Όταν η σοσιαλιστική DDR “ταπείνωσε” τη Δυτική Γερμανία μες στο σπίτι της

Σήμερα συμπληρώνει 70 χρόνια ζωής ο… “ήρωας που μας πρόδωσε”, ο άσος του Μαγδεμβούργου και του εθνικού συγκροτήματος της ΓΛΔ, Γιούργκεν Σπαρβάσερ, που πέτυχε ίσως το πιο διάσημο γκολ της ιστορίας του… “ψυχρού πολέμου”.

Το 1974, η τελική φάση του Μουντιάλ φιλοξενούνταν στη Δ. Γερμανία και η κλήρωση έφερε αντιμέτωπους τους διοργανωτές με τους γείτονες και ομογάλακτους αδερφούς τους, της ΓΛΔ. Η ομάδα της Δυτικής Γερμανίας ήταν ήδη Πρωταθλήτρια Ευρώπης και το μεγάλο φαβορί της διοργάνωσης, μαζί με την Ολλανδία του Κρόιφ που αντιμετώπισε στον τελικό, έχοντας σπουδαίους παίκτες όπως ο Μπεκενμπάουερ, ο Μίλερ και ο μαοϊκός Μπράιτνερ, με βάση την Μπάγερν Μονάχου, που είχε αναδειχτεί πρωταθλήτρια Ευρώπης, νικώντας την Ατλέτικο Μαδρίτης.

Η ομάδα της DDR ήταν το αουτσάιντερ, είχε όμως κι αυτή σπουδαία ομάδα κι αρκετούς παίκτες από το Μαγδεμβούργο, που είχε κάνει την έκπληξη εκείνη τη χρονιά, κατακτώντας το Κύπελλο Κυπελλούχων, απέναντι στη μεγάλη Μίλαν του Τζιάνι Ριβέρα. Δύο χρόνια πριν, η ΓΛΔ είχε πάρει το χάλκινο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, ενώ θα ακολουθούσε και το χρυσό στους αγώνες του Μόντρεαλ, το 76′.

Οι δύο ομάδες βρέθηκαν αντιμέτωπες την 3η αγωνιστική, ουσιαστικά για να παίξουν για την πρωτιά του ομίλου τους και ο αγώνας έγινε στο Αμβούργο, με δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, σε ένα κατάμεστο στάδιο με 60 χιλιάδες θέσεις, από τους οποίους οι 2 χιλιάδες είχαν έρθει από τη DDR. Ο αγώνας δεν ήταν νοκ-άουτ, “χωρίς αύριο” δηλαδή, αλλά το γόητρο και το ηθικό διακύβευμα ήταν μεγάλο, αφού αυτή ήταν η πρώτη -και μοναδική τελικά- αναμέτρηση των δύο ομάδων.

Ο αγώνας κυλούσε χωρίς πολλές φάσεις και συγκινήσεις. Στο 77ο λεπτό, η DDR ξεκίνησε μια αντεπίθεση από δεξιά, με μια βαθιά μπαλιά και παραλήπτη το Γιούργκεν Σπαρβάσερ, που έκανε το κοντρόλ, ελίχθηκε στη μεγάλη περιοχή, και κεραυνοβόλησε τον αντίπαλο τερματοφύλακα, πετυχαίνοντας το νικητήριο γκολ που θα σημάδευε την καριέρα του και θα του εξασφάλιζε την υστεροφημία του. Το 1-0 έμεινε ως το τέλος κι οι Γερμανοί της ανατολικής πλευράς πανηγύριζαν έξαλλα για τη νίκη τους και την πρωτιά στον όμιλο. Πέρα από τους τρεις βαθμούς και την πρόκριση, η νίκη είχε και μια συμβολική αξία, αφού κατάφεραν να υποτάξουν την πανίσχυρη Δ. Γερμανία μες στο σπίτι της και να δείξουν πως δεν υστερούν σε τίποτα σε σχέση με τους γείτονές τους.

