Για το κυβερνητικό σχέδιο αποδιοργάνωσης του χρόνου εργασίας των γιατρών

Στις 19 Μάη ο υπουργός Υγείας έστειλε στην ΟΕΝΓΕ πρόταση για σχέδιο νόμου σχετικά με την «οργάνωση του χρόνου εργασίας των νοσοκομειακών γιατρών», με την οποία ενεργοποιεί τα προεδρικά διατάγματα που ενσωματώνουν τις ευρωενωσιακές Οδηγίες και διευθετούν το χρόνο εργασίας των γιατρών.

Ο πυρήνας του κυβερνητικού σχεδίου και της οδηγίας της ΕΕ είναι αντεργατικός διότι προωθεί την ανατροπή του σταθερού, ημερήσιου και εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας όλων των γιατρών που εργάζονται στις δημόσιες Μονάδες Υγείας, στα νοσοκομεία και στην ΠΦΥ και ανεξάρτητα από τη σχέση εργασίας τους. Πρόκειται για τη γνωστή από χρόνια επιδίωξη των επιχειρηματικών ομίλων και όλων των κυβερνήσεων των χωρών της ΕΕ για «διευθέτηση του χρόνου εργασίας».

Με την ανατροπή του σταθερού χρόνου εργασίας οι εργοδότες – είτε είναι οι επιχειρηματίες είτε το ίδιο το αστικό κράτος – εξασφαλίζουν ακόμα φτηνότερο εργατικό «κόστος», αφού κατανέμουν το χρόνο εργασίας, όταν, όπου και για όσο εκτιμούν ότι τους συμφέρει, σμπαραλιάζοντας τους όρους δουλειάς και ζωής των εργαζομένων. Με τον τρόπο αυτό οι εργοδότες μπορούν με τον ίδιο αριθμό εργαζομένων ή και λιγότερους να διασφαλίζουν ότι θα βγαίνει περισσότερη δουλειά, συνεπώς και περισσότερα κέρδη, ακόμα και αν δώσουν ως «κίνητρο» κάποιο επιπλέον ποσό ως αμοιβή ή ακόμα και αν μειώσουν το συνολικό, αλλά «διευθετημένο» χρόνο εργασίας.

Αυτήν την αντεργατική πολιτική ανέλαβε να προωθήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ με το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου, παίρνοντας τη σκυτάλη από τις προηγούμενες κυβερνήσεις που επιχείρησαν, αλλά δεν ολοκλήρωσαν το «έργο». Και σε αυτόν τον τομέα η σημερινή κυβέρνηση βάζει τα δυνατά της, προκειμένου να εξαπατήσει τους γιατρούς αλλά και τους άλλους εργαζόμενους – διότι έρχεται και αυτών η σειρά – περιτυλίγοντας το αντεργατικό αυτό μέτρο με φιοριτούρες για δήθεν διασφάλιση του «σεβασμού των εργασιακών δικαιωμάτων των γιατρών», της «ασφαλούς και ποιοτικής φροντίδας των ασθενών».

Σύμφωνα με τις ευρωενωσιακές οδηγίες ο υπολογισμός του εργάσιμου χρόνου δεν γίνεται με βάση το σταθερό, ημερήσιο 7ωρο, αλλά με βάση το μέσο όρο των εβδομαδιαίων ωρών εργασίας σε διάστημα 4 μηνών, ο οποίος δεν πρέπει να ξεπερνά τις 48 ώρες τη βδομάδα μαζί με τις υπερωρίες. Οι 48 ώρες δεν είναι ο ανώτερος επιτρεπτός εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας, αλλά ο μέσος όρος. Δηλαδή ο εργαζόμενος μπορεί να δουλεύει για κάποιες βδομάδες μέχρι και 78 ώρες, αρκεί να υπάρχει μειωμένο ωράριο τις επόμενες βδομάδες, ώστε να μην υπερβαίνει τον ανώτερο επιτρεπτό μέσο αριθμό ωρών…

