Φρανσουά Μιτεράν – Ο “εφικτός σοσιαλισμός” του “Γάλλου Παπανδρέου”

Χτες ήταν τα γενέθλια του Φρανσουά Μιτεράν, του σοσιαλιστή ηγέτη που γεννήθηκε στις 26 Οκτώβρη του 1916 και είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεταπολεμική πορεία της χώρας του.

Το Μιτεράν θα μπορούσαμε να τον περιγράψουμε και ως έναν Ανδρέα Παπανδρέου αλά γαλλικά, καθώς είχαν παράλληλες πορείες, έζησαν την ίδια σχεδόν περίοδο -πεθαίνοντας την ίδια χρονιά, με λίγους μήνες διαφορά- και παρουσίαζαν πολλές ομοιότητες, που έφταναν ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο, με την ερωτική τους ζωή -με το Μιτεράν να διατηρεί παράλληλη εξωσυζυγική σχέση, από την οποία απέκτησε κι ένα παιδί, χωρίς να εγκαταλείψει ποτέ την πρώτη του σύζυγο.

Οι πιο ουσιαστικές ομοιότητες ήταν βέβαια πολιτικές, καθώς στις αρχές της δεκαετίας του 80′ μια σειρά εκλογικών νικών των Σοσιαλιστών στον ευρωπαϊκό Νότο και τη Γαλλία άλλαξε το χρώμα του πολιτικού χάρτη της Ευρώπης κι υποτίθεται πως θα άλλαζε και τους συσχετισμούς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, δείχνοντας πολύ σύντομα όμως τα όριά του. Εξάλλου η κυβέρνηση Μιτεράν υπηρέτησε πιστά τη στρατηγική της γαλλικής αστικής τάξης, που περνούσε μέσα από το γαλλο-γερμανικό άξονα, τη μετεξέλιξη της ΕΟΚ σε Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, με τα αποτελέσματα που βιώνουν οι λαοί της Ευρώπης, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια.

Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο ήταν η σχέση του Μιτεράν με την Εθνική Γαλλική Αντίσταση, καθώς αιχμαλωτίστηκε από τους Ναζί, απέδρασε από το στρατόπεδο στο οποίο κρατούνταν και στη συνέχεια εργάστηκε στην Επιτροπή Κρατουμένων του καθεστώτος Βισί ενώ ισχυρίζεται πως το 1943 εντάχθηκε στις γραμμές της Γαλλικής Αντίστασης. Στο Ριζοσπάστη διαβάζουμε όμως πως αμφισβητήθηκαν έντονα αυτοί οι ισχυρισμοί.

Η εκδοχή αυτή, που ο ίδιος ο Μιτεράν καλλιέργησε, αμφισβητήθηκε έντονα μετά τη δημοσίευση ενός βιβλίου το 1994, του οποίου ο συγγραφέας, επικαλούμενος μαρτυρίες και στοιχεία της εποχής, υποστήριζε ότι ο Μιτεράν γνώριζε για τις παραδώσεις Εβραίων στους Γερμανούς και για το θάνατο που τους περίμενε επί καθεστώτος Βισί. Ο θόρυβος που δημιουργήθηκε ήταν τεράστιος. Ο Φρανσουά Μιτεράν σε μια απολογητική συνέντευξη, που έδωσε τότε, είχε υποστηρίξει ότι δε γνώριζε αυτές τις δραστηριότητες, όμως το σκοτεινό αυτό σημείο του παρελθόντος του μετέπειτα “μεγάλου άνδρα” της Γαλλίας, δεν ξεκαθαρίστηκε ποτέ.

Στο ίδιο σημείωμα ο Μιτεράν αναφέρεται ως χαρισματικός αλλά ταυτόχρονα “πολιτικός χαμαιλέων, που, όπως έχουν επανειλημμένως επισημάνει οι πολιτικοί αναλυτές, είχε το μεγάλο χάρισμα να καλλιεργεί κατά βούληση την εικόνα του και το παρελθόν του, ώστε να επικεντρώνεται στο παρόν και στο μέλλον“.

