Από την «Ανθολογία Σοβιετικού Διηγήματος»

Απόσπασμα από το διήγημα «Η γη του Ιβάν Γιεγκόριτς» του Γκεόρκι Μαρκόφ.  Παρμένο από την «Ανθολογία Σοβιετικού Διηγήματος», μτφρ. Αλέκος Κουτσουκάλης, εκδ. Γνώση, 1986.

Η ΓΗ ΤΟΥ ΙΒΑΝ ΓΙΕΓΚΟΡΙΤΣ

I

ΕΚΕΙΝΗ ΤΗ ΒΡΑΔΙΑ στην αχτιδική επιτροπή του Τεπλόφσκοε του κόμματος για πολλές ώρες έκαιγαν τα φώτα. Είχε οργανωθεί γιορτή για να τιμηθεί ο Ιβάν Γιεγκόριτς Κριλόφ, γραμματέας της αχτιδικής επιτροπής, με την ευκαιρία της συνταξιοδότησής του. Ο Ιβάν Γιεγκόριτς έζησε όλα τα χρόνια στην περιοχή Τεπλόφσκοε. Στα εξήντα τρία χρόνια από τη μέρα της γέννησής του έλειψε μόνο τέσσερα χρόνια. Στον πόλεμο ενάντια στο φασισμό πολλοί πήραν μέρος και πολλοί δε γύρισαν. Πολλοί.

Ο Ιβάν Γιεγκόριτς ήταν τυχερός. Γύρισε από το μέτωπο σώος και αβλαβής. Ορισμένοι μάλιστα δεν πίστευαν πως ήταν δυνατόν: ο Ιβάν Γιεγκόριτς δεν έλειψε ούτε μια στιγμή από την πρώτη γραμμή και όχι μόνο δε σκοτώθηκε, αλλά ούτε και τραυματίστηκε.

—Μου είχαν κάνει ξόρκια — αγαπητοί μου φίλοι — έλεγε ο Ιβάν Γιεγκόριτς, που ήταν παρασημοφορημένος με παράσημα και μετάλλια. Οι σφαίρες εξοστρακίζονταν δίπλα μου και καμιά δε με πέτυχε.

Ήσουν τυχερός, Ιβάν, και στον πόλεμο και στη δουλειά. ‘Αλλοι τιμωρούνται και επικρίνονται και εσύ παίρνεις παράσημα και άλλες τιμητικές διακρίσεις — έλεγαν στον Κριλόφ οι γραμματείς των άλλων αχτιδικών επιτροπών, όταν η περιοχή Τεπλόφσκοε κατέλαβε την πρώτη θέση, ανάμεσα στους συνοπτικούς πίνακες των άλλων περιοχών, σε όλους τους τομείς της κοινωνικοοικονομικής και πολιτιστικής ζωής.

Όλα αυτά τονίστηκαν για μια ακόμα φορά σ’ αυτή την τιμητική βραδιά που έγινε στην αίθουσα του χωριστού κτιρίου που πρόσφατα είχε στολίσει την ευρύχωρη πλατεία του επαρχιακού κέντρου.

Στη γιορτή ήρθε με ελικόπτερο ο πρώτος γραμματέας της περιφερειακής επιτροπής του κόμματος Κωνσταντίν Αλεξέγιεβιτς Πετρόφ. Ήταν πολύ νέος, συνομήλικος με τα παιδιά του Κριλόφ, όμως πρόκοψε στα λίγα χρόνια του και σημείωσε σημαντικές επιτυχίες: τέλειωσε ινστιτούτο, υπεράσπισε διατριβή, έγινε διευθυντής μεγάλου εργοστασίου, ήταν γραμματέας αχτιδικής επιτροπής και δυο χρόνια εργάστηκε σαν οργανωτής της ΚΕ του κόμματος. Και παρ’ όλα αυτά, για να πούμε την αλήθεια, δεν απόσπασε γι’ αυτά την εκτίμηση του Ιβάν Γιεγκόριτς, αλλά για τη γεμάτη ενθουσιασμό καθοδηγητική δουλειά του. Όταν αρχίζει να μελετάει ένα οποιοδήποτε πρακτικό πρόβλημα, δε σταματάει αν δεν το αναλύσει μέχρι το τέλος, αν δε λύσει όλο το κουβάρι, όλους τους κόμπους του. Και αν του υποσχεθεί για κάτι ή εκφράσει ή επιδοκιμάσει μια οποιαδήποτε πρόταση ή γνώμη, ξέρει από τα πριν ότι δεν πρέπει να αθετήσει τα λόγια του! Δε θα περάσει ούτε μια βδομάδα και στο τηλέφωνο θα ακουστεί η νεαρή δυνατή φωνή του Πετρόφ: «Δεν πιστεύω να ξέχασες, Ιβάν Γιεγκόριτς, τη συνομιλία μας; Δεν αμέλησες το έργο που ανέλαβες; Βρήκες θαρραλέους και πρωτόβουλους ανθρώπους;».

Και ο Ιβάν Γιεγκόριτς δεν είναι από εκείνους που αμελεί: και τη συνομιλία δεν ξέχασε, και το έργο δεν αμέλησε, και φλογερούς και ενθουσιώδεις ανθρώπους βρήκε…

Ανάμεσα στις ομιλίες των διευθυντών των σοφχόζ και των προέδρων των κολχόζ ούτε στην αρχή, ούτε στο τέλος, αλλά κάπου στη μέση της συνεδρίασης μίλησε σύντομα και ο Πετρόφ.

