Ένα ντοκιμαντέρ που χαράζει το δρόμο για τους αγώνες και τις επαναστάσεις του μέλλοντος

Το 1918, στον Πειραιά, δημιουργείται το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (ΣΕΚΕ) – το 1924 μετονομάζεται σε ΚΚΕ – με στόχο την «πολιτική και οικονομική οργάνωση του προλεταριάτου και τη δημοσιοποίηση των μέσων παραγωγής». Από τότε, το ΚΚΕ παλεύει αταλάντευτα, με προσήλωση και αποφασιστικότητα, για την πιο όμορφη υπόθεση που έχει γεννήσει ποτέ η ανθρωπότητα, το σοσιαλισμό – κομμουνισμό. Από εδώ ξεκινάει το ντοκιμαντέρ «Ο Δρόμος μας», μία παραγωγή της ΚΕ του ΚΚΕ για την επέτειο των εκατό χρόνων του κόμματος. Ένα ντοκιμαντέρ που ανατρέχει στις πιο σημαντικές στιγμές της ιστορίας του ΚΚΕ, που συνδέονται ταυτόχρονα και με τις πιο σπουδαίες στιγμές της νεότερης ιστορίας του τόπου μας.

Με πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό και ντοκουμέντα, με πλήθος ηθοποιών – επαγγελματιών και μη – να συμμετέχουν, πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που ξεπερνάει τα στενά όρια ενός κομματικού ακροατηρίου. Με σύγχρονη σκηνοθετική ματιά και με δραματοποιημένα στοιχεία υψηλής αισθητικής, μοιάζει να διατρέχει γεγονότα, που παρότι μοιάζουν οικεία περισσότερο στους μεγαλύτερους, συγκινούν εξίσου τις νεότερες γενιές, τις γενιές που αντιπαραβάλλουν δίπλα στις ιστορίες που βλέπουν στο ντοκιμαντέρ, τις δικές τους σύγχρονες ιστορίες, τη δική τους εκμετάλλευση, τον «εξελιγμένο καπιταλισμό» που βιώνουν κάθε μέρα στους τόπους δουλειάς και στην ασφυκτική καθημερινότητα γύρω τους.

Στην αρχή του ντοκιμαντέρ, βλέπουμε τη νεότευκτη εργατική τάξη να αναπτύσσεται και τους καπιταλιστές να προσπαθούν να την υποτάξουν, την ώρα που οι ασθένειες και τα εργατικά ατυχήματα αποτελούν καθημερινά φαινόμενα. Εμφανίζονται, τότε, τα πρώτα συνδικάτα και η εργατική τάξη αποκτά το δικό της κόμμα. Οι εργάτες αρχίζουν για πρώτη φορά να διεκδικούν πράγματα. Πραγματοποιούνται πορείες και απεργίες. Κερδίζονται οι πρώτες κατακτήσεις. Και είμαστε μόνο στην αρχή του 20ου αιώνα.

«Αν δεν κάνουμε σήμερα τας νομίμους υποχωρήσεις στους εργαζόμενους, αύριο θα μας πάρουν με επανάστασιν πολύ περισσότερα», δήλωνε ο Ελευθέριος Βενιζέλος για να υποστηρίξει κάποιες παραχωρήσεις που έγιναν στην εργατική τάξη, φοβούμενος κι αυτός τα πρώτα ξεσπάσματα των εργατών.

Από τη δημιουργία του πρώτου εργατικού κράτους στον κόσμο, τον καθορισμό του Ριζοσπάστη ως όργανο της ΚΕ του ΚΚΕ το 1921 και τη δημιουργία της ΟΚΝΕ το 1922, μέχρι τον καθορισμό επαναστατικών χαρακτηριστικών που διατηρούνται μέχρι σήμερα, όπως ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός και ο προλεταριακός διεθνισμός, το ντοκιμαντέρ διεισδύει με χειρουργική ακρίβεια σε γεγονότα σταθμούς που ανέπτυξαν και καθόρισαν το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα.

Η Μικρασιατική εκστρατεία με τους ηρωικούς αγώνες των εργατών, ο ερχομός των προσφύγων, η δικτατορία του Πάγκαλου και η στιγμή που το ΚΚΕ περνάει για πρώτη φορά στην παρανομία, όπως και το Ιδιώνυμο, είναι μόνο μερικές από τις στιγμές που ανατέμνονται και προσεγγίζονται με διαύγεια και οξυδέρκεια στο ντοκιμαντέρ.

«Αν είστε κομμουνιστές, είστε εχθροί του κράτους», αναφέρει ο Ελευθέριος Βενιζέλος απευθυνόμενος προς τους καπνεργάτες, για να συνειδητοποιήσει και ο πλέον αποστασιοποιημένος ποιος είναι διαχρονικά ο πραγματικός εχθρός του αστικού κράτους.