Το βασικό ενδιαφέρον στοιχείο όμως σε αυτόν τον παραλληλισμό ήταν η σχέση του με το Γαλλικό ΚΚ, κατ’ αντιστοιχία του “αθροίσματος των δημοκρατικών δυνάμεων” για να δανειστούμε έναν παλιότερο όρο από την ελληνική πολιτική ιστορία. Στην περίπτωση της Γαλλίας βέβαια η σχέση μεταξύ σοσιαλιστών και κομμουνιστών εκφράστηκε βαθύτερα με εκλογική και κυβερνητική συμμαχία στη βάση ενός κοινού πολιτικού προγράμματος. Ο Μιτεράν, που είχε διατελέσει ήδη υπουργός σε διάφορες μεταπολεμικές κυβερνήσεις, διεκδίκησε το αξίωμα του Προέδρου ως κοινός υποψήφιος του δικού του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του ΓΚΚ, και μετά από κάποιες εκλογικές ήττες, νίκησε στην αναμέτρηση του 1981, για να κερδίσει άλλη μια επταετία στις εκλογές του 1988.

Όπως διαβάζουμε στο ίδιο σημείωμα του Ριζοσπάστη.

Το 1971 ο Φ. Μιτεράν ίδρυσε το Σοσιαλιστικό Κόμμα και στη συνέχεια συνεργάστηκε με τους Κομμουνιστές και τη Ριζοσπαστική Αριστερά με βάση το “Κοινό Πρόγραμμα Διακυβέρνησης”. Ηττάται στις προεδρικές εκλογές του 1974 από τον Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, όμως είναι ο μεγάλος νικητής των προεδρικών εκλογών του 1981. Μέχρι το 1986 κυβερνά με απόλυτη πλειοψηφία του Σοσιαλιστικού Κόμματος και μάλιστα μέχρι το 1984 αναθέτει τρεις κυβερνητικές θέσεις στους κομμουνιστές. Από το 1982, η σοσιαλιστική κυβέρνηση εφαρμόζει σκληρή πολιτική λιτότητας, παραβιάζοντας το κοινό πρόγραμμα με τους κομμουνιστές. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού οι τελευταίοι αποχωρούν από την κυβέρνηση, μετά από δύο χρόνια.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της πολιτικής του, μετά από δύο επταετίες;

Δεν είναι λίγες οι φωνές που ακούστηκαν στη Γαλλία, ότι μετά τη δεύτερη μεγαλύτερη διακυβέρνηση από την εποχή του Ναπολέοντα, η Γαλλία έχει το διπλάσιο αριθμό ανέργων από αυτόν που είχε το 1981, περισσότερους αστέγους και πολύ περισσότερα σκάνδαλα σε κυβερνητικό και επιχειρησιακό επίπεδο. Δεν ήταν λίγοι οι Γάλλοι που υποστήριξαν ότι “Παραμέρισε τα ιδανικά του, την πολιτική του, τα πιστεύω του για την εξουσία και τελικά μας αφήνει σε χειρότερη κατάσταση από αυτήν που μας βρήκε”.

Στα θετικά σημεία της διακυβέρνησής του περιλαμβάνονται κάποιοι εκσυγχρονισμοί αστικού χαρακτήρα, όπως η κατάργηση της θανατικής ποινής και ότι η ομοφυλοφιλία έπαψε να θεωρείται αδίκημα, καθώς και κάποιες εργατικές κατακτήσεις, όπως η μείωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 έτη (κάτι που ίσχυε μόνο στη Σοβιετική Ένωση). Σε κάθε περίπτωση, ισχύει αυτό που είχε δηλώσει και ο Χαρίλαος Φλωράκης για τις πρώτες ημέρες της “Αλλαγής” του ΠΑΣΟΚ: “αλλαγές βλέπω, Αλλαγή δε βλέπω“.

Αυτό ήταν το στίγμα αλλά και το ταβάνι του “εφικτού σοσιαλισμού” του Μιτεράν, όπως λεγόταν ένα βιβλίο του που είχε κυκλοφορήσει και στα ελληνικά, εκθέτοντας τις βασικές πολιτικές ιδέες του. Και το ταβάνι αυτό δεν ήταν ζήτημα προσώπων ή τιμιότητας. Ήταν πρωτίστως ζήτημα της πολιτικής συμμαχιών και της στρατηγικής των Γάλλων κομμουνιστών, αλλά και των διδαγμάτων που έβγαλαν από την πείρα και την ιστορία τους…