Οι εικαστικές πλευρές της ποιητικής διάστασης – Ο Άγγελος Δεληβορριάς για τον Γ. Ρίτσο

Με αφορμή το θάνατο του αρχαιολόγου – ακαδημαϊκού Άγγελου Δεληβορριά, ένα μικρό κείμενό του  από την έκδοση του Μουσείου Μπενάκη με τίτλο Γιάννης Ρίτσος Εικαστικά με τον φακό του Πλάτωνα Μάξιμου, Αθήνα 2002.

Ο Άγγελος Δεληβορριάς ήταν επί 41 χρόνια ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη (ο μακροβιότερος διευθυντής Μουσείου στην Ευρώπη) και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

ΟΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ

Ας μη θεωρηθεί εξωφρενική προτροπή να προσεγγίζουμε τους μεγάλους ποιητές, τους πλάστες της ψυχής του κόσμου, και σαν ζωγράφους. Μόνον αυτοί μπορούν να αποτυπώσουν, άλλωστε, τους ρυθμούς των παλμικών δονήσεων της συνείδησης, ενώ την αφουγκράζονται, σμιλεύοντας ταυτόχρονα τις τονικές της διαβαθμίσεις καθώς την ψαύουν. Σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις μάλιστα, όταν η εικαστική παραγωγή και η ποιητική κατάθεση διεκδικούν ισότιμα την έγνοια της δημιουργίας, η παραβολική διάσταση μιας τέτοιας παρομοίωσης βρίσκει ένα πραγματικό αντίκρισμα. Γιατί, συνηθέστερα, η εκφραστική ανάγκη επικεντρώνεται στην αντοχή των λέξεων και ο εσωτερικός προβληματισμός στο ειδικό βάρος της σημαντικής τους. Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι διαδικασίες είναι πάντοτε συμπληρωματικές, αν όχι ισότιμες, με τις πρισματικές πλευρές της μιας να φωτίζουν τις πολυεπίπεδες αναζητήσεις της άλλης.

Το μήνυμα της ανθρωπιάς που εκπέμπει η ποιητική του Γιάννη Ρίτσου αντανακλάται, εντούτοις, αυτούσιο στις εκτονωτικές διαφυγές των σχεδιαστικών του επιδόσεων. Στις πολυπρόσωπες μικρογραφικές συνθέσεις που ανακαλούν, μαζί με τα χορικά ενός αρχαίου δράματος, και τους αγώνες των δικών μας χρόνων, στις πιο μεγαλογράμματες μορφές που αναδίδουν την αίσθηση μιας βαθιά βιωμένης αγάπης. Περισσότερη όμως σημασία από την προφανή ζωγραφική ευχέρεια του ποιητή, δεν έχει η πρόδηλη πνευματική και σωματική αξία του ανθρώπου, η διυλισμένη μέσα από μια ευδιάκριτα νοσταλγική διάθεση, αλλά  η επιλογή των υλικών πάνω στα οποία εναποθέτει τα οράματά του: Οι πέτρες, τα βότσαλα και οι γλυμμένες από το κύμα επιφάνειες, οι ρίζες που ξεβράζει η θάλασσα στις παραλίες, με τις αλλόκοτες φόρμες να προσκαλούν την ερμηνευτική διάθεση, τα χαρτιά και τα μολύβια, τα πινέλα και τα χρώματα, ό,τι εξασφαλίζει στις επιλογές των εγγραφών της μνήμης την ανάκληση των αναμνήσεων.

Οι πέτρες, τα βότσαλα και τα κύματα, οι θάλασσες, οι ρίζες και τα χαρτιά, λέξεις πυροδοτημένες με τη φλόγα ενός ξεχωριστού φορτισμού, σημαδεμένες με τα στίγματα μιας βασανισμένης ελληνικότητας σε ποιήματα, που έθρεψαν τις προσδοκίες μας και λάξευσαν τον ψυχισμό μας.

Σ’ αυτές τις λέξεις είναι αφιερωμένη η φωτογραφική ευαισθησία του Πλάτωνα Μάξιμου.

Σεπτέμβρης  2002                                    Άγγελος Δεληβορριάς