αγώνα κατά των Γερμανών και του Σαλό σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, κήρυξε την εξέγερση όλων των περιοχών που βρίσκονταν ακόμα υπό ναζιστική κατοχή. Δόθηκε εντολή σε όλες τις δυνάμεiς των ανταρτών, μέλη του Εθελοντικού Σώματος Ελευθερίας, να επιτεθούν σε κάθε εναπομείναντα θύλακα γερμανικής και μουσολινικής κυριαρχίας, λίγες μόνο μέρες πριν την άφιξη των συμμάχων. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή άρχισε να εκδίδει νομοθετικά διατάγματα, στο “όνομα του ιταλικού λαού”, αποφασίζοντας μεταξύ άλλων την καταδίκη σε θάνατο όλων των ηγετικών μορφών του φασιστικού καθεστώτος, μεταξύ των οποίων και ο Μπενίτο Μουσολίνι, που πράγματι θα εκτελούνταν τρεις μέρες αργότερα.

Αντάρτες παρελαύνουν στους δρόμους του Μιλάνου

“Παράδοση ή θάνατος” έγινε το σύνθημα με το οποίο οι αντάρτες εκκαθάριζαν τη χώρα από τα υπολείμματα της φασιστικής και ναζιστικής παρουσίας. Ως την Πρωτομαγιά του ίδιου έτους είχε ήδη απελευθερωθεί όλος ο ιταλικός βορράς, κάποιες πόλεις μάλιστα, όπως η Μπολώνια και η Γένοβα, λίγες μέρες πριν τη διακήρυξη της Επιτροπής. Με τον τρόπο αυτό τερματίστηκαν 20 χρόνια φασιστικής δικτατορίας και κορυφώθηκε η στρατιωτική φάση της Ιταλικής Αντίστασης.

Η οριστική εκδίωξη των ναζί από την ιταλική χερσόνησο επετεύχθη στις 3 Μάη 1945, με την απόσυρση και των τελευταίων Γερμανών στρατιωτών βάσει της λεγόμενης “Παράδοσης της Καζέρτας”, που είχε υπογραφεί στις 29 Απρίλη 1945 στην ομώνυμη πόλη. Η ανακήρυξη της ημέρας σε εθνική εορτή ήρθε λίγο πριν την κατάργηση της μοναρχίας στην Ιταλία, βάσει νομοθετικού διατάγματος που εξέδωσε ο πρίγκιπας Ουμβέρτος Β’ κατόπιν πρότασης του χριστιανοδημοκράτη πρωθυπουργού της κυβέρνησης εθνικής ενότητας Άλτσιντε ντε Γκάσπερι. Η οριστική θεσμοθέτηση της αργίας επήλθε το 1949 κι έκτοτε λαμβάνουν χώρα εορταστικές και τιμητικές εκδηλώσεις σε όλη την Ιταλία, ιδίως στις περιοχές με έντονο παρελθόν αντιστασιακής δράσης.