Το ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, συνήλθε το Γενάρη του 1918 στη Θεσσαλονίκη Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη στην οποία πήραν μέρος η “Σοσιαλιστική Εργατική Ένωση της Αθήνας”, το “Σοσιαλιστικό Κέντρο του Πειραιά” και η “Φεντερασιόν”. Αποφασίστηκε σε αυτήν να συγκληθεί νέα Συνδιάσκεψη με συμμετοχή όλων των σοσιαλιστικών οργανώσεων. Στη Συνδιάσκεψη που συνήλθε τον Ιούλη του 1918 στην Αθήνα πήρα μέρος, εκτός από τις παραπάνω τρεις οργανώσεις, και οι οργανώσεις του Βόλου και της Κέρκυρας. Το “Σοσιαλιστικό Κέντρο” του Γιαννιού δεν κλήθηκε να πάρει μέρος γιατί με τη συνεργασία του με την κυβέρνηση του Βενιζέλου, ακολούθησε ανοιχτή διασπαστική πολιτική. Στη Συνδιάσκεψη αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο για να ιδρυθεί το πολιτικό κόμματ της εργατικής τάξης. Εκλέχτηκε και οργανωτική επιτροπή για την προετοιμασία του συνεδρίου.

Επίσης αποφασίστηκε όλες οι σοσιαλιστικές οργανώσεις να δουλέψουν για τη σύγκληση Πανελλαδικού Εργατικού Συνεδρίου για να ιδρυθεί το Κεντρικό συνδικαλιστικό όργανο. Για την προετοιμασία του, συνήλθε τον Αύγουστο Συνδιάσκεψη αντιπροσώπων από τα εργατικά κέντρα της Αθήνας, του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης.

Έτσι στις 21 Οκτώβρη του 1918 κλήθηκε το Πρώτο Πανελλαδικό Εργατικό Συνέδριο, όπυο αντιπροσωπεύτηκαν 44 σωματεία συνολικής δύναμης 60.000 περίπου μελών. Τον κύριο ρόλο στη διοργάνωση του Συνεδρίου έπαιξε το “Εργατικό Κέντρο της Θεσσαλονίκης”, ενώ τα “Εργατικά Κέντρα της Αθήνας και του Πειραιά” βρίσκονταν κάτω από την επιρροή του Κόμματος των ΦΙλελευθέρων που επιδίωκε να παρασύρει το εργατικό κίνημα στο δρόμο του ρεφορμισμού και της ταξικής συνεργασίας.

Στο Συνέδριο για την Ίδρυση Πανελλαδικού Συνδικαλιστικού Κέντρου εκδηλώθηκαν διάφορες απόψεις που τελικά διαμορφώθηκαν σε τρεις βασικές παρατάξεις: Τους οπαδούς του ταξικού συνδικαλισμού, τους ρεφορμιστές και τους αναρχοσυνδικαλιστές. Ύστερα από έντονη ιδεολογική πάλη ανάμεσα σ’ αυτές τις παρατάξεις, το Συνέδριο έκανε δεκτή την αρχή της πάλης των τάξεων. Το Συνέδριο ίδρυσε τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ). Οι προσπάθειες της Κυβέρνησης να εξασφαλίσει τον έλεγχο του συνδικαλιστικού κινήματος απότυχαν. Η νίκη του ταξικού συνδικαλισμού στο Συνέδριο επέδρασε αποφασισγτικά στη μετέπειτα πορεία του εργατικού κινήματος.

Στις 4-10 (17-23) του Νοέμβρη 1918 συνήλθε στον Πειραιά το Ιδρυτικό Συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος της Ελλάδας (ΣΕΚΕ).

Από τα Πρακτικά του Συνεδρίου φαίνεται καθαρά η ιδεολογική τοποθέτηση των συνέδρων. Σ’ αυτό τρεις βασικές τάσεις εκδηλώθηκαν, τρία διαφορετικά ιδεολογικά ρεύματα. Η αριστερή τάση με επικεφαλής το Δημ. Λιγδόπουλο, η κεντριστική με τον Α. Μπεναρόγια και η δεξιά με κυριότερους εκπροσώπους τους Ν. Γιαννιό και Αριστ. Σίδερη.

