Απόστολος Γκρόζος – Πρόεδρος της ΚΕ του ΚΚΕ σε μια μεταιχμιακή περίοδο
Οι σημαντικότεροι σταθμοί στην κομματική πορεία του προέδρου της ΚΕ του ΚΚΕ το διάστημα 1956-1972, περίοδος μεγάλων ανακατατάξεων και κρίσης στο εσωτερικό του κόμματος και σημαντικών εξελίξεων στην Ελλάδα και διεθνώς.
O Απόστολος Γκρόζος υπήρξε μια μορφή του κομμουνιστικού κινήματος της χώρας μας λιγότερο γνωστή ίσως σήμερα, αλλά με όχι αμελητέο ρόλο στην κρίσιμη μεταβατική φάση του ΚΚΕ μεταξύ των ετών 1956 και 1972, ενός κύκλου που ξεκίνησε με την καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη κι ολοκληρώθηκε με την ανάδειξη του Χαρίλαου Φλωράκη στη θέση του γενικού γραμματέα.
Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1892 στην Κομοτηνή κι έγινε καπνεργάτης, ενώ από το 1910 αναμείχθηκε ενεργά με το συνδικαλιστικό κίνημα. Έγινε μέλος του ΣΕΚΕ το 1920 και γρήγορα ανήλθε σε μια σειρά από κομματικά αξιώματα. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση μέσω των γραμμών του ΕΑΜ ενώ στη διάρκεια του εμφυλίου υπηρέτησε ως υπουργός Εργασίας τηςν Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, μάλιστα την Πρωτομαγιά του 1949, λίγους μήνες πριν την ήττα του ΔΣΕ, εκφώνησε λόγο αναφέροντας τα εξής:
«Στη διοίκηση της ΓΣΕΕ βρίσκονται οι ίδιοι άνθρωποι που το 1941 δήλωναν πίστη και αφοσίωση στον Χίτλερ και Μουσολίνι, ενώ οι γνήσιοι ηγέτες των εργατών, όπως ο Παπαρήγας, ο Δημητρίου, ο Τιμογιαννάκης, ο Ελευθεριάδης και άλλοι δολοφονήθηκαν, οι ηγέτες των ναυτεργατών καταδικάστηκαν σε θάνατο και δεκάδες εκατοντάδες συνδικαλιστικά στελέχη κλείστηκαν στις φυλακές και τις εξορίες. Ολο αυτό το τρομοκρατικό και δολοφονικό όργιο ένα σκοπό έχει: Να τρομοκρατήσει την εργατική τάξη, για να παραιτηθεί από κάθε αξίωση καλύτερης ζωής, να την καθυποτάξει στα εκμεταλλευτικά και ιμπεριαλιστικά σχέδια των ντόπιων και ξένων εκμεταλλευτών. Στα τρομοκρατικά και δολοφόνα μέτρα της μοναρχοφασιστικής κυβέρνησης κανένας εργάτης και υπάλληλος δεν πρέπει να δειλιάσει και να τρομοκρατηθεί. (…) συντονίστε τον αγώνα σας για να κερδίσετε τα οικονομικά και συνδικαλιστικά σας δικαιώματα. (…) πυκνώστε τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού. Στον αγώνα αυτό δεν είστε μόνοι σας. Στο πλευρό σας είναι ο Δημοκρατικός Στρατός της Ελλάδας».
Αναδείχθηκε ως μέλος συλλογικής ηγεσίας μετά την καθαίρεση Ζαχαριάδη το 1956 αρχικά ως γ.γ και μετέπειτα ως πρόεδρος της ΚΕ του κόμματος. Μια από τις σημαντικές αποφάσεις στις οποίες συνέβαλε ήταν κατά την 9η Ολομέλεια του 1958 η αποκατάσταση των Νίκου Πλουμπίδη, Γιώργη Σιάντου και Κώστα Καραγιώργη, σημειώνοντας από πλευράς του πως : «Νομίζω ότι το θέμα εξαντλήθηκε (…) Και ψηφίζεται παμψηφεί η πρόταση του ΠΓ για την αποκατάσταση των συντρόφων…».
Σταθμός επί ημερών του ήταν και η διεξαγωγή του 8ου συνεδρίου του ΚΚΕ, του πρώτου μετά από 16 χρόνια δραματικών εξελίξεων. Ο τόνος και οι αποφάσεις του συνεδρίου φέρουν έντονο το αποτύπωμα του ιδεολογικού κλίματος που επικρατούσε στο ελληνικό και διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, όπως φαίνεται κατ’αρχάς από την οξύτατη κριτική στη ζαχαριαδική περίοδο. Επιπλέον το αποτύπωμα της εποχής φέρει και μια σειρά λαθεμένων αντιλήψεων και αναλύσεων που επικυρώθηκαν ή υιοθετήθηκαν στο συνέδριο, όπως περί της ύπαρξης “εθνικής αστικής τάξης” (αντίληψη πρωτοδιατυπωμένη το 1957), της αναγκαιότητας “ενότητας όλων των δημοκρατικών δυνάμεων στην πάλη για την απομάκρυνση της Κυβέρνησης Καραμανλή και το σχηματισμό κυβέρνησης που θα πραγματοποιήσει δημοκρατική στροφή σ’όλη την πορεία της χώρας”. σε μια στείρα “αντιδέξια” ρητορική, που θα μεταφραζόταν πρακτικά στην πολιτική ουράς που ακολούθησε εν πολλοίς η ΕΔΑ έναντι της Ένωσης Κέντρου στην Ελλάδα. Επιβεβαιώθηκε επίσης η ολέθρια απόφαση της 8ης Ολομέλειας του 1958 για τη διάλυση των παράνομων κομματικών οργανώσεων και τη διάχυση των κομμουνιστών στην ΕΔΑ.
Σχετικά με το χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα, στο 8ο Συνέδριο πραγματοποιήθηκε η εσφαλμένη προγραμματική επεξεργασία, περί δύο επαναστάσεων όπου η πρώτη, θα ήταν αντιιμπεριαλιστική – δημοκρατική και η άλλη ως μετεξέλιξη της πρώτης, θα ήταν σοσιαλιστική.
Ο Απόστολος Γκρόζος άνοιξε επίσης τις εργασίες της κρίσιμης 12ης ολομέλειας που κατέληξε στη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968, συντασσόμενος ο ίδιος με την πλειοψηφία. Τέλος αξίζει να αναδειχθεί η συμβολή του στην εκλογή του Χαρίλαου Φλωράκη στη 17η Ολομέλεια του ΚΚΕ στη Βουδαπέστη, εισηγούμενος μάλιστα να μην είναι αναπληρωτής ή προσωρινός γραμματέας, προκειμένου να υπογραμμίσει την αλλαγή σελίδας στο κόμμα.
