Νίκος Κοτζιάς: Ο “Έλληνας Σουσλόφ” με την έφεση στις παραιτήσεις…

Του Αντώνη Αναστασόπουλου

Ο πρώην πλέον υπουργός Εξωτερικών του Αλέξη Τσίπρα, ένας από τους μόλις 10 ανθρώπους που είχαν μείνει «ακούνητοι» στο πόστο τους μετά και τον πρόσφατο ανασχηματισμό, αποτελεί παρελθόν για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Ο αποχαιρετισμός του στο κυβερνητικό σχήμα που υπηρέτησε τα τελευταία 3,5 χρόνια, ήταν μονάχα μια ανάρτηση στον προσωπικό του λογαριασμό στο twitter. Δανειζόμενος τον στίχο του Διονύση Σαββόπουλου άφησε την «αιχμή» του για τον πρωθυπουργό, λέγοντας πως «έρχεται η στιγμή για να αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις».

Στο Reader.gr προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε γιατί ο Αλέξης Τσίπρας, διάλεξε να πάει με τον Πάνο Καμμένο και να αφήσει τον Νίκο Κοτζιά. Άλλωστε, όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος στο ίδιο κομμάτι ξεκαθαρίζει. «Η ζωή αλλάζει, δίχως να κοιτάζει τη δικιά σου μελαγχολία». Το Reader.gr σκιαγραφεί την πορεία του ανθρώπου που καθόρισε την εξωτερική πολιτική της χώρας, περισσότερο απ’ όσο κανείς θα πίστευε τουλάχιστον τα τελευταία 20 χρόνια

Τα πρώτα χρόνια

Παιδί του Εμφυλίου, ο Νίκος Κοτζιάς, γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου του 1950 από εύπορη οικογένεια. Τελειώνει την Σχολή Μωραΐτη, ενώ είναι ήδη μέλος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Το 1968 αποτελεί ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας. Για την στράτευσή του αυτή θα καταδικαστεί δυο φορές από ελληνικά στρατοδικεία, αλλά θα καταφέρει να φύγει στη Γερμανία. Ο ίδιος περηφανεύεται πως ποτέ δεν χρησιμοποίησε την περιουσία της οικογένειάς του.

Γίνεται γραμματέας της Ομοσπονδίας Ελλήνων Φοιτητών της Γερμανίας. Μέχρι εδώ κιόλας, υπάρχουν δυο συχνές παρανοήσεις. Εξαιτίας της συνεπωνυμίας ως πατέρας του πρώην υπουργού, φέρεται άλλοτε ο δοσίλογος Κώστας Κοτζιάς (οι εμπνευστές των δημοσιευμάτων, έχουν αναγκαστεί να ζητήσουν συγγνώμη έπειτα από μήνυση του ίδιου του Νίκου Κοτζιά) και άλλοτε ο κομμουνιστής λογοτέχνης και συγγραφέας των «Γαλαρία νο7», «Παράνομος», «Αλύγιστος» επίσης Κώστας Κοτζιάς. Δεν ισχύει τίποτα από τα δυο. Όπως δεν ισχύει και πως σπούδασε στην Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία (κατά το κοινώς λεγόμενο Ανατολική Γερμανία). Αντίθετα σπούδασε στην πόλη που γέννησε δυο ηγέτες. Εκείνον των προπολεμικών κομμουνιστών, Καρλ Λίμπνεχτ και εκείνον της ΑΕΚ στα τέλη του 20ου αιώνα, Ντέμη Νικολαΐδη. Στην Έσση, όπου μάλιστα είχε για γείτονα τον σημερινό πρόεδρο της Γερμανίας, Βάλτερ Στάινμαϊερ.

