Μια ενδιαφέρουσα άποψη για την ΕΣΣΔ από τον συγγραφέα Αντρέι Κούρκοφ

”Νοσταλγώ κάποιες εκφάνσεις της σοβιετικής ζωής. Δεν νοσταλγώ το Κομμουνιστικό Κόμμα. Δεν υπήρξα ποτέ μέλος του, ούτε και το προσπάθησα. Δεν νοσταλγώ την ιδεολογία ή την τάξη εκείνης της εποχής. Μου αρέσει που η σημερινή Ουκρανία είναι τόσο τρελή ώστε να διαθέτει 188 επισήμως καταγραμμένα κόμματα. Αυτός ο παραλογισμός είναι πιο ανθρώπινος από τον παραλογισμό του συστήματος που έχει ένα μόνο κόμμα.

Αυτό που νοσταλγώ είναι οι σχέσεις που υπήρχαν ανάμεσα στους ανθρώπους. Η φιλία, εκείνη την εποχή, σήμαινε κάτι. Οι άνθρωποι ήταν λιγότερο εγωιστές, βοηθούσαν περισσότερο ο ένας τον άλλον. Ο εγωισμός είναι αποτέλεσμα της καπιταλιστικής αντίληψης που σου λέει ”κοίτα εσύ να επιβιώσεις, τους άλλους παράτα τους!”. Σε τελική ανάλυση, η σοβιετική κοινωνία ήταν περισσότερο ηθική από τη σημερινή ουκρανική κοινωνία.

Η σοβιετική γραφειοκρατία ήταν πανίσχυρη. Μπορούσες όμως να την πολεμήσεις. Προσωπικά είχα σε μόνιμη βάση προβλήματα με τη γραφειοκρατία. Κάθε φορά έγραφα στην εφημερίδα για να διαμαρτυρηθώ. Μόλις η εφημερίδα λάβαινε τη διαμαρτυρία μου, την έστελνε στην τοπική επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ύστερα, κάποιες φορές, ο γραφειοκράτης που με είχε κακομεταχειριστεί μπορεί και να τιμωρούνταν. Μετά το 1991, μπορούσες να διαμαρτυρηθείς στον οποιονδήποτε αλλά κανείς δεν έδινε σημασία. Τίποτα δε γινόταν. Το ίδιο νομίζω ότι ισχύει και σήμερα. Σε σχέση με τη διαφθορά της σημερινής γραφειοκρατίας, η γραφειοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης ήταν σχεδόν αδιάφθορη…”

Και σε αυτές τις δύσκολες καταστάσεις, σε αυτές τις δύσκολες μεταβατικές φάσεις της Ιστορίας, ποιος πρέπει να είναι, κατά τη γνώμη του ο ρόλος του συγγραφέα;

”Στη Σοβιετική Ένωση ένας συγγραφέας, όπως το έθετε ο Γκόρκι, ήταν μηχανικός της ανθρώπινης ψηχής. Δυστυχώς σήμερα, η ανθρώπινη ψυχή δεν έχει ανάγκη από μηχανικούς. Ίσως να υπάρχουν και εκατό φορές λιγότεροι αναγνώστες απ’ ό,τι πριν. Από το 1991 ως το 1998, ο κόσμος έχασε το αίσθημα αναγκαιότητας της ανάγνωσης. Η κοινωνία έγινε πολύ σκληρή, αμείλικτη, αιματηρή. Όλοι ήθελαν να μάθουν τα χτεσινά νέα. Τις μεγάλες πωλήσεις τις έκαναν εφημερίδες και όχι τα βιβλία. Θυμάμαι πως για κάποια χρόνια, κάθε πρωί, πήγαινα στο περίπτερο να αγοράσω εφημερίδα για να δω ποιος σκοτώθηκε χτες”.

Οι κεραίες της εποχής μου II, Ανταίος Χρυσοστομίδης, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2013, σελ. 70-71.

Επιμέλεια – Παναγιώτης Μανιάτης