Ζωρζ Σαρή-Ένα παραμύθι σαν τη ζωή της

Αν σίγουρο κριτήριο ενός καλού παιδικού βιβλίου είναι η ευκολία με την οποία μπορεί να διαβαστεί ευχάριστα κι από ενήλικες, το έργο της Ζωρζ Σαρή χωρίς αμφιβολία συγκαταλέγεται στο πάνθεον των πιο πετυχημένων του είδους τους. Η φράση “σημάδευσε γενιές και γενιές” ακούγεται αφόρητα κλισέ, είναι όμως η απλή αλήθεια για τα βιβλία της Σαρή, που αγαπήθηκαν και εξακολουθούν να παραμένουν δημοφιλή ως σήμερα, δεκαετίες μετά τη συγγραφή τους, γιατί κάθε γενιά βρίσκει ένα δικό της κομμάτι για να ταυτιστεί με τους ήρωες και τις περιπέτειές τους.

Αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς η ίδια έγραφε για μεγάλα παιδιά και για παιδιά που βιάζονταν να μεγαλώσουν.
Για παιδιά που ενηλικιώθηκαν εκ των πραγμάτων από τα ίδια τα γεγονότα, χωρίς να χάσουν την αθωότητα και τα ιδανικά τους.
Όχι για μεγάλους που παλμπαιδίζουν ή που γέρασαν πρόωρα και λένε πως τίποτα δεν αλλάζει.

Ένα πολύ σπουδαίο επίτευγμα της Ζωρζ Σαρή, το οποίο βέβαια μοιραζόταν με τη στενή της φίλη Άλκη Ζέη, των οποίων τα βιβλία για κάποιους μοιάζουν σα δυο σταγόνες νερό, όχι με την έννοια της αντιγραφής, αλλά των πολλών ομοιοτήτων στο ύφος και το περιεχόμενο, ήταν η δημιουργία του πολιτικού παιδικού μυθιστορήματος. Εξάλλου η ίδια η Ζέη γράφει τον πρόλογο στο μυθιστόρημα “Ε.Π”, το οποίο μεταξύ άλλων αναφέρεται και στη γνωριμία τους στην ιδιωτική “Σχολή Θηλέων”.  Με έναν εύληπτο και συνάμα γλαφυρό τρόπο, τα βιβλία της Σαρή διδάσκουν τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας του λαού μας, αυτή που στα σχολικά βιβλία συνήθως είτε αποσιωπάται είτε ξεπερνιέται σε μερικές δήθεν “συμφιλιωτικές” αράδες.

Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1925 στην Αθήνα ως  Γεωργία Σαριβαξεβάνη Καρακώστα, από πατέρα αϊβαλιώτη πρόσφυγα και μητέρα Γαλλίδα. Ο πόλεμος του ’40 και η κατοχή την βρίσκουν μαθήτρια, όταν κι οργανώνεται στην ΕΠΟΝ, κάτι που έκανε τη φίλη της να την κοροϊδεύει. Την ίδια περίοδο ξεκινά την πορεία της στην υποκριτική, αρχικά με δάσκαλο το Βασίλη Ρώτα κι αργότερα το Δημήτρη Ροντήρη. Η στράτευσή της στο εαμικό κίνημα συνεχίζεται στα Δεκεμβριανά, όταν και τραυματίζεται από οβίδα και νοσηλεύεται στην “Αγία Όλγα”. Το βαρύ πολιτικό κλίμα της εμφυλιακής Ελλάδας την οδηγεί στο Παρίσι το 1947, όπου συνεχίζει τα μαθήματα υποκριτικής στη σχολή του Σαρλ Νιτλέν και συναντά τον μετέπειτα σύζυγό της, Αιγυπτιώτη χειρουργό Μαρσέλ Καρακώστα, με τον οποίο απέκτησαν δυο παιδιά.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εργάστηκε ως ηθοποιός (βραβεύτηκε μάλιστα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1960 με το βραβείο του β’ γυναικείου ρόλου), μέχρι την επιβολή της χούντας, όταν και διαμαρτυρόμενη σταμάτησε να παίζει, θεωρώντας ωστόσο πως η δικτατορία θα κρατούσε για μερικούς μήνες, όχι επτά χρόνια. Στράφηκε έτσι στη συγγραφή ως μέσο εκφραστικής διεξόδου, και το 1969 εκδόθηκε “Ο Θησαυρός της Βαγίας”, που γνώρισε αμέσως επιτυχία. Έκτοτε δε σταμάτησε να εκδίδει μυθιστορήματα, παιδικά και νεανικά, μια νουβέλα, τέσσερα θεατρικά έργα κι αρκετές μεταφράσεις, αρκετά από τα οποία μεταφράστηκαν σε άλλες γλώσσες, βραβεύτηκαν ή μεταφέρθηκαν στη μικρή οθόνη.