Ο πρώην πλέον υπουργός των Εξωτερικών, έχει μάλιστα την φήμη του καρδιοκατακτητή στα φοιτητικά του χρόνια. Φήμη την οποία αναπαρήγαγε η Frankfurter Allgemeine και της οποίας την διάδοση, ο Νίκος Κοτζιάς απέδωσε στον Χάινριχ Μπρίνκμαν που ανήκε στην γερμανική αριστερίστικη ομάδα Sponti του ’70. Ερωτώμενος μάλιστα αν «οι γυναίκες έλιωναν όταν τους λέγατε αποσπάσματα από τον Μάρξ και τον Λένιν», ο ίδιος απαντά: «Εάν αυτό ήταν αλήθεια, θα διαβαζόταν περισσότερο ο Λένιν. Ήμουν ένας άνθρωπος που είχε ξεφύγει από το στρατοδικείο στην Ελλάδα, δεν ήμουν βεβαίως τόσο παχύς και υπήρχε μία κάποια συμπάθεια για ένα άτομο που είχε αγωνισθεί ενεργά κατά του φασισμού». Στη Γερμανία και στα φοιτητικά του χρόνια, ο Νίκος Κοτζιάς γνωρίστηκε και με τη σύζυγό του, Ελισάβετ, με την οποία παραμένει μέχρι και σήμερα.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα μετά την πτώση της χούντας, αναλαμβάνει θέσεις ευθύνης στο ΚΚΕ, ενώ παίρνει μέρος ενεργά σε μεγάλους εργατικούς αγώνες όπως η απεργία της ΛΑΡΚΟ το 1977, στην οποία μάλιστα φέρεται να κοιμάται «στρωματσάδα» μαζί με τους εργάτες εντός του εργοστασίου, ως γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας του ΚΚΕ. Εκλέγεται στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος και συν τω χρόνω αναλαμβάνει επικεφαλής της Ιδεολογικής Επιτροπής του. Εκεί θα συναντήσει και τον Μίμη Ανδρουλάκη, τον οποίο πολλοί περιγράφουν ως «άσπονδο εχθρό του». Ο Νίκος Κοτζιάς είναι ο επικεφαλής της Ιδεολογικής Επιτροπής, ο Μίμης Ανδρουλάκης από την άλλη είναι ο καθοδηγητής της τελευταίας εκ μέρους του Πολιτικού Γραφείου.
Και οι δυο ιδιαίτερα καταρτισμένοι, όμως ο μεν Κοτζιάς τοποθετείται στο «αριστερότερο» κομμάτι του κόμματος, ο δε Ανδρουλάκης βρίσκεται χρόνια πριν την οριστική διάσπαση του κόμματος στην πλευρά των «ανανεωτικών». Οι δρόμοι τους μπορεί να χώρισαν το 1989, με την αποχώρηση του Νίκου Κοτζιά από την Κεντρική Επιτροπή. Ξανασυναντήθηκαν κάτι λιγότερο από 20 χρόνια αργότερα, στο πλευρό και οι δυο του Γιώργου Παπανδρέου, έχοντας αφιχθεί στο κόμμα την εποχή Σημίτη.

Πολυγραφότατος ως στέλεχος του ΚΚΕ, αναλαμβάνει να επιχειρηματολογήσει υπέρ της παρέμβασης του Συμφώνου της Βαρσοβίας (του αντίστοιχου του ΝΑΤΟ συνασπισμού των σοσιαλιστικών χωρών) στο βιβλίο «Εμείς και η Πολωνία». Κατά του «τρίτου δρόμου» που προτείνει το ΠΑΣΟΚ για τον σοσιαλισμό στο «Ο τρίτος δρόμος», αλλά και να εξειδικεύσει τις αποφάσεις του 12ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, για τον «Συνασπισμό της Αριστεράς», που τότε όχι μόνο δεν υπάρχει σαν κόμμα, αλλά είναι απλά μια προγραμματική θέση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Κάπως έτσι πήρε και τον ανεπίσημο τίτλο «Σουσλόφ του ΚΚΕ», που παρέπεμπε στον θεωρητικό του ΚΚΣΕ στα χρόνια του Μπρέζνιεφ. «Έχω γράψει και ανοησίες κατ’ εντολή του ΚΚΕ» ήταν το δικό του mea culpa, για τα συγκεκριμένα γραπτά.

Η αποχώρηση από το ΚΚΕ

Η κυβέρνηση Τζαννετάκη με τη στήριξη Νέας Δημοκρατίας και Συνασπισμού ορκίζεται στις 2 του Ιουλίου του 1989. Πέντε μέρες αργότερα, ο Νίκος Κοτζιάς, όπως και ο Κώστας Μπατίκας υποβάλλουν την παραίτησή τους από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, εξηγώντας τους λόγους με εκτενέστατες επιστολές τους.

