Νίκος Κωνσταντόπουλος: Ο άνθρωπος που ήθελε να γίνει πρόεδρος

Ο Νίκος Κωνσταντόπουλος ενσάρκωσε πολιτικά, με τις απόψεις του και τη διαδρομή του, αυτό που ονομάστηκε “Κεντροαριστερά”. Και το παράδοξο είναι πως μολονότι αυτός ήταν ο χώρος που ηγεμόνευσε στην Ελλάδα κατά το μεγαλύτερο διάστημα της Μεταπολίτευσης -ακόμα και σήμερα- ο ίδιος δε κατάφερε ποτέ να βάλει χέρι στο μέλι της πολιτικής εξουσίας. Και το χειρότερο είναι πως δεν το έκανε από δική του επιλογή, αφού ήταν πάντα “θεσμικός”, εντός εκτός κι επί ταυτά του εκάστοτε κατεστημένου, κάτι που πιστοποιούν κι οι πολύ καλές σχέσεις που διατηρεί με την υψηλή κοινωνία του Κολωνακίου και επιχειρηματικούς κύκλους, όπως οι Βαρδινογιάννηδες, οι Γιαννακόπουλοι, η ιδιοκτησία της Καθημερινής κτλ.

Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1942 στη Μάνη, σε μια κάθε άλλο παρά ήσυχη και μετριοπαθή περίοδο. Σπούδασε Νομικά στην πρωτεύουσα κι έγινε στέλεχος της Νεολαίας της Ένωσης Κέντρου, στο πλαίσιο της οποίας είχε τις πρώτες συγκρούσεις του με τον Ανδρέα Παπανδρέου, που ξεκίνησε έντονα τη δική του πολιτική δραστηριότητα κι είχε έντονη επιρροή στη νεολαία του κόμματος. Στα χρόνια της χούντας ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση μέσα από τις γραμμές της “Δημοκρατικής Άμυνας”, συνελήφθη και βασανίστηκε απ’ τις δυνάμεις καταστολής του καθεστώτος. Ήταν από τα ιδρυτικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ, αλλά διαγράφτηκε την αμέσως επόμενη χρονιά, μαζί και με άλλα πρώην στελέχη της ΔΑ, για να συγκροτήσουν μαζί τη “Σοσιαλιστική Πορεία” και να πάρουν μέρος στις εκλογές του 1977, με τη Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων.

Την επόμενη δεκαετία, ο Κωνσταντόπουλος αφοσιώνεται στη δικηγορία και επανέρχεται στα πολιτικά πράγματα, ως ιδρυτικό στέλεχος του Ενιαίου Συνασπισμού, με τον οποίο γίνεται Υπουργός Εσωτερικών για λίγους μήνες στην κυβέρνηση Τζαννετάκη. Έχει παράλληλα ενεργό συμμετοχή, ως κατήγορος, στο Ειδικό Δικαστήριο για το Σκάνδαλο Κοσκωτά, κάτι που εντείνει το ρήγμα στις σχέσεις του με τον Ανδρέα και το ΠΑΣΟΚ. Παραμένει βουλευτής και στέλεχος του Συνασπισμού, μετά τη διάσπαση, και διαδέχεται τη Μαρία Δαμανάκη μετά τις εκλογές του 1993 -που αφήνουν το Συνασπισμό εκτός Βουλής- επικρατώντας στο δεύτερο γύρο του Αλ. Αλαβάνου.

Ως πρόεδρος ήταν μάλλον μια συμβιβαστική λύση, με καθήκοντα εξισορροπιστή μεταξύ του “Αριστερού Ρεύματος” και της “Ανανεωτικής Τάσης”. Είναι χαρακτηριστικό πως όσοι συσπειρώνονταν γύρω του ήταν απλά οι “προεδρικοί” χωρίς άλλο πολιτικό πρόσημο ή προσδιορισμό. Επί των ημερών του ο Συνασπισμός είχε το ρόλο μιας χλιαρής αντιπολίτευσης, “χρήσιμης” και θεσμικής, η οποία κατά κανόνα κινούνταν κοντά στο όριο της εκλογικής επιβίωσης -χαρακτηριστικό το “θρίλερ” στις κάλπες του 2000 και του 2004, για το αν θα υπερβεί τελικά ή όχι το όριο του 3%.

Συντάχθηκε με τη στρατηγική επιλογή της αστικής τάξης για την ΕΕ, την Ευρωζώνη και τη βαθύτερη πρόσδεσή της στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς. Πολύ χαρακτηριστικές στιγμές είναι η αμήχανη παρουσία του στην αλυσίδα των στελεχών του Συνασπισμού, όπου εμφανίστηκε με δικηγορικό κοστούμι και γραβάτα, στην αντι-ιμπεριαλιστική διαδήλωση κατά την επίσκεψη Κλίντον στην Ελλάδα. Αλλά και η “διόρθωση” δύο χρόνια αργότερα, όταν τα στελέχη του Συνασπισμού έσπευσαν να επισκεφτούν την Πρεσβεία (μία είναι η πρεσβεία) και να δηλώσουν “είμαστε όλοι Αμερικάνοι”, αμέσως μετά την 11η Σεπτέμβρη και το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους, που θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου για το ξεδίπλωμα της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας τα επόμενα χρόνια.

Ο Κωνσταντόπουλος παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματος, μετά το μέτριο αποτέλεσμα του Συνασπισμού στις ευρωεκλογές του 04′, και έκτοτε περιφερόταν σαν αναξιοποίητο κεφάλαιο για την πολιτική ζωή της χώρας, που είχε όλα τα προσόντα -και πάνω από όλα το διακαή πόθο- να γίνει ο πρώτος “αριστερός Πρόεδρος της Δημοκρατίας” στη χώρα, ως το κατάλληλο θεσμικό πρόσωπο. Υπήρχαν πολλές φήμες και σενάρια, αλλά η σωστή στιγμή δεν ήρθε ποτέ και τελικά το μόνο που κατάφερε ήταν να γίνει για ένα φεγγάρι πρόεδρος της ΠΑΕ Παναθηναϊκός, χωρίς να αφήσει τίποτα ιδιαίτερο πίσω του, πέρα από τη σχετική καζούρα στον αθλητικό τύπο.

Ο Κωνσταντόπουλους έμεινε έξω από τις ζεστές υπουργικές και προεδρικές θέσεις, είδε όμως την κόρη του, Ζωή, να γράφει τη δική της ιστορία με τη σύντομη θητεία της ως Πρόεδρος της Βουλής -η οποία δε θα ψηφίσει ποτέ καινούριο μνημόνιο, όπως είχε πει όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της. Αλλά αυτή είναι ένα διαφορετικό κεφάλαιο που θα μας απασχολήσει σε επόμενο κείμενο.