Μπέπε Γκρίλο – “Αντισυστημικότητα” πολλών αστέρων στην υπηρεσία του συστήματος

Ο Μπέπε Γκρίλο ήταν ήδη για δεκαετίες δημοφιλής κωμικός στην Ιταλία, όταν έγινε διεθνώς γνωστός για την κάθοδό του στην πολιτική το 2009, όταν ίδρυσε μαζί με τον Τζιανρομπέρτο Κασταλέτζιο το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, το μεγαλύτερο από τα κόμματα της σημερινής ιταλικής συγκυβέρνησης. Ο Γκρίλο ωστόσο δεν έδρεψε κυβερνητικές δάφνες, καθώς τα τελευταία χρόνια αποσύρθηκε στο παρασκήνιο του κόμματος, αναλαμβάνοντας ρόλο “εγγυητή”.  Παρά τον “παραγκωνισμό του”, είναι σίγουρο πως αυτό το πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα “τηλεκόμματος” σε μια χώρα με ιδιαίτερη παράδοση στην σύμπλευση θεάματος και πολιτικής δε θα έπαιρνε ποτέ την ώθηση που τελικά το έφερε στην εξουσία.

Ο Γκρίλο κλείνει σήμερα τα 70 του χρόνια αφού γεννήθηκε το 1948 στο Σαβινιόνε και μεγάλωσε σε εργατογειτονιά της Γένοβας. Έχοντας έφεση από μικρός στα κωμικά σκετς και τη μουσική, άρχισε να εμφανίζεται ως έφηβος σε νυχτερινά κέντρα. Αρχικά σπούδασε λογιστής για να εργαστεί στην επιχείρηση ραπτικής του πατέρα του, αλλά το 1968 στράφηκε οριστικά στην κωμωδία. Το 1975 μετακόμισε στο Μιλάνο και δυο χρόνια μετά πρωτοεμφανίστηκε στην τηλεόραση στο πρόγραμμα βαριετέ “Secondo voi”. Έγινε πολύ γρήγορα γνωστός χάρη στην κωμική και σατιρική του φλέβα, ενώ απέσπασε θετικές κριτικές για την πρώτη του ταινία “Ζητείται Ιησούς” (1982).  Τη δεκαετία του ’80 έστρεψε τα βέλη του κατά του τότε πρωθυπουργού Μπετίνο Κράξι, χαρακτηρίζοντας τους Σοσιαλιστές των οποίων ηγούνταν ως “κόμμα κλεφτών”, κάτι που οδήγησε ουσιαστικά στον αποκλεισμό του από την τότε αποκλειστικά δημόσια τηλεόραση RAI. H αποκάλυψη των σκανδάλων για τα οποία ο Κράξι δραπέτευσε από τη χώρα, καταδικαζόμενος ερήμην για διαφθορά το 1994 δικαίωσε τον Γκρίλο, που εδραίωσε τη φήμη του πέραν του πεδίου της κωμωδίας. Τα επόμενα χρόνια αποκάλυψε σειρά εταιρικών σκανδάλων, χάρη σε πληροφορίες που λάμβανε από το ευρύ δίκτυο των θαυμαστών του, κάποια από τα οποία έφτασαν και στα δικαστήρια, όπου ο ίδιος καλούνταν τακτικά ως εμπειρογνώμονας.

Το 2005 ξεκινά την πορεία του ως μπλόγκερ με το beppegrillo.it όπου δημοσιοποίησε τα ονόματα Ιταλών βουλευτών που είχαν καταδικαστεί για εγκλήματα καθώς και ένα σκάνδαλο στην ιταλική Telecom. Η κάθοδός του στην πολιτική προετοιμάστηκε από την πρωτοβουλία της “V-day” από την γνωστή ιταλική βρισιά “vaffanculo”, στις 8 Σεπτέμβρη 2007, που συγκέντρωσε πάνω από ένα εκατομμύριο συμμετέχοντες σε όλη την ιταλία. Στόχος ήταν η καταπολέμηση της διαφθοράς και η θέσπιση πιο αυστηρών προϋποθέσεων για την είσοδο στην ιταλική βουλή, την αλλαγή του ιταλικού νόμου και την ευκολότερη ανακλητότητα των βουλευτών. Η απήχηση των θολών αυτών “αντισυστημικών” πρωτοβουλιών οδήγησε τον Γκρίλο το 2009, αφότου απορρίφθηκε η αίτηση εγγραφής του στο κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα ώστε να κατέλθει υποψήφιος στις εκλογές για την ηγεσία του κόμματος, να ιδρύσει το Κίνημα των Πέντε Αστέρων. Η ατζέντα του ήταν ετερόκλητη, αλλά πάντα στα πλαίσια της δυνατότητας “διόρθωσης” του συστήματος μέσω θέσπισης ορίων θητείας για τα δημόσια αξιώματα, μείωση μισθών αξιωματούχων, θέσπιση δωρεάν ίντερνετ, ενώ στον οικονομικό τομέα εξέφραζε έναν κάπως αόριστο ευρωσκεπτικιστικό, λόγο, μένοντας σε επιφανειακές καταγγελίες κατά της Μέρκελ και του “διευθυντηρίου των Βρυξελλών”. Στο λαϊκίστικο αυτό μόρφωμα φάνηκε πως είχαν βρει στέγη ακόμα και φιλοφασιστικά στοιχεία, προκαλώντας κατά καιρούς διάφορα σκάνδαλα. Ο ίδιος ο Γκρίλο δεν δίσταζε να υιοθετήσει, δήθεν χιουμοριστικά, ακραίο αντιϊσλαμικό λόγο, όπως το 2016, όταν αναρωτιόταν πότε ο Πακιστανός δήμαρχος του Λονδίνου Σαντίκ Χαν θα “ανατιναχτεί έξω από το Γουεστμίνστερ”.

To κίνημα των 5 αστέρων άρχισε να εξαπλώνεται μετά τις δημοτικές εκλογές του 2012, και στις αρχές του επόμενου χρόνου, μετά την πτώση της τεχνοκρατικής κυβέρνησης Μόντι το κόμμα απέσπασε περίπου ένα τέταρτο των ψήφων. Ο ίδιος ο Γκρίλο δεν μπορούσε να ασκήσει δημόσιο αξίωμα, καθώς είχε καταδικαστεί το 1980 για ανθρωποκτονία εξ αμελείας στη διάρκεια τροχαίου. Η άρνηση του κόμματος να συμμετάσχει σε συνασπισμό με άλλες δυνάμεις οδήγησε στην κυβέρνηση Ματέο Ρέντσι, που έδωσε τη θέση της πριν λίγο διάστημα στη συγκυβέρνηση Πέντε αστέρων και της ανοιχτά ξενοφοβικής Λέγκας του Βορρά. Ο Γκρίλο, ιδιαίτερα μετά το θάνατο του συνιδρυτή των 5 αστέρων Καζαλέτζιο άρχισε να περνάει σε δεύτερο πλάνο, προαλείφοντας παράλληλο παράλληλα το σημερινό υπουργό ανάπτυξης και εργασίας Λουίτζι ντι Μάιο για την ηγεσία του κόμματος. Λίγους μήνες πριν τις εκλογές, η δημιουργία ενός νέου μπλογκ χωρίς ιδιαίτερες αναφορές στο πολιτικό δημιούργημα του από το Γκρίλο πυροδότησε φήμες αποχώρησής του από το κόμμα, τις οποίες έσπευσε να διαψεύσει, φαίνεται πάντως πως η “ενηλικίωση” του μορφώματός του είναι μια υπόθεση στην οποία ο ίδιος δεν θα έχει λόγο.