«Ο καθένας κάνει στη ζωή του τις επιλογές του με βάση τα ιδανικά και τα πιστεύω του, τις ελπίδες και τα όνειρα του, τις ιδέες και την κοσμοθεωρητική του αντίληψη. Με βάση αυτά όλα έγινα μέλος του ΚΚΕ, δέχτηκα κάθε καθήκον που μου ανάθεσε το Κόμμα — άσχετα από τις προσωπικές μου γνώμες — και προσπάθησα να το εκπληρώσω. Σήμερα τις πολιτικές επιλογές που εκπροσωπεί η ηγεσία του ΚΚΕ επίσημα, δεν θέλω ούτε κατά συνέπεια μπορώ να τις εκπροσωπώ και πολύ λιγότερο να τις υπερασπίζομαι δημιουργικά» αναφέρει ο Νίκος Κοτζιάς στη δική του.
Εξηγώντας στην ίδια επιστολή την διαφωνία του, αναφέρει: «Από άποψη όμως τακτικής πρέπει με νηφαλιότητα να συνεκτιμή­σουμε: Ποια στρατηγική εξυπηρετείται καλύτερα της ΝΔ ή του Συνα­σπισμού; Η στρατηγική της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης ή της αλ­λαγής και του σοσιαλισμού; Μετά απ’ αυτή τη μεταβατική φάση ταξι­κής συνεργασίας, για να αποδοθεί ο ελληνικός κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός «καθαρός» στα χέρια αυτών που θέλουν να τον «ιδιωτι­κοποιήσουν», είναι ολοφάνερο ότι δεν θα υπάρξει κυβέρνηση της Αριστεράς, αλλά αυτοδύναμη της ΝΔ. Ότι δεν θάχουμε κάνει ούτε ένα βήμα προς την αλλαγή, αλλά ένα τεράστιο άλμα προς την καπιτα­λιστική ανασυγκρότηση. Η αντίδραση, ηθικά και πολιτικά αναβαπτισμέ­νη, θα συγκεντρώσεις περισσότερες δυνάμεις από εμάς που θάχουμε ιστορικά και σεχταριστικώτατα ξεκόψει από μεγάλη μερίδα προοδευ­τικών ανθρώπων (διότι ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ δεν είναι μόνο ο αυριανοτομπρισμός)».

(Ολόκληρη η εκτενέστατη επιστολή παραίτησης του Νίκου Κοτζιά από το ΚΚΕ εδώ).

Το σύντομο πέρασμα από το ΝΑΡ

Λίγους μήνες μετά την παραίτηση του Νίκου Κοτζιά εκδηλώνεται η «ανταρσία της ΚΝΕ» με επικεφαλής τον γραμματέα της οργάνωσης Γιώργο Γράψα που επίσης διαφωνεί με την στήριξη της συγκεκριμένης κυβέρνησης. Τον Σεπτέμβρη του 1989, η πλειοψηφία του Κεντρικού Συμβουλίου της νεολαίας του Κομμουνιστικού Κόμματος, θα έρθει σε οριστική ρήξη με το κόμμα και θα αποχωρήσει παίρνοντας μαζί της πιθανότατα και την πλειοψηφία των μελών.

Τα πρώην μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ θα προσπαθήσουν να δημιουργήσουν ένα καινούργιο κόμμα. Είναι η ίδια εποχή που ο σοσιαλισμός ανατρέπεται στο ένα μετά το άλλο τα κράτη Ανατολικής Ευρώπης, με τον «σεισμό» να φτάνει μέχρι και εκείνη που φαινόταν απρόσβλητη, την ίδια την Σοβιετική Ένωση. Ο Νίκος Κοτζιάς παίρνει μέρος στις συσκέψεις που προετοιμάζουν την δημιουργία του συγκεκριμένου κόμματος.

