Η νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου – Ο πιο ματωμένος γάμος που έγινε ποτέ

Τη νύχτα της 23ης προς την 24η Αυγούστου πραγματοποιήθηκε η μαζική σφαγή χιλιάδων Ουγενότων, δηλαδή Γάλλων προτεσταντών, με εντολή της Αικατερίνης των Μεδίκων κι εκτελεστές καθολικούς ευγενείς και τα όργανά τους. Επρόκειτο για το αποκορύφωμα των γαλλικών θρησκευτικών πολέμων που δίχασαν τη χώρα για δεκαετίες, αντανακλώντας μεταξύ άλλων κοινωνικούς και πολιτικούς ανταγωνισμούς υπό κοινωνικό μανδύα, χωρίς αυτό να αναιρεί σε ατομικό επίπεδο τη βεβαιότητα των εμπλεκομένων πως πολεμούσαν για “ιερό σκοπό”.

Το καλοκαίρι του 1572, ο Γάλλος βασιλιάς Κάρολος Θ’ ενέκρινε τα πολεμικά σχέδια του Ουγενότου ναυαρχου Γκασπάρ ντε Κολινύ στις Κάτω Χώρες ενάντια στην Ισπανία. Η βασιλομήτωρ Αικατερίνη, καταγόμενη από την ομώνυμη πανίσχυρη ιταλική οικογένεια, φοβούμενη την επιρροή του ναυάρχου πάνω στο γιο της, ενέκρινε τη συνωμοσία της αριστοκρατικής οικογένειας των καθολικών Γκιζ να δολοφονήσουν τον Κολινύ, ως αντεκδίκηση για το φόνο ενός δικού τους μέλους το 1563.

Αφορμή για το μακελειό στις 18 Αυγούστου 1572, ο γάμος της κόρης της Αικατερίνης, Μαργαρίτας του Βαλουά με τον Ουγενότο Ερρίκο Δ’ της Ναβάρας (που αργότερα θα γινόταν ο βασιλιάς Ερρίκος Δ’ που έθεσε τέρμα στους θρησκευτικούς πολέμους με το έδικτο της Νάντης το 1598. Η τελετή σήμαινε την άφιξη Ουγενότων ευγενών από όλη τη Γαλλία στο Παρίσι. Η πρώτη απόπειρα κατά του Κολινύ απέτυχε, προκαλώντας την οργή των ομοδόξων της ταξης του. Η Αικατερίνη θορυβημένη από την επικείμενη αποκάλυψη της αλήθειας, δημόσια ανακοίνωσε έρευνα για τους ενόχους, μυστικά όμως κανόνισε με καθολικούς ευγενείς την εξόντωση των Ουγενότων ηγετών, που βρίσκονταν ακόμα στην πρωτεύουσα για τους γαμήλιους εορτασμούς.

Λίγο πριν το χάραμα της 24ης Αυγούστου ακούστηκαν τα σήμαντρα του Αγίου Γερμανού, δίνοντας το σύνθημα για τη σφαγή. Από τα πρώτα θύματα ήταν ο Κολινύ όπως και οι ακόλουθοι του Ερρίκου της Ναβάρας, παρότι ο ίδιος ως γαμπρός της Αικατερίνης γλύτωσε για πολιτικούς λόγους τα χειρότερα.Σπίτια και καταστήματα των Ουγενότων λεηλατήθηκαν, ενώ πολλά πτώματα πετάχτηκαν στο Σηκουάνα. Η αιματοχυσία συνεχίστηκε και μετά το βασιλικό διάταγμα της 25ης Αυγούστου που διέταζε παύση των σφαγών. Μάλιστα επεκτάθηκε σε πολλά ακόμα μέρη της χώρας, αφήνοντας πίσω έναν αριθμό θυμάτων που κατά καιρούς έχει υπολογιστεί μεταξύ 2.000 και 70.000 ενώ σύμφωνα με νεότερες έρευνες, ανερχόταν σε 3.000 μόνο μες στο Παρίσι.

Η σφαγή χαροποίησε φυσικά τον Ισπανό βασιλιά Φίλιππο Β’ που είχε απαλλαγεί από έναν αλλόδοξο εχθρό, ενώ ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ’ έκοψε μετάλλιο προς τιμήν του γεγονότος. Για να καθησυχάσει τα πνεύματα στη Γαλλία, ο Κάρολος Θ’ ανέλαβε την ευθύνη για τις δολοφονίες, που παρουσίασε ως κίνηση άμυνας απέναντι σε προτεσταντική συνωμοσία.

Στην πραγματικότητα η σφαγή δεν είχε πετύχει το σκοπό της, δηλαδή την εξόντωση των Ουγενότων ως ανταγωνιστικής δύναμης, αντίθετα αναβίωσε το μίσος μεταξύ των δύο πλευρών.

Επιπλέον σε επίπεδο ιστορίας πολιτικών ιδεών, ήταν αφορμή να εγκαταλείψουν οι Γάλλοι προτεστάντες την κλασική άποψη του Καλβίνου για υπακοή στην εκάστοτε πολιτική εξουσία, υιοθετώντας την αντίληψη πως η επανάσταση και η τυραννοκτονία δικαιολογουνται υπο συγκεκριμένες περιστάσεις, αντίληψη που θα εκδηλωνόταν πρακτικά ωστόσο αρκετές δεκαετίες αργότερα στην άλλη πλευρά του στενού της Μάγχης, στη διάρκεια του αγγλικού εμφυλίου πολέμου.