Σε ποιον “ανήκει” ο Άρης; – Περί “ιδιοκτησίας” των ηρώων και μιας αποκατάστασης

Η χτεσινή ανακοίνωση για την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ για τον Α’ Τόμο του Δοκιμίου Ιστορίας του Κόμματος προκάλεσε ήδη πολλά σχόλια κι αντιδράσεις, που επικεντρώνουν σχεδόν αποκλειστικά στην απόφαση για την κομματική αποκατάσταση του Άρη Βελουχιώτη.

Το ζήτημα δεν είναι πως εστιάζουν σε ένα μόνο σημείο από τα πολλά κι ενδιαφέροντα με τα οποία καταπιάστηκε η Συνδιάσκεψη, για μια εξ ορισμού μεστή σε γεγονότα περίοδο, ούτε πως ασχολούνται με μία μόνο από τις τρεις αποκαταστάσεις. Έτσι κι αλλιώς, αυτά πρέπει να τα δούμε τυπωμένα στον τόμο για να τα κρίνουμε καλύτερα -και ως τότε λογικό είναι να συγκεντρώνει πιο πολύ ενδιαφέρον η περίπτωση του Άρη. Αυτό όμως -δηλ να περιμένουμε να δούμε- ισχύει και για τις κομματικές αποκαταστάσεις και το αναλυτικό σκεπτικό τους, που αναμένεται με εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον.

Το πρόβλημα δεν είναι λοιπόν το ειδικό ενδιαφέρον για την Άρη, αλλά τα σαν έτοιμα από καιρό κι ετοιματζίδικα σχόλια, που ψάχνουν απλώς μια αφορμή και βγαίνουν κάθε τόσο από την κατάψυξη, ίδια κι απαράλλαχτα, έξω από τις εξελίξεις και το δοσμένο πλαίσιο, είτε πχ το ΚΚΕ αποκαθιστά τον Άρη, είτε όχι, ένα και το αυτό.

Ποια είναι αυτά; Ας ξεκινήσουμε με τη μόνιμη επωδό: ο Άρης δεν είναι ιδιοκτησία του κόμματος.

Σε ποιον ανήκει ο Άρης; Ο Άρης ανήκει στο λαό του. Δηλαδή στο λαϊκό κίνημα, τη συλλογική μνήμη. Ανήκει σε όσους παλεύουν σήμερα για να αλλάξουν τον κόσμο. Ο Άρης δεν ανήκει σε αυτούς που έβαλαν το κάδρο του στις τοπικές του ΠΑΣΟΚ και στα υπουργικά τους γραφεία, για το θεαθήναι. Δεν ανήκει σε όσους τον φαντάζονται ως επικεφαλής ενός μπουλουκιού ατάκτων κι όσους τον περιγράφουν ακριβώς ως εικόνισμα, για να αφαιρέσουν καθετί ζωντανό κι επαναστατικό από τη μορφή του.

Σε κάποιο κόμμα έδρασε όμως ο Άρης. Δεν ήταν σπορά της τύχης, αλλά ώριμο τέκνο της οργής και της οργάνωσης, της πρωτοπορίας του κινήματος, του κόμματος που έγραψε με το αίμα του την ιστορία του τόπου. Όποιος κρύβει ότι ήταν κομμουνιστής, τον ευνουχίζει πολιτικά, για να τον φέρει στα μέτρα του.

Μιλάμε για τον Άρη που ήταν συγκινημένος και περήφανος για την ένταξή του στο Κομμουνιστικό Κόμμα, για όσα του έδωσε.

Αν στη ζωή μου υπάρχει ένα σημείο που με συγκίνηση και με υπερηφάνεια αφάνταστη από καιρού σε καιρό γυρίζω και βλέπω, είναι ακριβώς η εποχή που μπήκα στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Διαπαιδαγωγήθηκα ταξικά, έμαθα το συμφέρο μου, πέταξα τον κεφαλαιοκρατικό πολιτισμό στα μούτρα της λωποδύτριας μπουρζουαζίας και ρίχτηκα με πίστη, με θέληση, με ηρωισμό στον αγώνα για τις εργαζόμενες μάζες.

Μιλάμε για το κόμμα και το Ριζοσπάστη, που αποχαιρέτησε τον Άρη, λίγες μόλις μέρες αφού είχε δημοσιεύσει την απόφαση της διαγραφής του, ως εξής:

Ο τόσο τραγικός θάνατος του Αρη Βελουχιώτη προκαλεί θλίψη ανάμεσα στους πραγματικούς πατριώτες και αγωνιστές της εθνικής ιδέας. Γιατί ανεξάρτητα από τη θέση που πήρε μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, θέση που αντικειμενικά εξυπηρετούσε την αντίδραση, δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να ξεχνάει κανείς ότι ο ‘Αρης Βελουχιώτης ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του αγώνα της αντίστασης, από τους πρωταθλητές για την οργάνωση του αντάρτικου κινήματος.