Η πρώτη συνδιάσκεψη της νέας αυτής οργάνωσης πραγματοποιείται τον Ιανουάριο του 1990 στου Ζωγράφου. Ο Νίκος Κοτζιάς συμμετέχει σ’ αυτήν και αν και στο ΚΚΕ θεωρούνταν μάλλον «αριστεριστής», στους… «αριστεριστές» οι θέσεις του πλέον μοιάζουν σχεδόν συντηρητικές. Τάσσεται κατά της χρησιμοποίησης των λέξεων «κομμουνιστικό» ή «επαναστατικό» στον τίτλο της νέας οργάνωσης αλλά και υπέρ της εκλογικής συνεργασίας με το ΚΚΕ εσ. – Ανανεωτική Αριστερά (μετέπειτα ΑΚΟΑ) του Γιάννη Μπανιά. Τον μοναδικό δηλαδή εκπρόσωπο του ρεύματος του ευρωκομμουνισμού που δεν είχε ενταχθεί στον Συνασπισμό.

Η πρώτη πρόταση υιοθετήθηκε από την πλειοψηφία του Νέου Αριστερού Ρεύματος, όχι όμως και από τη νεολαία του (Νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση) ενώ η δεύτερη απορρίφθηκε μετά βδελυγμίας. Το νέο κόμμα αν εξαιρέσει κανείς ότι κατατάσσεται πρώτο στον «γαλαξία» των οργανώσεων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς και πάνω από τα παραδοσιακά Μ-Λ και μ-λ, δεν εμφανίζει κάποια ιδιαίτερη δυναμική. Συγκεντρώνει 14.365 ψήφους και ποσοστό 0,22% και αν και βρίσκεται ψηλότερα από το κόμμα του Μπανιά (ΚΚΕ «εσ.» – ΑΑ), υποσκελίζεται από τη Δημοκρατική Ανανέωση του Κωστή Στεφανόπουλου αλλά και από το μειονοτικό κόμμα της Ροδόπης «Εμπιστοσύνη/Πεπρωμένο» και προφανώς δεν εκλέγει βουλευτή.

Αυτό είναι πιθανότατα και το κομβικό σημείο για την συμμετοχή του άλλοτε μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ στο εν λόγω εγχείρημα, από το οποίο -όχι ιδιαίτερα σταδιακά- αποστασιοποιείται και μοιάζει να στρέφεται στην ακαδημαϊκή του καριέρα.

«Καλός για σύμβουλος, προβληματικός για υπουργός»

Στον απόηχο της εκλογικής αποτυχίας του νέου εγχειρήματος στην Αριστερά, ο Νίκος Κοτζιάς αποφασίζει να φύγει για το πανεπιστήμιο του Αμβούργου, όπου εργάζεται ως το 1992. Τότε είναι που επιστρέφει στην Ελλάδα καθώς προσλαμβάνεται ως εμπειρογνώμων στο υπουργείο Εξωτερικών, όπου και θα παραμείνει για 16 ολόκληρα χρόνια. Στην θητεία του αυτή και από το 1996 και έπειτα θα γνωρίσει τον Γιώργο Παπανδρέου, ο οποίος… πηγαινοέρχεται στο υπουργείο. Πότε (1993-1994) ως υφυπουργός, πότε (1996 -1999) ως αναπληρωτής και πότε (1999-2004) ως υπουργός.

Σύμφωνα με παλιότερα δημοσιεύματα, ο Νίκος Κοτζιάς δεν είχε καθόλου καλή σχέση με τον Θεόδωρο Πάγκαλο, τον άνθρωπο που είχε την ατυχία να βρεθεί στο συγκεκριμένο υπουργείο την εποχή που προέκυψαν δυο από τις μεγαλύτερες κρίσεις. Η κρίση των Ιμίων αλλά και εκείνη που κατέληξε στην παράδοση του ηγέτη των Κούρδων Οτσαλάν, στις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες.

Ο Κοτζιάς μάλιστα φέρεται να βρίσκεται και πίσω από την απόφαση του αναπληρωτή του Πάγκαλου, Γιώργου Παπανδρέου, να τον αδειάσει πανηγυρικά λίγη ώρα πριν την ανακοίνωση της ειλημμένης απόφασης… αναδόμησής του. «Οι υπεύθυνοι των χειρισμών να αναλάβουν τις ευθύνες τους, δημόσια και με το αρμόζον στην περίπτωση θάρρος. Είναι απολύτως απαραίτητο, πρώτα απ’ όλα για το κύρος της χώρας μας στο εξωτερικό, θα έλεγα όμως ότι είναι επίσης και ηθική μας υποχρέωση απέναντι στον κουρδικό λαό, αλλά και στον ελληνικό, καθώς και στους εταίρους μας στην ΕΕ» δηλώνει ο Γιώργος Παπανδρέου. Ο Κοτζιάς θα παραμείνει δίπλα στον τελευταίο στο υπουργείο Εξωτερικών από το 1999 ως και το 2004, όταν κυβέρνηση αναδεικνύεται η Νέα Δημοκρατία του Κώστα Καραμανλή.