Τον Δεκέμβρη του 2007 υπογράφηκε κλαδική συμφωνία μεταξύ της ΟΕΝΓΕ και του υπουργείου Υγείας, που προέβλεπε το απαράδεκτο καθεστώς των εφημεριών και των εξοντωτικών ωραρίων των νοσοκομειακών γιατρών. Η υπογραφή της κλαδικής συμφωνίας είχε παρουσιαστεί από τους εκλεγμένους συνδικαλιστές όλων των παρατάξεων στη διοίκηση της ΟΕΝΓΕ σαν νίκη του κινήματος επειδή ανέστειλε προσωρινά την εφαρμογή των ΠΔ που διευθετούσαν το χρόνο εργασίας, σε αντίθεση με τους εκλεγμένους συνδικαλιστές της ΔΗΠΑΚ που αποκάλυψαν και σταθερά αντιπάλεψαν τη συμφωνία αυτή, που άφηνε εκτεθειμένους τους γιατρούς στην προοπτική εφαρμογής της διευθέτησης του χρόνου εργασίας.

Με δεδομένη τη διαχρονική πολιτική της κρατικής υποχρηματοδότησης και της υποστελέχωσης, την απουσία πρακτικά δημόσιας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, το βάθεμα της εμπορευματικής λειτουργίας των δημόσιων Μονάδων Υγείας, χειροτέρευσαν δραματικά οι συνθήκες δουλειάς και περίθαλψης, με ανυπολόγιστες συνέπειες για γιατρούς και ασθενείς (εντατικοποίηση, εξαντλητικά ωράρια, εξουθένωση των γιατρών, δραστικός περιορισμός του ελεύθερου χρόνου, υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους ασθενείς, αύξηση της πιθανότητας ιατρικού λάθους, απλήρωτες εφημερίες). Ειδικά στα επαρχιακά νοσοκομεία, στα Κέντρα Υγείας και στα Περιφερειακά Ιατρεία η κατάσταση είναι δραματική, με γιατρούς να εφημερεύουν μέχρι και 15 μέρες το μήνα.

Τα βασικά σημεία του κυβερνητικού σχεδίου παραπέρα ελαστικοποίησης είναι τα εξής:

Ο μέσος εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 48 ώρες. Ο υπολογισμός δε θα γίνεται ανά βδομάδα αλλά με περίοδο αναφοράς το τετράμηνο. Αυτό σημαίνει για παράδειγμα ότι ένας γιατρός μπορεί να εφημερεύει για πάνω από ένα μήνα ή και περισσότερο, όλες τις καθημερινές, δωδεκάωρα.

Για πρώτη φορά επιχειρείται η νομοθέτηση του «opt out», δηλαδή με ατομική συναίνεση του γιατρού να αυξάνεται ο μέσος εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας από 48 στις 60 ώρες! Με δεδομένα τα προβλήματα από την υποστελέχωση σε γιατρούς και άλλους υγειονομικούς και με την απειλή της «αξιολόγησης», η ατομική συναίνεση μόνο τυπικό χαρακτήρα θα έχει. Τα φαινόμενα αυταρχισμού και αυθαιρεσίας, τα «εντέλλεσθε» που δίνουν και παίρνουν, οι πιέσεις διευθυντών και διοικήσεων, είναι οι «προάγγελοι» αυτών που πρόκειται να συμβούν, με την υπονόμευση της συλλογικής διαπραγμάτευσης μέσω των συνδικαλιστικών οργάνων. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η «ελεύθερη» συναίνεση του γιατρού μόνο σαν κακόγουστο αστείο μπορεί να εκληφθεί. Από τη μια ο υπουργός Υγείας προπαγανδίζει ότι η «οργάνωση του χρόνου εργασίας των γιατρών» αποσκοπεί στην προστασία της υγείας και των εργασιακών δικαιωμάτων των γιατρών, και από την άλλη τους καλεί «εθελοντικά» να τα απεμπολούν! Πώς θα καλύψει η κυβέρνηση τα τεράστια κενά που θα δημιουργηθούν – σε βάρος των ασθενών – από τη δικαιολογημένη άρνηση των γιατρών να δουλεύουν 60 και πάνω ώρες τη βδομάδα; Με τις «προσλήψεις» που δεν φτάνουν να αντικαταστήσουν ούτε αυτούς που συνταξιοδοτούνται;