Αντικείμενο έντονης ιδεολογικής διαπάλης ανάμεσα στους αντιπροσώπους του Συνέδριου αποτέλεσαν τα βασικά προβλήματα της εποχής: η στάση των σοσιαλιστών απέναντι στο πρόβλημα του πολέμου και της ειρήνης, απέναντι στο πρόγραμμα και το καταστατικό του κόμματος, στα ζητήματα τακτικής, η στάση απέναντι στα αστικά κόμματα, κλπ.

Η μεγάλη σημασία του Συνέδριου βρίσκεται στο ότι στα βασικότερα ζητήματα επικράτησαν οι συνεπείς μαρξιστικές θέσεις, ότι η εξουσία πρέπει να βρίσκεται στα χέρια της εργατικής τάξης (δικτατορία του προλεταριάτου), ότι όρος απαραίτητος για την επικράτηση του σοσιαλισμού είναι η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, ότι είναι απαραίτητη η ενιαία επαναστσατική δράση της παγκόσμιας εργατιάς.

Ιδιαίτερη οξύτητα πήρε η κριτική των ρεφορμιστικών και εθνικιστικών απόψεων του ΓΙαννιού, πράγμα που ανάγκασε τον ίδιο και την ομάδα του ν’ αποχωρήσουν από το Συνέδριο.

Τα Πρακτικά πιστοποιούν πόσο έκδηλη ήταν στις εργασίες του Συνέδριου η επίδραση των ιδεών της Οκτωβριανής Επανάστασης. Αυτό φαίνεται και στις συχνές αναφορές σ’ αυτό το κοσμοϊστορικό γεγονός, όσο και στα δύο κείμενα που ψηφίστηκαν: το “Χαιρετιστήριο ψήφισμα επί της πρώτης επετείου της Ρωσικής Δημοκρατίας των Σοβιέτ” και η “Διαμαρτυρία διά την μελετωμένην επέμβασιν των ιμπεριαλιστών της Αντάντ και του ελληνικού στρατού ενάντια στο νεαρό Σοβιετικό Κράτος”.

Τέλος το Συνέδριο εξέλεξε πενταμελή Κεντρική Επιτροπή που στη σύνθεσή της πλειοψήφησαν οι υποστηρικτές των επαναστατικών αρχών.

Βέβαια τα Πρακτικά και οι Αποφάσεις του Συνεδρίου φανερώνουν και τα σοβαρά κενά και ελλείψεις που υπήρχαν ακόμα στη μαρξιστική τοποθέτηση των στελεχών του νέου κόμματος, την αδυναμία τους να εφαρμόσουν δημιουργικά σε μια σειρά ζητήματα τη μαρξιστική θεωρία στο έδαφος της ελληνικής πραγματικότητας. Όμως η ιδεολογικοπολιτική ωρίμανση του κόμματος δεν μπορούσε να συντελεστεί από τη μια στιγμή στην άλλη. Όπως έγινε και με άλλα κομμουνιστικά κόμματα, η διαμόρφωση του ΚΚΕ σε μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα θα απαιτήσει αρκετό χρόνο. Το ΚΚΕ θα χρειαστεί να μελετήσει τη θεωρία του μαρξισμού-λενινισμού, την πείρα του διεθνούς επαναστατικού κινήματος, θα πρέπει να συσσωρεύσει μέσα από τους αγώνες του τη δική του πείρα για να αποκτήσει την ικανότητα να επεξεργάζεται δημιουργικά τη δική του στρατηγική και τακτική.

Ωστόσο οι βασικές προγραμματικές θέσεις που υιοθέτησε ττο Συνέδριο του νεοϊδρυμένου κόμματος και η έγκαιρη προσχώρησή του στην Κομμουνιστική Διεθνή (1920) θα του εξασφαλίσουν από τα πρώτα του βήματα σωστό επαναστατικό προσανατολισμό.

Η ίδρυση του ΣΕΚΕ στάθηκε σημαντικός σταθμός στη νεώτερη ιστορία της χώρας. Η εργατική τάξη με την ίδρυση του ΣΕΚΕ πρόβαλε στο στίβο της ταξικής πάλης σταν αυτοτελής δύναμη, με το δικό της κόμμα, με τους δεικούς της σκοπούς, με την οργανωμένη πάλη της ενάντια στα θεμέλια της αστικής κοινωνίας, του καθεστώτος της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης.