Φράνσις Φουκουγιάμα: “Το τέλος της ιστορίας δεν έχει έρθει ακόμη”

Λίγοι διανοούμενοι κατόρθωσαν να αποτυπώσουν τόσο γλαφυρά το προπαγανδιστικό αφήγημα των αστικών τάξεων μετά τις ανατροπές του 1989-1991, όσο ο Φράνσις Φουκουγιάμα, που στο έργο του “Το τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος”, έσπευσε να διακηρύξει το τέλος της ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας, με την επικράτηση της αστικής δημοκρατίας και της ελεύθερης αγοράς ως αναπότρεπτης και αμετάκλητης μοίρας του πλανήτη εις τους αιώνας των αιώνων.

Όταν όμως η πραγματικότητα μοιράζει απανωτά χαστούκια, ο Φουκουγιάμα γυρίζει και το άλλο μάγουλο. Έτσι λοιπόν σε συνέντευξή του σε γερμανικό διαδικτυακό περιοδικό του σοσιαλδημοκρατικού think-tank “Ίδρυμα Φρήντριχ Έμπερτ”, ο διάσημος συγγραφέας δηλώνει επί της ουσίας, ότι απλά τον παρεξηγήσαμε, πως το “τέλος της ιστορίας” αφορούσε απλώς το τέλος των μαρξιστικών ιδεών και της πορείας προς τον κομμουνισμό, κι ότι ποτέ δεν ισχυρίστηκε πως η φιλελεύθερη δημοκρατία είχε νικήσει παντού. Επέμεινε ωστόσο πως είναι το “πιο βιώσιμο μοντέλο” και πως “πιθανώς θα αυτοδιορθωθεί”, προφανώς διότι το αόρατο χέρι πέρα από τη ρύθμιση της αγοράς αναλαμβάνει και ρυθμίσεις πολιτευμάτων και γενικά, ζήτω ο αυτόματος πιλότος του καπιταλισμού.

Εκεί ωστόσο που αποκτούν μεγαλύτερο ενδιαφέρον οι απόψεις του Φουκουγιάμα, είναι στο ζήτημα του προσφυγικού, που καταδεικνύει την ολοένα μεγαλύτερη ταύτιση της νεοφιλελεύθερης σκέψης με την ατζέντα της ξενοφοβικής ακροδεξιάς, από “μετριοπαθή” σκοπιά, βεβαίως-βεβαίως. Έτσι, ενώ από τη μια χαρακτηρίζει την Ουγγαρία του Ορμπάν “ανελεύθερη δημοκρατία” (δημοκρατία πάντως), από την άλλη επί της ουσίας δικαιολογεί την αντιμεταναστευτική του πολιτική, λέγοντας πως το σύστημα της Σέγκεν δε μπορεί να διατηρηθεί χωρίς την εξασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, χαιρετίζοντας παράλληλα την μείωση των ποσοστώσεων στη Γερμανία. Ακολούθως ενοχοποιεί τους ίδιους τους πρόσφυγες για την άνοδο του “λαϊκισμού”, όπως αποκαλεί ευφημιστικά την έξαρση του ρατσισμού στη γηραιά ήπειρο, σημειώνοντας παράλληλα πως η μετανάστευση από την Αφρική δε βοηθά την ίδια την ήπειρο, αλλά “αποσταθεροποιεί” την Ευρώπη.

Μπορεί το τέλος της ιστορίας να μην ήρθε ακόμα, κατά τον εμπνευστή της θεωρίας του, εκείνο που σίγουρα πρέπει να τελειώνει πάντως είναι η αυταπάτη περί του νεο-φιλελευθερισμού ως κάτι ριζικά διαφορετικού από το “λαϊκισμό” που ο τελευταίος δήθεν στηλιτεύει και στην πραγματικότητα αφενός ωραιοποιεί, αφετέρου αποδίδει στο “λαό” κι όχι στις πολιτικές της ίδιας της άρχουσας τάξης. Σε καιρούς καπιταλιστικής κρίσης ιδιαίτερα, τα όρια μεταξύ ακροδεξιών και φιλελευθέρων γίνονται ολοένα και περισσότερο ζήτημα αποχρώσεων παρά ουσίας.

Όσο για το “τέλος της ιστορίας”, που υποδήλωνε ουσιαστικά το τέλος της πάλης των τάξεων, αυτό δε θα έρθει ποτέ, όσο υπάρχουν ακόμα εκμεταλλευτικές, ταξικές κοινωνίες και οι αιτίες που την τροφοδοτούν. Κάθε άλλη “εκτίμηση” εκφράζει απλώς τους ευσεβείς πόθους της άρχουσας τάξης, παρά κάποια επιστημονική ανάλυση των δεδομένων.