Ο πολιτικός Τζον Λένον

Αν οι Beatles θεωρούνται το κορυφαίο ροκ συγκρότημα στην ιστορία, αυτό εν πολλοίς το οφείλουν στη συνύπαρξη δυο μουσικών ιδιοφυών: του Λένον και του Μακάρτνεϊ. Η χρεοκοπία της δικής τους σχέσης εξάλλου βρίσκεται πίσω κι απ’ το τέλος των “Σκαθαριών” που δημιουργικά φαινόταν πως είχαν ακόμα πολλά να δώσουν.

Ακολουθώντας τη λογική “σερσέ λα φαμ”, κάποιοι αποδίδουν το τέλος αυτό στη διαλυτική δράση της Γιόκο Όνο, που έβαλε δυναμίτη στα θεμέλια της μπάντας. Αλλά αν αυτά δεν ήταν σαθρά από μόνα τους, η Όνο δε θα μπορούσε ποτέ να λειτουργήσει ως καταλύτης. Πολλοί πιστεύουν πως ο Λένον ήταν ανώτερος του Μακάρτνεϊ και πιθανότατα έχουν δίκιο. Αλλά αυτή είναι η μισή αλήθεια, γιατί η ισχύς τους ήταν εν τη ενώσει κι οι σόλο καριέρες τους ήταν αξιόλογες μεν, αισθητά κατώτερες δε, συνεπώς είναι άδικες οι συγκρίσεις με το δίδυμο Μότσαρτ – Σαλιέρι και τη μεταξύ τους σχέση (τουλάχιστον με τον τρόπο που έχει φτάσει σε εμάς).

Ο Λένον φάνηκε αρχικά να απελευθερώνεται μετά τη διάλυση των Beatles, βγάζοντας αξιόλογες δουλειές με αρκετά πολιτικά μηνύματα, στη συνέχεια όμως βούλιαξε στα προσωπικά του αδιέξοδα και τον απελπισμένο έρωτά του για τη Γιόκο, για να επιστρέψει στον εαυτό του και τη μουσική δημιουργία μετά από αρκετά χρόνια, λίγο πριν τη δολοφονία του, που έκοψε απότομα το νήμα της ζωής του και μας άφησε με την απορία για τη συνέχεια. Θα ενσωματωνόταν στο κυρίαρχο ρεύμα της παραίτησης ή θα έμενε πιστός στις αξίες και το ανήσυχο πνεύμα του; Θα έχανε την έμπνευσή του ή θα συνέχιζε δημιουργικά με πράγματα που σήμερα μας λείπουν, γιατί δεν τα γνωρίσαμε και “ζηλεύουμε” γι’ αυτό; Αυτά τα ερωτήματα ρίχνουν ίσως ένα επιπρόσθετο πέπλο γοητείας στην περίπτωσή του, όπως ίσως για κάθε καλλιτέχνη που χάνεται πρόωρα, μεγαλώνοντας το μύθο του.

Σε αντιπολεμική διαδήλωση, πλάι στον ακτιβιστή κατά του πολέμου τότε, μετέπειτα υποψηφίου προέδρου των Δημοκρατικών, Τζον Κέρι.

Κάποιοι δεν παραδέχονται τους Beatles, ίσως γιατί νομίζουν πως η δισκογραφία τους εξαντλείται στα χρόνια με τα “σουξέ”, που έκαναν τα κοριτσάκια να ουρλιάζουν, αγνοώντας τη ψυχεδέλεια και τις μεταγενέστερες αναζητήσεις τους. Άλλοι πάλι αναγνωρίζουν ότι οι Beatles -με την επιτηδευμένη ανορθογραφία- έφεραν καινοτομίες και άνοιξαν δρόμους, σπάζοντας πχ το ταμπού της τρίλεπτης διάρκειας του τραγουδιού, αλλά δεν ήταν ενεργοί τη δεκαετία του ’70, που η ροκ έφτασε στο απόγειό της, διανύοντας την καλύτερή της περίοδο.

Στην Κούβα πάντως αναγνωρίζουν χωρίς αστερίσκους την προσφορά του, με το παγκάκι – μνημείο όπου μπορείς να καθίσεις δίπλα στη μορφή του. Αν και δυστυχώς η φωτογραφία όπου φαίνεται να παίζουν κιθάρα με τον Τσε είναι αποτέλεσμα φωτοσοπ, κι ας συνδέονται επετειακά (τα γενέθλια του Λένον συμπίπτουν με την επέτειο της εκτέλεσης του μεγάλου επαναστάτη).

Ο Λένον γεννήθηκε στο λιμάνι-εργατούπολη του Λίβερπουλ και τα σκαθάρια του άρχισαν να λάμπουν και να αναδεικνύονται σε ένα άλλο λιμάνι εργατούπολη, το Αμβούργο.

Μπορεί να τον χωρίζει ένα “γιώτα” με το Λένιν, που γενικά πάντως δε δεχόταν να υποχωρήσει ποτέ σε ζητήματα αρχής, αλλά έχουμε το Imagine, που θα μπορούσε να είναι η καλύτερη εισαγωγή για αρχάριους στην κομμουνιστική κοινωνία, και – όσο κι αν φαίνεται εύκολο και ρηχό σε κάποιους – έχει την απαραίτητη διαβάθμιση σε κάθε στροφή:

Φαντάσου να μην υπάρχει παράδεισος, (…) Φαντάσου πως δεν υπάρχουν χώρες
Δεν είναι δύσκολο να το κάνεις/είναι εύκολο να προσπαθήσεις

Φαντάσου πως δεν υπάρχουν ιδιοκτησίες
Αναρωτιέμαι αν μπορείς…

Για όσους κρατάνε την εικόνα του χίπη, που χτυπά χαρωπά τα πόδια και τα χέρια του για να διαδηλώσει για την ειρήνη και να της δώσουνε άλλη μια ευκαιρία, υπάρχει στον αντίποδα το “ωμό” αντιπολεμικό για το Βιετνάμ “I don’t wanna be a soldier mama, I don’t wanna die” και φυσικά το “Power to the people” που θέτει το βασικό ζήτημα ξεκάθαρα, σαφώς πιο ώριμα απ’την εποχή των Beatles με το “Back in the USSR” και το “Revolution”, ενώ δικός του είναι και ο πολύ όμορφος στίχος που αργότερα έγινε κλισέ για λευκώματα και Life is what happens while you ‘re busy making other plans…

Οι συνεντεύξεις του κι οι πράξεις του είναι αντιφατικές, γεμάτες θετικά δείγματα, όπου όμως μπορείς να βρεις τα πάντα και τα αντίθετά τους – περίπου όπως με τα άπαντα των κλασικών, αν τους διαβάζεις επιλεκτικά κι όχι διαλεκτικά, στο δοσμένο πλαίσιο της κάθε συγκυρίας.

Τους καλλιτέχνες που δεν είναι στρατευμένοι, δύσκολα μπορούμε να τους δούμε ως πρότυπο για κάθε χρήση, υποδείγματα χωρίς αντιφάσεις. Το σημαντικό όμως είναι πως δεν τους έφερε ο αντίπαλος στα δικά του μέτρα. Και με αυτή την έννοια, ήταν σαν να είχαν διαλέξει στρατόπεδο κι ας μην υπήρξαν ποτέ στρατευμένοι.

A working class hero is something to be…