Zyklon – Β: Από την εξόντωση Σοβιετικών αιχμαλώτων σε συνώνυμο του Ολοκαυτώματος
Πώς ένα εντομοκτόνο μετατράπηκε στο πιο διαβόητο δολοφονικό αέριο της σύγχρονης ιστορίας.
Κατά μία ειρωνεία της ιστορίας, η εφεύρεση του εντομοκτόνου που θα γινόταν συνώνυμο του Ολοκαυτώματος, έγινε από το Βάλτερ Χέρντ στο εργαστήριο του Γερμανοεβραίου νομπελίστας χημικός, ο Φριτς Χάμπερ, ο οποίος μάλιστα εγκατέλειψε τη Γερμανία μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους ναζί. Βασισμένο σε υδροκυάνιο το συγκεκριμένο αέριο κατασκευαζόταν στην τελική του μορφή από το 1926 από την εταιρεία Degesch, σε εγκαταστάσεις συνδεόμενες μεταξύ άλλων με τη διαβόητη IG-Farben, μια από τις εταιρείες με τη σημαντικότερη διαπλοκή με το ναζιστικό καθεστώς.
Για τη χρήση του ως δολοφονικού μέσου υπάρχουν δύο βασικές εκδοχές: Η πρώτη πως χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά πειραματικά στο Πόζναν της Πολωνίας κατά ψυχικά αρρώστων στα τέλη του 1939, με άλλους να υποστηρίζουν πως η θανάτωσή τους έγινε μόνο με διοξείδιο του άνθρακα, και η δεύτερη πως η πρώτη φορά που δοκιμάστηκε σε ανθρώπους ήταν σαν σήμερα το 1941 στο Άουσβιτς. Η ιδέα ανήκε στον αξιωματικό των Ες-Ες Καρλ Φριτς, που την εφάρμοσε στο Μπλοκ 11 του στρατοπέδου, σε βάρος 600 περίπου Σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου και 250 άρρωστους κρατούμενος. Ο διοικητής του στρατοπέδου Ρούντολφ Ες εντυπωσιάστηκε από την “αποτελεσματικότητα” του Κυκλώνα – Β, σε σχέση με το μονοξείδιο του άνθρακα και άλλα καυσαέρια που χρησιμοποιούνταν ως τότε.
Σε άλλα στρατόπεδα, όπως του Μαουτχάουζε, του Ράβενσμπρυκ, τουν Νόιενγκάμε και άλλα, η χρήση του υπήρξε πιο περιστασιακή, και προτιμήθηκαν οι “συμβατικές” μέθοδοι εξόντωσης στους θαλάμους αερίων. Ακόμα και στο Άουσβιτς βέβαια, το μεγαλύτερο μέρος του Zyklon- B χρησιμοποιούνταν για απεντόμωση, κυρίως σε βάρος των ψειρών που ήταν φορείς μεταδοτικών ασθενειών. Αυτό είναι εξάλλου ένα από τα αγαπημένα επιχειρήματα των αρνητών του Ολοκαυτώματος, για να πιστοποιήσουν την “ανυπαρξία” των θαλάμων αερίων, δικαιολογώντας παράλληλα την πιστοποιημένη χρήση του αερίου στα στρατόπεδα. Εκείνο που επίτηδες “ξεχνούν” βέβαια, είναι πως η δόση που χρειάζεται για να σκορπίσει το θάνατα σε ανθρώπους, ανέρχεται μόλις στο 1/22 απ’ό,τι σε ασπόνδυλα ζώα. Στη διάκεια της δίκης κατά του διευθυντή της εταιρείας Ντέγκες, Γκέρχαρντ Πέτερς, διαπιστώθηκε πως 4 κιλά Zyklon-B μπορούσαν να προκαλέσουν το θάνατο 1000 ανθρώπων.
Η προειδοποιητική ουσία που περιείχε το αέριο, που του προσέδιδε έντονη οσμή, άρχισε να προστίθεται ολοένα και λιγότερο στο τελικό προϊόν, και από τα μέσα του 1943 παραδιδόταν εντελώς άοσμο. Με την προμήθεια αερίου στο στρατόπεδο ασχολούνταν ο ανώτερος αξιωματικός των Ες-Ες Ρόμπερτ Μούλκα, που επίσης ήταν υπεύθυνος για τη μεταφορά των κρατουμένων στους θαλάμους αερίων, και για το λόγο αυτό καταδικάστηκε μεταξύ άλλων στις δίκες του Άουσβιτς μεταπολεμικά. Σε σχέση με την δικαστική τύχη των εμπλεκόμενων εταιρειών, Ντέγκες και Τέστα, ο ιδιοκτήτης και διευθυντής της τελευταίας καταδικάστηκαν σε θάνατο από βρετανικό στρατιωτικό δικαστήριο κι εκτελέστηκαν, ο Γκέρχαρντ Πέτερς της Ντέγκες καταδικάστηκε σε έξι χρόνια φυλάκισης, αλλά το 1955 αποφυλακίστηκε μετά από έκτιση τμήματος της ποινής του και σε νέα δίκη την ίδια χρονιά αθωώθηκε, αντανακλώντας τη συχνά επιεική αντιμετώπιση που είχαν ναζί και συνεργάτες τους στην ΟΔΓ.