Ο καθηγητής έχει ήδη καταφέρει να αναδειχθεί επικεφαλής των συμβούλων του Γιώργου Παπανδρέου και συνδέεται στενά με όλες τις προκλήσεις που παρουσιάστηκαν την περίοδο εκείνη στο υπουργείο. Στις συζητήσεις για την συμφωνία του Ελσίνκι το 2002 και την είσοδο της Κύπρου στην ΕΕ, στις διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη του Άμστερνταμ, την Agenda 2000, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, ενώ διατελεί μέλος του πρώτου Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. Εντυπωσιακό αν σκεφτεί κανείς ότι έχουν περάσει μόλις 10 χρόνια από όταν έφευγε από το ΚΚΕ κατηγορώντας το -μεταξύ άλλων- για «στρογγυλοποίηση» της θέσης του για έξοδο από την ΕΟΚ.

Ο Νίκος Κοτζιάς παραμένει στο υπουργείο Εξωτερικών ακόμα και όταν το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται πλέον στην αντιπολίτευση. Παράλληλα συνεχίζει να είναι σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου, αυτή την φορά όμως σε ότι έχει να κάνει με το εσωκομματικό μέτωπο. Στην μάχη της διαδοχής του Κώστα Σημίτη που δίνει ο γιος του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ο Κοτζιάς αποτελεί έναν εκ των συμβούλων του Παπανδρέου. Φέρεται μάλιστα να χαράζει την στρατηγική της αντιμετώπισης του Βενιζέλου, συνηθίζοντας να τον ταυτίζει με την «διαπλοκή».

Ο Γιώργος Παπανδρέου κερδίζει εύκολα την κούρσα για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, η ώρα της εκλογικής ήττας της Νέας Δημοκρατίας πλησιάζει και ο Νίκος Κοτζιάς προαλείφεται για το υπουργείο που υπηρέτησε για 16 ολόκληρα χρόνια. Λίγο πριν την επιστροφή του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, ο Παπανδρέου τοποθετεί τον Κοτζιά επικεφαλής του think tank του κόμματος, του Ινστιτούτου Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών «Ανδρέας Παπανδρέου».

Όταν όμως έρχεται η ώρα της νίκης, ο Γιώργος Παπανδρέου επιλέγει για το υπουργείο Εξωτερικών τον Δημήτρη Δρούτσα. Όπως άλλωστε φέρεται να λέει ο τότε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ «Ο Κοτζιάς είναι καλός για σύμβουλος, αλλά προβληματικός για υπουργός». Αποχωρεί από το ΠΑΣΟΚ και ακολουθεί πολεμική εναντίον με εμφανίσεις και αρθρογραφία. Σε μια τηλεοπτική του συνέντευξη μάλιστα θα δηλώσει για τους ανθρώπους στους οποίους συμβούλεψε για περισσότερο από 10 χρόνια ότι πρόκειται για «ένα συνονθύλευμα άβουλων πολιτικών μια παρέα ανθρώπων που για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι για τις καρέκλες τους.»

Η σχέση του με τον ΣΥΡΙΖΑ

Το «πότε» ακριβώς ξεκινά η σχέση του με τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι άγνωστο. Το πιθανότερο είναι πως αυτό συνέβη μετά τις εκλογές του 2012 και την ανάδειξη του κόμματος του Αλέξη Τσίπρα σε αξιωματική αντιπολίτευση. Η μόνη απόδειξη προγενέστερης μεταξύ τους επαφής είναι η παρουσία του Αλέξη Τσίπρα στην παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Κοτζιά «Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας στον 21ο αιώνα: Ο Νίκος Κοτζιάς την περίοδο μετά την αποχώρησή του από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ, όπως είδαμε και νωρίτερα σε κάθε ευκαιρία περνάει την κυβέρνηση Παπανδρέου και τον ίδιο τον τότε πρωθυπουργό «γενεές δεκατέσσερις».

