Ο Βασίλης Νεφελούδης και τα “κακά δαιμόνια” του ΚΚΕ

Ο Βασίλης Νεφελούδης ήταν στέλεχος του εργατικού κινήματος και του ΚΚΕ τη δεκαετία του 30′, μέλος της γενιάς που έκανε το έπος της Αντίστασης. Έβλεπε όμως το Ζαχαριάδη ως “κακό δαίμονα” για το Κόμμα, πέρασε με τους αναθεωρητές κι ως ένα βαθμό ακύρωσε ο ίδιος, με τα λεγόμενά του και την αυτοκριτική του, τα έργα των πρώτων χρόνων.

Γεννήθηκε το 1906 στα Μουδανιά της Μικράς Ασίας από εύπορη οικογένεια, η οποία όμως ακολούθησε το δρόμο της προσφυγιάς μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη μοίρα των πιο πολλών προσφύγων που είχαν άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Ήρθε σε επαφή με το εργατικό κίνημα και το ΚΚΕ, εκλέχτηκε Γραμματέας της Ομοσπονδίας στον Ηλεκτρισμό, Γραμματέας της ΚΟΑ και βουλευτής του Κόμματος, πρώτος σε ψήφους σε όλη την Αθήνα -χάρη στο εκλογικό σύστημα της εποχής, που επέτρεπε στον ψηφοφόρο να συμπεριλάβει κι υποψήφιους άλλων κομμάτων από αυτό που ψήφισε. Ο ίδιος έλεγε πως προσέγγισε τη μαρξιστική θεωρία, όταν έπεσε στα χέρια του μια μπροσούρα του Λένιν που μιλούσε για την ισότητα των δύο φύλων και περιέγραφε μια κατάσταση πολύ πιο κοντινή σε όσα είχε ζήσει ο ίδιος στο σπίτι του, σε σχέση με την πραγματικότητα της ελληνικής κοινωνίας.

Αναδείχτηκε σε πολύ νεαρή ηλικία στο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ, κατόπιν της παρέμβασης της Κομιντέρν, που όρισε νέα ηγεσία με επικεφαλής το Ζαχαριάδη, για να ξεπεράσει το Κόμμα τη βαθιά κρίση στην οποία είχε βυθιστεί στο διάστημα της φραξιονιστικής πάλης χωρίς αρχές. Αυτό δεν τον εμπόδισε να ταχθεί εκ των υστέρων ενάντια στο μέτρο της κοοπτάτσιας και στην ηγεσία του Ζαχαριάδη, με τον οποίο ήρθε σε σύγκρουση μετά από κάποια χρόνια και αργότερα θεωρούσε… πράκτορα των σοβιετικών υπηρεσιών.

Ως τότε αναδείχτηκε στη θέση του Γραμματέα της ΚΕ -με το Ζαχαριάδη να είναι Γενικός Γραμματέας- και ήταν στην τριμελή Γραμματεία που διεύθυνε στην παρανομία το Κόμμα μετά τη σύλληψη του Ζαχαριάδη, μέχρι τον Απρίλη του 38′ που συνελήφθη και ο ίδιος. Έμεινε πολλά χρόνια στη φυλακή, όπου διαφώνησε με το Ζαχαριάδη, ενώ αργότερα διαγράφτηκε με την κατηγορία πως είχε συνομιλίες με τις αρχές για να υπογράψει δήλωση. Μεταφέρθηκε τελικά στην Ιταλία, όπου αποφυλακίστηκε με την απελευθέρωσή της, και πήγε στην Αίγυπτο όπου είχε ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη του κινήματος στις Ένοπλες Δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, το οποίο κατέστειλαν άγρια οι Άγγλοι -όταν εκδηλώθηκε υπέρ της κυβέρνησης του βουνού της ΠΕΕΑ- και καταδίκασε λανθασμένα κι η ίδια η ΕΑΜική ηγεσία, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τη Συμφωνία του Λιβάνου.

Δεν αποκαταστάθηκε στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ το 45′, αλλά στο επόμενο Συνέδριο που έγινε 16 χρόνια μετά, με το Κόμμα σε συνθήκες παρανομίας. Ενδιάμεσα ήταν συνδικαλιστικό στέλεχος στον ΕΡΓΑΣ, συνελήφθη, εξορίστηκε στην Ικαρία κι απελευθερώθηκε μετά από ένα χρόνο, για να μείνει κρυμμένος και παράνομος για επτά χρόνια σε ένα σπίτι στη Νέα Σμύρνη, μέχρι να αμνηστευθεί. Μετά την αποκατάστασή του, συμμετείχε στη Διοικούσα Επιτροπή της ΕΔΑ, εκλέχτηκε βουλευτής της.

Ήταν ένθερμος υποστηρικτής της “Ανανέωσης” και της ομάδας του “ΚΚΕ εσ.” στη διάσπαση του ΚΚΕ, συμμετείχε ενεργά στην ηγεσία του, αλλά αποσύρθηκε από την ενεργό πολιτική δράση το 77′ για να αφοσιωθεί στη συγγραφική δραστηριότητα, από την οποία ξεχωρίζει το βιβλίο του για την Ακτίνα Θ στις Φυλακές της Κέρκυρας και η μελέτη του για το Κίνημα της Μέσης Ανατολής. Ενώ ο αδελφός του Παύλος έγραψε το βιβλίο για τις “πηγές της κακοδαιμονίας στο ΚΚΕ”, που συνοψίζει την οπτική και τα επιχειρήματα των αναθεωρητών για το Ζαχαριάδη και την ιστορική πορεία του ΚΚΕ.

Ανιψιός του είναι ο Ανδρέας Νεφελούδης, στέλεχος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στο Υπουργείο Εργασίας, που έχει κάνει κατά καιρούς διάφορες προκλητικές δημόσιες παρεμβάσεις, πχ για τη “φασιστική τρομοκρατία του ΠΑΜΕ“. Τα αντεργατικά μέτρα που θεσπίζει η κυβέρνησή του είναι η τελική συνέπεια του ευρωκομμουνιστικού ρεύματος και της λεγόμενης “Ανανέωσης” που υπηρέτησε πολιτικά και ο Βασίλης Νεφελούδης, στο δεύτερο μισό της ζωής του. Πέθανε σαν σήμερα, στις 16 Ιουλίου του 2004, προτού προλάβει να δει το ΣΥΡΙΖΑ να αναλαμβάνει κυβερνητικές θέσεις.