Γιόχαν Στράους – Ο βασιλιάς του Βαλς

Ο συνθέτης του “Γαλάζιου Δούναβη”, Γιόχαν Στράους, ήταν ήδη εν ζωή ένας πολύ διάσημος συνθέτης, με τη δημοφιλία του στους φίλους της κλασικής μουσικής να είναι ακόμα σημαντική, ενώ ακόμα και το ευρύ κοινό σίγουρα έχει έρθει κάποια στιγμή σε επαφή με το διασημότερο τουλάχιστον έργο του.

Γιος του ομώνυμου μουσικού και συνθέτη, γεννήθηκε στις 25 Οκτώβρη 1825 στη Βιέννη. Ο πατέρας του τον προόριζε για δημοσιοϋπαλληλική καριέρα, η μητέρα του όμως έκανε το παν για να καλλιεργήσει το μουσικό του ταλέντο, αφενός επειδή καταλάβαινε την κλίση του γιου της, αφετέρου επειδή έτσι πίστευε πως θα εκδικούνταν τον πατέρα του, που την είχε εγκαταλείψει για χάρη μιας άλλης γυναίκας.

Ο Γιόχαν Στράους ο νεότερος αφιερώθηκε οριστικά στη μουσική αφότου έφυγε από την οικογενειακή εστία. Έδωσε την πρώτη του συναυλία στο πολυτελές καζίνο Ντονμάγιερ. Είχε μεγάλη επιτυχία και ακολούθησε μια σειρά περιοδειών στην Ευρώπη.

Μετά το θάνατο του πατέρα του το 1849 ανέλαβε την ορχήστρα του, όντας ήδη γνωστός συνθέτης. Διαπνεόμενος από φιλελεύθερες και δημοκρατικές ιδέες, έγραψε με αφορμή τα επαναστατικά γεγονότα του 1848 το “Επαναστατικό Εμβατήριο” και “Το βαλς του τραγουδιού της Ελευθερίας”, κάτι που τον έφερε σε δυσμένεια στην αυλή των Αψβούρων. Για το λόγο αυτό περίμενε ως το 1863 για να διοριστεί μουσικός διευθυντής των αυλικών δεξιώσεων, κάτι που έγινε όταν ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ συνειδητοποίησε την τεράστια δημοφιλία του Στράους, θέλοντας να την αξιοποιήσει προς όφελος της μοναρχίας. Ο Στράους παρέμεινε σε αυτή τη θέση ως το 1871, κι έλαβε και το βραβείο “Φραγκίσκος Ιωσήφ” για την προσφορά του. Παραιτήθηκε ωστόσο, καθώς θεωρούσε πως δεν είχε αρκετό χρόνο για να αφιερωθεί στο συνθετικό του έργο, αφήνοντας το πόστο στον αδερφό του Έντουαρντ Στράους.

Μεταξύ των ετών 1866 και 1867 συνέθεσε το περίφημο Βαλς “Ο γαλάζιος Δούναβης”, που αποτελεί ένα από τα πιο κλασικά του είδους του ανά τον κόσμο. Μετά τη συνάντησή του με τον συνθέτη Ζακ Όφενμπαχ, ασχολήθηκε επίσης και με τις οπερέτες. Το πρώτο του έργο στο είδος αυτό, “Ο Ίντιγκο και οι 40 κλέφτες” παρουσιάστηκαν το 1871, αλλά η τεράστια επιτυχία ήρθε με την οπερέτα “Η Νυχτερίδα”, που εξακολουθεί να περιλαμβάνεται στο ρεπερτόριο λυρικών σκηνών διεθνώς ως σήμερα. Το έργο αποτελεί αποκορύφωμα της λεγόμενης “Χρυσής Εποχής της Βιεννέζικης Οπερέτας”. Ακολούθησαν κι άλλα έργα, όπως “Μια νύχτα ση Βενετία”, “Ο Βαρώνος των Τσιγγάνων”, που δεν κατόρθωσαν να αγγίξουν την απήχηση του προηγούμενου.

Άτυχος αρχικά στην προσωπική του ζωή, έχασε νωρίς την πρώτη του σύζυγο Ενριέτα, ενώ η δεύτερη, ηθοποιός Αγγέλικα Ντίτριχ, τον άφησε για χατήρι ενός άλλου άνδρα. Για χάρη της τρίτης του συζύγου Αντέλ, εγκατέλειψε την αυστριακή υπηκοότητα και τον καθολικισμό και πήρε γερμανική υπηκοότητα, ενώ προσχώρησε στο λουθηρανισμό, καθώς διαφορετικά ο νόμος δεν επέτρεπε το γάμο, ο οποίος κράτησε ως το τέλος της ζωής του σαν σήμερα.

Συνολικά ο Στράους συνέθεσε 500 ορχηστρικά έργα, 20 οπερέτες, την όπερα “Ιππότης Ρασμάν” καθώς κι ένα μπαλέτο.

Δύσκολες Νύχτες