—Είσαι τυχερός, Ιβάν Γιεγκόριτς, του είπε. Μακάρι να είναι τόσο τυχερός και ο αντικαταστάτης σου. Εμείς στην περιφερειακή επιτροπή είχαμε ήσυχο το κεφάλι μας για την περιοχή Τεπλόφσκοε. Ξέραμε, ότι οι κάτοικοι του Τεπλόφσκοε σε οποιεσδήποτε συνθήκες όχι μόνο θα εκπληρώσουν το σχέδιο της λαϊκής οικονομίας, αλλά και θα το υπερεκπληρώσουν. Τώρα, Ιβάν Γιεγκόριτς, ξεκουράσου όσο θέλεις! Εργάστηκες και κατάχτησες τη δόξα και την τιμή. Λυπούμαστε που σε αποχωριζόμαστε, αλλά πρέπει. Κανένας δεν έχει πια αξιώσεις από σένα. Ξεκουράσου!

Ο Ιβάν Γιεγκόριτς άκουγε τις ομιλίες των συντρόφων του με ένα αίσθημα, ότι τάχα δε μιλούσαν γι’ αυτόν, αλλά για κάποιον άλλον. Και όταν ο προϊστάμενος της συνεδρίασης δεύτερος γραμματέας της αχτιδικής επιτροπής έδωσε το λόγο στον Ιβάν Γιεγκόριτς για να απαντήσει, ο Ιβάν τα ’χάσε. Αφού έμεινε άφωνος για ένα λεπτό, χαϊδεύοντας με τις παλάμες του τα άσπρα μαλλιά του, που έπεφταν στο τραχύ μέτωπό του, κοίταξε με τη ματιά του την αίθουσα, που είχε γεμίσει από ανθρώπους, που τους γνώριζε χρόνια και ορισμένους ολόκληρες δεκαετίες.

—Λοιπόν, πρώτα απ’ όλα σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια — είπε με σιγανή φωνή ο Ιβάν Γιεγκόριτς και σταμάτησε, διαλέγοντας τις λέξεις: — Λοιπόν και οι τεχνίτες με επαίνεσαν; Κελαηδούσαν, όπως τα αηδόνια του Κουρσκ… Είναι τέτοιος ο Ιβάν Γιεγκόριτς, είναι αλλιώτικος ο Ιβάν Γιεγκόριτς… Και ο Σαμοχβάλοφ πώς δεν έκλαψε ακόμα… Ίσως, Φιόντορ Φιόντοριτς, από τη χαρά σου: δόξα τω θεώ, θα πάψει αυτός ο γέρος να μας σηκώνει τα ξημερώματα από τα κρεβάτια μας…

Στην αίθουσα ξέσπασαν δυνατά γέλια, κάποιος φώναξε: «Από αγάπη, Ιβάν Γιεγκόριτς! Πολύ ανησυχούσες, άλλωστε, πάντα για το σοφχόζ του!».

—Ευχαριστώ, ευχαριστώ… Δε σε κακολογώ, Φιόντορ Φιόντοριτς… Σ’ ευχαριστώ και για το τώρα και για το χθες. Θυμάμαι πως σε κάθε συνδιάσκεψη μου έγδερνες το πετσί: «Η αχτιδική επιτροπή δεν πρόσεξε… ο πρώτος γραμματέας αμέλησε…». Ομολογώ, πως δε σου χαρίζαμε κάστανα. IIρέπει να καταλάβεις ότι δε σε εκδικούμασταν για την κριτική που μας έκανες. Όχι, αλλά για αμοιβαία απαιτητικότητα. Είμαστε εξάλλου μπολσεβίκοι και όχι γλυκανάλατες δεσποινίδες, για να λέμε μόνο γλυκά λόγια. Αναγκαζόμασταν καμιά φορά να πούμε και βαριές λέξεις. Σας ευχαριστώ για μια ακόμα φορά για την πρσσπάθειά σας, φίλες και φίλοι, αδελφές και αδέλφια… Σας εύχομαι επιτυχίες και επιθυμώ… η περιοχή Τεπλόφσκοε να βρίσκεται πάντοτε στην πρώτη γραμμή… — Όσο και αν προσπάθησε να φανεί ψύχραιμος και ήρεμος ο Ιβάν Γιεγκόριτς, όσο και αν ήταν αυστηρός απέναντι στον εαυτό του, η φωνή του έτρεμε, τα μάτια του δάκρυσαν και για να μην ξεσπάσει σε κλάματα κούνησε το χέρι του και πρόφτασε να τελειώσει την ομιλία του: — Να ζήσετε, πατέρες και μητέρες, πολλά και ευτυχισμένα χρόνια και να κάνετε καλό στους ανθρώπους.

Όλη η αίθουσα καταχειροκρότησε τον Ιβάν Γιεγκόριτς. Στη ζωή πολλών ανθρώπων που βρίσκονταν στην αίθουσα ο Ιβάν Γιεγκόριτς έπαιξε σημαντικό ρόλο: έστελνε για σπουδές, διόριζε στις κρατικές θέσεις, επαινούσε για τις επιτυχίες, επέκρινε τις ελλείψεις και αδυναμίες, συμβούλευε, νουθετούσε, έτρεχε για βοήθεια και τέτοιες ανάγκες δημιουργούνταν κάθε ώρα.

Επιμέλεια: Παναγιώτης Μανιάτης