Ο Φουκουγιάμα μιλά για “επιστροφή του σοσιαλισμού” και για δικαίωση του Μαρξ
Η ιστορία δεν έχει τελειώσει, συνεχίζει να έχει ως κινητήριο δύναμη την ταξική πάλη. Η οποία δεν πρόκειται να κινηθεί σε θετική κατεύθυνση όμως όσο μπερδεύει το Μαρξ με τον Κέινς και το σοσιαλισμό με τη σοσιαλδημοκρατία, όπως κάνει σκοπίμως ο Φουκουγιάμα.
Μετά τις ανατροπές και τη νίκη της αντεπανάστασης, ο Ιάπωνας Φουκουγιάμα έκανε λόγο για το τέλος της ιστορίας, και την οριστική νίκη του καπιταλισμού, στο κλίμα της αστικής θριαμβολογίας της εποχής.
Ένα τέταρτο του αιώνα μετά, έχει ήδη αναιρέσει κάποιες από τις βασικές του θέσεις, για να έρθει μια συνέντευξη στο newstatesman που σε πρώτη ανάγνωση θα μπορούσε να φέρει τα πάνω-κάτω. Όπως διαβάζουμε πχ στο News247,
O Φουκουγιάμα ρωτήθηκε, ας πούμε, για μία πιθανή αναβίωση της σοσιαλιστικής αριστεράς και απάντησε τα εξής: “Εξαρτάται τι εννοεί κανείς όταν μιλά για σοσιαλισμό. Αν μιλάμε για την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, δεν νομίζω. Δεν μπορεί να λειτουργήσει. Αν εννοείται όμως μία προσπάθεια αναδιανομής έτσι ώστε να πάψουν να υφίστανται οι μεγάλες ανισότητες, νομίζω ναι. Και να σας πω κάτι; Πρέπει να συμβεί! Η περίοδος που άρχισε με την εφαρμογή των ιδεών της Θάτσερ και του Ρέιγκαν είχε τελικά καταστροφικές συνέπειες!”.
Εκεί όμως που ο Φουκουγιάμα πραγματικά εκπλήσσει είναι στην αποστροφή του για τον Καρλ Μαρξ: “Στην παρούσα φάση, ο Μαρξ μοιάζει να δικαιώνεται σε κάποια πράγματα. Είχε μιλήσει για κρίση υπεπαραγωγής αλλά και για ζήτηση που τελικά θα είναι ανεπαρκής. Αυτά συμβαίνουν. Οπως και η αποδυνάμωση των εργαζόμενων”.
Στην πραγματικότητα ο Φουκουγιάμα εννοεί την επιστροφή ενός σοσιαλισμού που δεν είναι σοσιαλισμός. Και αναφέρεται με ψευδώνυμο στη σοσιαλδημοκρατία και κάποιες κεϊνσιανές αρχές, που πρέπει να εφαρμοστούν για να εξαλειφθούν οι μεγάλες ανισότητες -αλλά όχι και η ρίζα τους. Αυτό το νόημα έχει η κριτική στις καταστροφικές συνέπειες των ιδεών της Θάτσερ και του Ρίγκαν, δηλαδή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου που εισήγαγαν τη δεκαετία του 80′, σε αντίθεση με το “κοινωνικό συμβόλαιο” που επικρατούσε ως τότε.
Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του Μαρξ, όπου παίρνει μια μόνο πτυχή και ελαφρώς διαστρεβλωμένη, καθώς αναφέρεται στην “κρίση υπερπαραγωγής” και όχι υπερσυσσώρευσης. Η αναφορά του εντάσσεται στο προηγούμενο αφήγημά του, για την τόνωση της ζήτησης μέσω της ενίσχυσης της θέσης -και βασικά του εισοδήματος- των εργαζομένων.
Μπορούμε λοιπόν να είμαστε σίγουροι για δύο πράγματα. Καταρχάς ότι η ιστορία δεν έχει τελειώσει, η ταξική πάλη συνεχίζεται και είναι η κινητήρια δύναμή της. Και επίσης, ότι αυτή η πάλη δεν πρόκειται να κινηθεί σε θετική κατεύθυνση όσο μπερδεύει το Μαρξ και τον Κέινς και το σοσιαλισμό με τη σοσιαλδημοκρατία.
