Όταν η λογοκρισία της φυλακής δεν άφησε το Φιντέλ να διαβάσει το “Στάλιν” του Τρότσκι…

 Όπως γίνεται συχνά σε φυλακές, και ιδιαίτερα από πολιτικούς κρατούμενος, ο Φιντέλ Κάστρο περνούσε τις ατέλειωτες ώρες στο κελί του διαβάζοντας. Ασφαλώς τα βιβλία περνούσαν από λογοκρισία, κι όπως συμβαίνει συχνά οι λογοκριτές ως απολύτως αμόρφωτοι έκριναν ποια βιβλία θα παρακρατήσουν μόνο και μόνο βάσει του τίτλου τους. Ένα λοιπόν από τα “θύματα” ήταν και το βιβλίο “Στάλιν” του Τρότσκι, το οποίο προφανώς…θεωρήθηκε “σταλινικό”. Ο Φιντέλ, προσπαθώντας να μεταπείσει τη διοίκηση των φυλακών, έστειλε επιστολή εξηγώντας την πραγματικότητα, αναφερόμενες επίσης σε ένα ακόμα βιβλίο που κατασχέθηκε λόγω τίτλου. Άγνωστο παραμένει πάντως αν η διοίκηση ανταποκρίθηκε τελικά στο αίτημά του, το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως ούτε τότε ειδικά, αλλά ούτε και αργότερα ο Φιντέλ Κάστρο υπήρξε ακριβώς φίλος του Στάλιν, ούτε και του Τρότσκι, ακόμα κι αν πιθανότατα κατάφερε κάποτε να διαβάσει το επίμαχο έργο . Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο“Εκείνα τα χρόνια” (Εκδόσεις Τόπος):

Αχρονολόγητη επιστολή προς τη διοίκηση των φυλακών

Πληροφορήθηκα πως δύο βιβλία κατασχέθηκαν. Το ένα απ’ αυτά είναι το “Στάλιν” του Τρότσκι.

Υποθέτω πως αυτό έγινε επειδή τιτλοφορείται “Στάλιν”, καθώς δε βρίσκω άλλο λόγο για τέτοιου είδους πράξη. Έστω, όμως, κι αν ο συγγραφέας ήταν υποστηρικτής του Στάλιν και το βιβλίο αφορούσε την υποστήριξη στο πρόσωπό του, ειλικρινά δε θεωρώ ότι αυτό θα έπρεπε να αποτελέσει αιτία κατάσχεσης. Ωστόσο, εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με κάποια αμερόληπτη κριτική μελέτη. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε κατά του Στάλιν, από το Λέοντα Τρότσκι, τον πιο άσπονδο εχθρό του, και όχι απλώς δεν πρόκειται για υποστήριξη, αλλά αντίθετα, αποτελεί αμείλικτη επίθεση στο πρόσωπό του. Όπως βλέπετε, ο λόγος, που πιθανότατα προβλήθηκε για την κατάσχεσή του, δεν υφίσταται.

Δεν ξέρω ποιο ήταν το άλλο βιβλίο, υποψιάζομαι όμως πως ήταν το “The Techniques of Coup d’ etat” του Κούρτσιο Μαλαπάρτε, γιατί θυμάμαι ότι κάποιος μου είπε πως θα μου το έστελνε.

Γνωρίζω αυτό το βιβλίο καλά και δεν είναι παρά μια πομπώδης εκδοχή φασιστικών, ναζιστικών φαλαγγιτικών και άλλων πραξικοπημάτων, που δεν επιμένει σε ιστορικές αλήθειες, αφού ο συγγραφέας του είναι μυθιστοριογράφος και όχι ιστορικός. Δεν έχει πρακτική αξία. Μερικές φορές μου στέλνουν βιβλία που έχω ήδη διαβάσει. Σύμφωνοι, όμως, από τη στιγμή που έχει έναν τόσο υπαινικτικό τίτλο, παραδέχομαι ότι μπορεί να εγείρει ενστάσεις. Σε ό,τι με αφορά, δεν ενδιαφέρομαι για το βιβλίο αυτό, εφόσον είναι ένα από τα δύο που κατασχέθηκαν. Ενδιαφέρομαι ωστόσο για το πρώτο και σας διαβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει λόγος παρακράτησης. Έχω την εντύπωση πως έχει γίνει κάποιο λάθος. Εξετάστε το και δείτε μόνοι σας.

[…] για μένα, αποτελεί πηγή μεγάλης ανησυχίας το γεγονός ότι κάποιο βιβλίο που ζήτησα, όπως αυτό του Τρότσκι, κατασχέθηκε απλώς και μόνο εξαιτίας του τίτλου του, χωρίς να εξεταστεί το περιεχόμενό του. Το έργο της λογοκρισίας θα πρέπει να προσεγγίζεται με αίσθημα δικαιοσύνης. Όλοι διαβάζουν σύμφωνα με τη μόρφωση και την παιδεία τους.

Η μελέτη των οικονομικών, κοινωνικών ή φιλοσοφικών ζητημάτων απαιτεί βιβλία και συγγραφείς με τις πλέον αντίθετες απόψεις, ώστε να μπορεί κάποιος να αναλύσει, να συγκρίνει κοκ. Χωρίς ελευθερία ανάγνωσης κανείς δεν μπορεί να μελετήσει ούτε τη θρησκεία ούτε τις κοινωνικοπολιτικές ιδεολογίες.

[…] έγκλειστος σ’ αυτό το κτίριο, περνάω όλο τον καιρό μου μελετώντας. Κάνοντας αυτό δεν ενοχλώ ούτε ζημιώνω κάποιον ούτε βέβαια τη φυλακή ή το κράτος. Δε ζητώ κανενός είδους βελτίωση ούτε και αλλαγές στους κανονισμούς της φυλακής…