Αν και επέλεξε το ΚΚΕ εσ. κατά τη διάσπαση, συμμεριζόμενη τους προβληματισμούς του χώρο κι αντιμετωπίζοντας τα ιδεολογικά του αδιέξοδα, ποτέ δεν διολίσθησε στην ακατάσχετη λαθολογία και το αυτομαστίγωμα των αναθεωρητών. Δεν είναι τυχαίο που το βιβλίο της για τα Δεκεμβριανά τιτλοφορείται “Οι Νικητές”, κι όχι “Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι”, αναδεικνύοντας με μοναδικό τρόπο τη συντροφικότητα των κομμουνιστών, παρά τις αιχμές που άφηνε εκ των υστέρων για την κομματική καθοδήγηση και την ΕΣΣΔ. Οι Νικητές όμως παρέμειναν τέτοιοι γιατί ποτέ δεν παραδόθηκαν κι ας υπέκυψαν στο πεδίο της μάχης.

Στο “Χορό της Ζωής” η Ζωρζ Σαρή ταξιδεύει εν μέσω εμφυλίου στο παρίσι για να αποφύγει τη σύλληψη. Εκεί μεταξύ άλλων γνωρίζει τον καββαδία και περιγράφει το φεστιβάλ της εφημερίδα Ουμανιτέ του ΚΚΓ που συγκέντρωσε 1,5 εκατομμύριο κόσμο και σε κάνει να αναλογίζεσαι. Μα πού χάθηκαν όλοι αυτοί;

Τα “Χέγια” και τα “Γενέθλια” που διαδραματίζονται στη χούντα έφεραν το στίγμα της φοβισμένης ή αδιάφορης παθητικότητας με την οποία αντιμετώπισε ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού τη δικτατορία, κάτι που αντανακλάται και στους χαρακτήρες των έργων αυτών, όπου η διάθεση αντίστασης περιορίζεται κατά βάση στους νέους.

Ακόμα και τα λιγότερο πολιτικά της βιβλία θέτουν επί τάπητος κοινωνικούς προβληματισμούς, όπως την παραμέληση της υπαίθρου, την έλλειψη παιδείας, το γυναικείο ζήτημα και τις ταξικές αντιθέσεις. Πάντα μα πάντα τα χαρακτηρίζει ο έντονα βιωματικός τους χαρακτήρας, διανθισμένος φυσικά με μυθοπλαστικά στοιχεία.

Τα βιβλία της σειρά έχουν την νιότη και την παιδικότητα του κόσμου, ενός κόσμου που μπορεί και πρέπει ν’αλλάξει.

Είναι κομμάτι της κλασικής παιδείας που πρέπει να έχει κάθε παιδί για να μάθει την ιστορία του τόπου του. Μια ιστορία που δεν την γράφουν οι νικητές του εμφυλίου Αλλά οι Νικητές της Ζωρζ Σαρή με τον αγώνα τους που δεν πάει χαμένος ακόμα και όταν χάνουν.