Ναι μεν συμμετέχει σε αντιμνημονιακές εκδηλώσεις, όχι όμως σε πλατείες, αλλά κυρίως σε αίθουσες. Σε μια από αυτές, για την παρουσίαση βιβλίου του Αλέξη Μητρόπουλου, ο Νίκος Κοτζιάς θα μιλήσει για το μνημόνιο λέγοντας «ο Γιώργος Παπανδρέου έστειλε άσχετους να διαπραγματευτούν το μνημόνιο». Πρόκειται για μια δήλωση που δύσκολα κανείς μπορεί να την χαρακτηρίσει αντιμνημονιακή, καθώς στρέφεται περισσότερο κατά των διαχειριστών του μνημονίου, παρά στο ίδιο σαν πολιτική επιλογή.

Στην ίδια εκδήλωση ζητά την δημιουργία «ενός κόμματος των θυμωμένων πολιτών για την Ελλάδα του 21ου αιώνα» κάτι που σημαίνει, ότι μέχρι εκείνη την ώρα τουλάχιστον δεν βλέπει σαν τέτοιο κόμμα τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ακόμα εξασφαλίζει οριακά την συμμετοχή του στο κοινοβούλιο. Αυτός που φέρεται να φέρνει σε επαφή τον Νίκο Κοτζιά με τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι το ζεύγος Βαλαβάνη – Τσακνιά. Αμφότεροι πρώην σύντροφοι του Νίκου Κοτζιά στο ΚΚΕ, από το οποίο αποχώρησαν και οι τρεις το 1989.

Η προσέγγιση με τον ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να έχει γίνει μετά το 2013. Ο Νίκος Κοτζιάς όμως φαίνεται πως είχε στο μυαλό του ακόμα την εμπλοκή με την κεντρική πολιτική σκηνή. Γι αυτό και από το 2012 κιόλας, έχει σχηματίσει την πολιτική κίνηση ΠΡΑΤΤΩ, η οποία συσπειρώνει κυρίως πρώην μέλη του λεγόμενου «πατριωτικού ΠΑΣΟΚ» που δεν έχουν φτάσει ακόμα στην πόρτα του ΣΥΡΙΖΑ κατά το «κύμα της μεγάλης φυγής» του 2011. Ο μετέπειτα υπουργός Εξωτερικών γνωρίζει άλλωστε πως μπορείς να διαπραγματευτείς πολύ καλύτερα την θέση σου ως επικεφαλής μιας ομάδας, παρά ως άτομο.

Η αναζήτηση του κατάλληλου

Οι εκλογές του Ιούνη του 2012 φέρνουν τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ στον προθάλαμο της εξουσίας και ταυτόχρονα σε μια διαδικασία βίαιης ωρίμανσης του κόμματος, που πλέον πρέπει να προετοιμαστεί κατάλληλα.
Εκείνη την εποχή το τμήμα Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, διευθύνεται από τον εκπρόσωπο της αριστερότερης τάσης, Κώστα Ήσυχο και εκείνη του δεξιότερου, Ρένα Δούρου. Η επιλογή του Κώστα Ήσυχου, ο οποίος τελικά τοποθετήθηκε δίπλα στον Καμμένο στο Άμυνας, είναι εξ αρχής απαγορευτική για τον Τσίπρα, ενώ η Ρένα Δούρου επιλέγεται για την μάχη της Περιφέρειας Αττικής την οποία και κερδίζει.

Διπλωματικός σύμβουλος του Αλέξη Τσίπρα, είναι εκείνη την εποχή ο Γιώργος Αϋφαντής. Η επιλογή του αποδεικνύεται άστοχη, καθώς η προώθηση της Σαμπιχά Σουλεϊμάν για το ευρωψηφοδέλτιο του κόμματος αποτελεί το κύκνειο άσμα του Αϋφαντή στο κόμμα. Με τον σερ Βασίλειο Μαρκεζίνη, υπήρξαν επαφές και συζητήσεις αλλά ποτέ συνεργασία.