Οι Δυτικογερμανοί σοκαρίστηκαν βασικά από την ήττα, αλλά εικάζεται πως μπορεί τελικά και να την επιδίωξαν για να έχουν πιο βατό μονοπάτι για τη συνέχεια. Αυτό δε μοιάζει ιδιαίτερα πιθανό, αν δει πχ κανείς τις αντιδράσεις του τύπου της χώρας που στοχοποίησε τον προπονητή Χέλμουτ Σεν και τη σημασία που αποδόθηκε στον αγώνα, αλλά η αλήθεια είναι πως η Δυτική Γερμανία ωφελήθηκε αντικειμενικά από αυτήν την εξέλιξη, αποφεύγοντας έναν όμιλο με μεγαθήρια, όπως η Βραζιλία, η Ολλανδία και η Αργεντινή. Η ΓΛΔ έπεσε στο λάκκο με τα θηρία κι αποκλείστηκε από τη συνέχεια, ενώ η ΟΔΓ έφτασε ως τον τελικό, όπου έκανε την ανατροπή και νίκησε τους Ολλανδούς, για να στεφθεί Παγκόσμια Πρωταθλήτρια. Αλλά η νίκη σε εκείνο τον αγώνα έμοιαζε πιο σημαντική κι από ένα Παγκόσμιο Κύπελλο!

Η στιγμή του διάσημου γκολ

Τα αισθήματα των Δυτικογερμανών μπορούν να γίνουν αντιληπτά και από το παρακάτω επεισόδιο, που παραδόξως (;) δεν απέκτησε μεγάλη δημοσιότητα και αποσιωπάται συχνά. Στον αγώνα της επόμενης φάσης με την Αργεντινή, είχαμε την εισβολή δυο οπαδών, που κρατούσαν μια φλεγόμενη κόκκινη σημαία με την ονμασία της DDR, θέλοντας να ανταποδώσουν την “ταπείνωση”, με αυτόν τον τρόπο. Το ωραίο της υπόθεσης είναι πως ο αέρας δίπλωσε τελικά τη σημαία και η φωτιά έσβησε πολύ γρήγορα, αφήνοντας τους δυο δράστες με μια κόκκινη σημαία να κυματίζει στα χέρια τους περήφανη. Έτσι η πρόκλησή τους είχε άδοξο τέλος…

Το στερεότυπο αφήγημα των Δυτικών ήταν πως στις σοσιαλιστικές χώρες αξιοποιούσαν πολιτικά αυτές τις επιτυχίες κι αντάμειβαν πλουσιοπάροχα τους πρωταθλητές τους. Το παράδειγμα του Σπαρβάσερ πιθανότατα τους διαψεύδει. Καταρχάς η ομάδα είχε μόλις ένα χορηγό, την κρατική Τράμπαντ, σε αντίθεση με τους πέντε χορηγούς που είχαν οι Δυτικογερμανοί. Πέραν αυτού, ο Σπαρβάσερ έγινε όντως διάσημος και έλεγε χαρακτηριστικά: «εάν στον τάφο μου γράφει Αμβούργο, 1974, όλοι θα ξέρουν ποιος βρίσκεται εκεί». Δεν είχε όμως πολλά υλικά, ανταποδοτικά οφέλη και ίσως αυτό ήταν που τον έκανε να αυτομολήσει στη Δ. Γερμανία, περνώντας κρυφά το τείχος του Βερολίνου, λίγους μήνες πριν από την πτώση του. Ο ήρωας μετατράπηκε σε προδότη. Αν κι ο ίδιος διηγείται πως έγινε αντιληπτός από ένα φρουρό και γλίτωσε χάρη στη δημοφιλία του, επειδή ο στρατιώτης τον αναγνώρισε.

Πηγαίνοντας στη Δ. Γερμανία, ο Σπαρβάσερ έπεσε στην αφάνεια, έχοντας απλώς μερικές σύντομες θητείες σε γερμανικές ομάδες, από τη θέση του προπονητή. Κι είναι ζήτημα τι σκέφτεται για όλα αυτά σήμερα, κλείνοντας τα 70 χρόνια του.

Όσο για τις δύο Γερμανίες -που ενώθηκαν εις σάρκα μία, καπιταλιστική κι εκμεταλλευτική- δε βρέθηκαν ποτέ ξανά αντιμέτωπες, καθώς ήταν προγραμματισμένο να αναμετρηθούν στην προκριματική φάση του EURO του 92′, αλλά οι δραματικές πολιτικές εξελίξεις της εποχής και η αντεπανάσταση, πρόλαβαν να ακυρώσουν τον αγώνα. Οπότε εκείνη η αναμέτρηση παραμένει μοναδική, και το γκολ του Σπαρβάσερ πέρασε στην ιστορία, σαν ένα μεγάλο καλλιτεχνικό έργο, που αυτονομήθηκε από το δημιουργό του…

Αντιμέτωπος με τον Όλεγκ Μπλαχίν και τη Σοβιετική Ένωση