Η «εξαίρεση» του 60ωρου θα αποτελεί τον κανόνα. Ο ισχυρισμός της κυβέρνησης ότι αυτό θα έχει ισχύ για 3 χρόνια, μέχρι να γίνουν οι απαιτούμενες προσλήψεις, είναι υποκριτικός, με δεδομένα τα μνημόνια διαρκείας, τους στόχους για τα πρωτογενή πλεονάσματα που απαιτούν τη μείωση των δαπανών για Παιδεία, Υγεία και Πρόνοια, την εμπέδωση και κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής.

Στο σχέδιο νόμου, ως χρόνος εργασίας ορίζεται ο χρόνος κατά τον οποίο ο γιατρός βρίσκεται στο χώρο εργασίας. Προκύπτει αβίαστα ότι π.χ. η εφημερία ετοιμότητας, σε περίπτωση που δεν χρειαστεί να πάει ο γιατρός στο νοσοκομείο, δεν συμπεριλαμβάνεται στο χρόνο εργασίας. Ενώ βρίσκεται σε επιφυλακή για να προσφέρει τις υπηρεσίες του ανά πάσα ώρα και στιγμή, θα θεωρείται ότι «αναπαύεται» και ενδεχομένως να μην πληρώνεται. Ετσι, παρόλο που προς το παρόν δεν ενσωματώνονται οι προβλέψεις της «έκθεσης Σέρκας», ανοίγει ο «ασκός του Αιόλου» για το σπάσιμο του χρόνου εργασίας σε επόμενη φάση, σε «ενεργό» και «ανενεργό».

Προβλέπεται ότι «σε περίπτωση μείωσης ή απώλειας» της προβλεπόμενης εβδομαδιαίας ανάπαυσης λόγω υπερωρίας χορηγείται ισοδύναμος αντισταθμιστικός χρόνος μέσα στις επόμενες 14 μέρες. Κανένας όμως «ισοδύναμος, αντισταθμιστικός χρόνος», μέρες μετά, δεν μπορεί να αντισταθμίσει τη συσσωρευμένη κούραση, την πρόωρη φθορά της υγείας.

Προβλέπεται ότι με υπουργική απόφαση θα μπορούν να ορίζονται τα Κέντρα Υγείας και οι Μονάδες Υγείας των ΔΥΠΕ που θα λειτουργούν σε 24ωρη βάση. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχουν περιοχές στις οποίες το βράδυ δεν θα υπάρχει κανένας γιατρός για τα επείγοντα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζονται στην ΠΦΥ.

Το νομοσχέδιο δεν χωράει βελτιώσεις, μόνη επιλογή η συνολική απόρριψή του

Συμπερασματικά, το σχέδιο νόμου της κυβέρνησης ελαστικοποιεί παραπέρα το χρόνο εργασίας, σμπαραλιάζει κάθε κανονικότητα στο ωράριο, «απορρυθμίζει» κυριολεκτικά τη ζωή των γιατρών. Η ανάγκη για ξεκούραση, για δημιουργικό ελεύθερο χρόνο, για την αναγκαία καλή φυσική και ψυχική κατάσταση των γιατρών, βασική προϋπόθεση για να παράσχουν τις υπηρεσίες τους στους ασθενείς με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, υπονομεύονται.