Την ίδια ώρα, η προσέγγιση ΣΥΡΙΖΑ – Κοτζιά επισημοποιήθηκε λίγο πριν τις Ευρωεκλογές του 2014, με τον καθηγητή να συνοδεύει τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ στο ταξίδι του στη Μόσχα. Η κίνηση ΠΡΑΤΤΩ θα στηρίξει «κριτικά» ΣΥΡΙΖΑ στις Ευρωεκλογές, ενώ στις Περιφερειακές θα διαφοροποιηθεί σε αρκετές περιπτώσεις με χαρακτηριστικότερη την διαφοροποίηση στην Κεντρική Μακεδονία.

Εκεί το ΠΡΑΤΤΩ θα στηρίξει απέναντι στην επίσημη υποψηφιότητα του ΣΥΡΙΖΑ, που ήταν η Δέσποινα Χαραλαμπίδου, τον προερχόμενο από το ΠΑΣΟΚ, Μάρκο Μπόλαρη. Ειρωνεία της συγκεκριμένης υπόθεσης, είναι βέβαια πως η τότε υποψήφια του επίσημου ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται πλέον εκτός κόμματος, την ώρα που ο Μάρκος Μπόλαρης είναι υφυπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Τσίπρα.

Ο Νίκος Κοτζιάς άλλωστε δεν ήταν ο μοναδικός πρώην σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου, που επρόκειτο να αξιοποιηθεί από τον Αλέξη Τσίπρα, τουλάχιστον στο πρώτο του κυβερνητικό σχήμα, που ανακοινώθηκε δυο ημέρες μετά τις εκλογές στις 27 Ιανουαρίου του 2015. Την κρισιμότερη θέση της κυβέρνησης, εκείνη του υπουργού Οικονομικών κατέλαβε άλλωστε άλλος ένας άνθρωπος που δεν είχε οργανωτική σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οικονομολόγος Γιάνης Βαρουφάκης.

Το τέλος της θητείας του

Η θητεία του στο υπουργείο Εξωτερικών διήρκησε 3,5 χρόνια και είναι ακόμα πολύ πρόσφατη. Ήταν ένας από τους μόλις 10 που ξεκίνησαν από τον Ιανουάριο του 2015 και έφτασαν μέχρι και τον Οκτώβριο του 2018 αμετακίνητοι. Έπαψε να είναι την Τετάρτη 17 Οκτωβρίου. Στο υπουργικό συμβούλιο της προηγούμενης μέρας, είχε σφοδρότατη κόντρα με τον υπουργό Άμυνας Πάνο Καμμένο. Μάλιστα, η κόντρα ξέφυγε από την προφανή μεταξύ τους διαφωνία σχετικά με τη Συμφωνία των Πρεσπών και πέρασε σε πιο σκοτεινά «μονοπάτια» όπως τα μυστικά κονδύλια των υπουργείων τους.

Αυτό που έκανε τον Νίκο Κοτζιά να παραιτηθεί, σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, ήταν οι «ίσες αποστάσεις» που κράτησε ο πρωθυπουργός μεταξύ των δυο πλευρών. Και αν κανείς πίστευε πως ο αποχαιρετισμός του ήταν εκείνη η λυτή ανάρτηση στα social media με τον στίχο του Διονύση Σαββόπουλου και την παραλλαγή εκείνου του Ντίνου Χριστιανόπουλου, έπεσε πολύ έξω. Όπως ο ίδιος αποκάλυψε η επιστολή του προς τον πρωθυπουργό, αριθμεί 9 σελίδες. Ο ίδιος ο πρώην υπουργός κάλεσε τον πρωθυπουργό, να την δώσει στη δημοσιότητα. Ο Αλέξης Τσίπρας από την πλευρά του, όχι μόνο αρνήθηκε να το κάνει αλλά από τις Βρυξέλλες δήλωσε πως δεν την έχει καν διαβάσει.

Η σχέση του με τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν μοιάζει να έχει τελειώσει, τουλάχιστον προς το παρόν. Τίποτα αυτή την στιγμή δεν προμηνύει διαφοροποίηση σε νομοσχέδια από τα στελέχη του ΠΡΑΤΤΩ, ιδιαίτερα στη Συμφωνία των Πρεσπών που αποτελεί «παιδί» του Νίκου Κοτζιά. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι το τελευταίο κεφάλαιο της ιστορίας -που αναμένεται να έχει αρκετό δράμα- δεν έχει ακόμα γραφτεί.

reader.gr