Δεν υπάρχει θέμα “ιδιοκτησίας”. Καλό είναι να γνωρίζουμε όμως ποια πολιτική δύναμη έβγαλε Μπελογιάννηδες και Βελουχιώτηδες μέσα από τις γραμμές της, ποιο κόμμα έδωσε το αίμα των μελών και των στελεχών του για το δίκαιο του αγωνιζόμενου λαού, χιλιάδες παραδείγματα αυταπάρνησης κι αυτοθυσίας, που το έκαναν αυτό που είναι: το πιο ιστορικό πολιτικό κόμμα στη χώρα μας.

Επιτέλους, δεν μπορεί να μην “ανήκει” κανείς και τίποτα, ούτε ο Άρης, ούτε ο Μπελογιάννης, ούτε ο Πλουμπίδης, ούτε το ΕΑΜ, ούτε η Αντίσταση, παρά μόνο η Βάρκιζα, τα λάθη και η ήττα, και για αυτά μόνο να φέρει ακέραια την ευθύνη. Όσοι του χρεώνουν το δεύτερο σκέλος, ας είναι στοιχειωδώς έντιμοι να του αναγνωρίσουν και το πρώτο.

Ναι αλλά του πήρε 73 χρόνια να τον αποκαταστήσει. Γιατί τόσο αργά;

73 χρόνια, ναι. Εκ των οποίων τα πρώτα 30, μες στη μάχη της φωτιάς και την παρανομία. Ενώ στη συνέχεια δεν είχε υπάρξει ποτέ κάποια αντίστοιχη προσπάθεια να γραφτεί η ιστορία του κόμματος -πέρα από ένα αρχικό προσχέδιο. Μια τέτοια συλλογική διαδικασία, με πολύπλευρη συμβολή μελών και ιστορικών, σε αντίθεση με όσους λένε “τώρα δημόσια θα έχουν μικρόφωνο μόνο οι γνωρίζοντες”.

73 χρόνια μετά το θάνατό του, αν και η έμπρακτη αυτοκριτική του ΚΚΕ είναι εξίσου παλιά, μόλις ένα χρόνο μετά απ’ τη Βάρκιζα, με την Ολομέλεια που έδωσε τη γραμμή για το ξεκίνημα του ένοπλου αγώνα, και οδήγησε στην εποποία του ΔΣΕ. Στην τελική, ο καθένας κινείται με ό,τι έχει σημαδέψει την ιστορία του. Το ΚΚΕ αποκαθιστά το Βελουχιώτη κι άλλοι αποκαθιστούν το… Μάκη Κοψίδη.

Ο Χέγκελ λέει πως το πουλί της σοφίας δεν πετάει παρά μόνο στο τέλος της νύχτας. Κι η ιστορία απαιτεί ιστορική και συναισθηματική απόσταση για να είναι ακριβής κι αντικειμενική. Και η ιστορική έρευνα δε σταματά ποτέ.

Δε χρειάζεται όμως να είναι ειδικός κανείς, για να καταλάβει τον οργανικό δεσμό μεταξύ του Άρη Βελουχιώτη και του κόμματός του. Να καταλάβει πως το ΚΚΕ είχε λάθος γραμμή για τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ κι έχει κάνει πολλές φορές την αυτοκριτική του. Και ότι ο Άρης ήταν μεγάλο κεφάλαιο για τον αγώνα, που δεν έπρεπε να δράσει και να χαθεί με αυτόν τον τρόπο, χωρίς να έχει δει το κόμμα το δίκιο του.

Θα είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε το σκεπτικό της απόφασης για την κομματική αποκατάσταση, τι μεσολάβησε σε σχέση με την προηγούμενη Συνδιάσκεψη που είχε αποφασίσει να αποκαταστήσει πολιτικά -και όχι κομματικά- τον Άρη, αν έχουν προκύψει καινούρια στοιχεία από το αρχείο του ΚΚΕ και αν θεωρείται πως στις συνθήκες της εποχής δε λειτουργούσε ούτως ή άλλως σωστά ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός, για να τον υπακούσει ο Βελουχιώτης.

Υπάρχουν λοιπόν μια σειρά ενδιαφέροντα ζητήματα, τροφή για σκέψη και προβληματισμό γύρω από την περίπτωσή του, για να αναλωθεί η σχετική συζήτηση σε εύκολα στερεότυπα και ξύλινα κλισέ που μυρίζουν μούχλα, αντίδραση και μικροαστισμό, για την κακή ηγεσία που πρόδωσε τον αγώνα, το κόμμα που τρώει τα παιδιά του, και άλλα τέτοια που βγαίνουν κάθε φορά από την κατάψυξη και μας πλασάρονται για φρέσκα…