Η αυστηρή προσήλωση όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων, και της σημερινής, στις αντιδραστικές ευρωενωσιακές οδηγίες που διευθετούν το χρόνο εργασίας, θα οδηγήσει σταδιακά στην ενσωμάτωση όσων αντιδραστικών ρυθμίσεων έχουν απομείνει, με αύξηση σε μία πορεία της περιόδου υπολογισμού του μέσου εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας από τους 4 στους 6 μήνες και στον 1 χρόνο, την κλιμακωτή επέκταση της εργάσιμης βδομάδας από 48 σε 65 μέχρι και 78 ώρες, την αύξηση της απλήρωτης δουλειάς με την καθιέρωση της διαίρεσης του χρόνου εργασίας σε ενεργό και ανενεργό (εφημερία ετοιμότητας).

Το νομοσχέδιο – έκτρωμα δεν χωράει βελτιώσεις. Μία επιλογή έχουμε: Την απόρριψη στο σύνολο του.

Θέση αρχής η υπεράσπιση του σταθερού ημερήσιου εργάσιμου χρόνου, χωρίς καμία μορφή διευθέτησης, στον αντίποδα των ευρωενωσιακών Οδηγιών και των ΠΔ.

Διεκδικούμε:

— Σταθερό ημερήσιο 6ωρο, 5ήμερο, 30ωρο, με μία εφημερία τη βδομάδα, με ρεπό την επόμενη μέρα και επαρκή χρόνο ανάπαυσης κατά τη διάρκεια της εφημερίας.

— Λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για την προστασία της υγείας των γιατρών από την πρόσθετη επιβάρυνση που οφείλεται στην υπερωριακή απασχόληση.

— Ενταξη των γιατρών στα Βαρέα και Ανθυγιεινά με κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος στα 55 για τους άντρες και στα 50 για τις γυναίκες.

— Οι εφημερίες να υπολογίζονται ως συντάξιμος χρόνος.

— Μαζικές προσλήψεις μόνιμων γιατρών πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και άλλων υγειονομικών και υποστηρικτικού προσωπικού. Μονιμοποίηση όλων των επικουρικών, κατάργηση όλων των ελαστικών εργασιακών σχέσεων.

— Επαναφορά των αποδοχών στο ύψος που ήταν πριν τις περικοπές και διεκδίκηση ουσιαστικών αυξήσεων.

— Πλήρη χρηματοδότηση όλων των δημόσιων Μονάδων Υγείας από τον κρατικό προϋπολογισμό και δωρεάν παροχή όλων των υπηρεσιών στο λαό, χωρίς περικοπές, πλαφόν και συν-πληρωμές.

Η πρότασή μας για το ωράριο των γιατρών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θέση μας για την ανάπτυξη ενός αποκλειστικά κρατικού, δωρεάν συστήματος Υγείας – Πρόνοιας σε όλα τα επίπεδα, πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο, τριτοβάθμιο. Είναι η μοναδική πρόταση που ανταποκρίνεται συνδυασμένα τόσο στις ανάγκες των γιατρών για ανθρώπινα ωράρια και αξιοπρεπείς συνθήκες δουλειάς, όσο και στις ανάγκες των ασθενών για υψηλού επιπέδου, σύγχρονες και απολύτως δωρεάν υπηρεσίες Υγείας για όλο το λαό.

Η οργάνωση και ανάπτυξη της πάλης για τη διεκδίκηση λύσης στα οξυμένα προβλήματα στην Υγεία πρέπει να εντάσσεται στην προοπτική βαθύτερων κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών, για μια ανάπτυξη που θα έχει σαν κριτήριο την τεράστια δυνατότητα της επιστήμης, της τεχνολογίας και της παραγωγικότητας να τίθενται στην υπηρεσία των λαϊκών αναγκών χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Σε αυτές τις συνθήκες μπορούν να διασφαλιστούν τα εργασιακά, κοινωνικά και επιστημονικά δικαιώματα των γιατρών και να ολοκληρωθούν σαν επιστήμονες.

Αφροδίτη Ρέτζιου
Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας (ΟΕΝΓΕ), μέλος της Πανελλαδικής Συντονιστικής Επιτροπής του ΠΑΜΕ