Η ανάπτυξη του κινήματος, παρότι γίνεται με αιματηρή προσπάθεια και εξαιρετικά μεγάλες δυσκολίες, δεν ανακόβεται εύκολα. Το 1933, οι απεργοί ήταν 60.000. Μέσα σε μόλις δύο χρόνια, τους βλέπουμε να φτάνουν τις 200.000. Η επιρροή του κόμματος αυξάνεται συνεχώς, δημιουργούνται κομματικοί πυρήνες σε μεγάλες οικονομικές μονάδες. Το ΚΚΕ δείχνει να ταρακουνά για τα καλά την αστική τάξη, η οποία αρχίζει να γίνεται ακόμα πιο σκληρή απέναντι στο εργατικό κίνημα, που παλεύει να επιβιώσει.

«Δεν με νοιάζει να ψοφολογούν 40.000 φαμίλιες των καπνεργατών, φτάνει να σώσω το εμπόρευμα των βιομηχάνων», υποστήριξε το αστικό κράτος, πυροδοτώντας τη μεγάλη ταξική σύγκρουση του Μάη του 1936.

Μεγάλο κομμάτι του ντοκιμαντέρ αφιερώνεται, όπως ήταν αναμενόμενο, στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, την εαμική αντίσταση και το έπος του ΔΣΕ, αποτυπώνοντας όλη την αυτοθυσία και την αυταπάρνηση των κομμουνιστών.

«Θυσιαστήριο της Λευτεριάς. Έτσι το είπε ο λαός […] Πεθαίνουμε με το γέλιο στα χείλια, για τη λευτεριά και τη λαοκρατία. Έτσι πεθαίνανε οι κουκουέδες».

Ήττες, αποτυχίες, λάθη και πισωγυρίσματα, όπως η Βάρκιζα, η πλήρης προσχώρηση στην ΕΔΑ και η δημιουργία του Συνασπισμού, δεν αποκρύπτονται στο ντοκιμαντέρ, αντίθετα φωτίζονται γιατί αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ωρίμανσης και της εξέλιξης του εργατικού κινήματος στην πορεία των χρόνων.

«Όμορφες μέρες. Δεν προφτάσαμε να τις χαρούμε. Βούιζε η πολιτεία. Βούιζε ο κόσμος. Βούιζε η καρδιά του ανθρώπου. Σαν ένα ζήτω ανάμεσα σε χιλιάδες κόκκινες σημαίες. Και ήταν χιλιάδες κόκκινες σημαίες στα μπαλκόνια της Αθήνας. […]».

Το Νοέμβριο του 1944, σε μία απελευθερωμένη Αθήνα, το ΚΚΕ μετρούσε 400.000 μέλη. Αυτό σήμαινε πως για να εγκαθιδρύσει η αστική τάξη εκ νέου την εξουσία της έπρεπε να τσακίσει το εργατικό κίνημα. Σε αυτό δεν ήταν μόνη της, είχε και την αμέριστη βοήθεια των άγγλων συμμάχων της.

«Θα τους διώξουμε ή θα πεθάνουμε», είπε ο λαός και βγήκε στους δρόμους τον Δεκέμβρη του 1944, με τις στιγμές αυτές να αποτυπώνονται με συναισθηματική φόρτιση μέσα στο ντοκιμαντέρ.

«Είμαστε ο καινούργιος κόσμος και κλείνουμε μέσα μας τη δύναμη που έχει η ζωή για να τραβάει μπροστά. Η νέα ζωή για εμάς δεν είναι φαντασία. Εμείς τη ζήσαμε. […]»

Το ντοκιμαντέρ ιχνηλατεί τους δρόμους και τα μονοπάτια που περπάτησαν οι αγωνιστές του ΔΣΕ, σε αυτόν το δίκαιο αγώνα τους, ενώ ταυτόχρονα φέρνει στην επιφάνεια τους τόνους λάσπης που χύνουν σήμερα οι κονδυλοφόροι της αστικής τάξης απέναντι σε αυτόν τον αγώνα. Κι όλα αυτά, επειδή, πλέον, γνωρίζουμε, έχουμε την εμπειρία, πως την επόμενη φορά, «για να μην ξαναχάσουμε τη λευτεριά μας, θ’ αφανίσουμε πρώτα τα ντόπια θεριά μας».

Το πάθος με το οποίο μιλάνε οι επιζήσαντες για το κόμμα, για την πίστη στη νέα ζωή που αργά ή γρήγορα θα έρθει, για τις θυσίες τόσων και τόσων που δεν γίνεται να πάνε χαμένες, μας γεμίζουν με αισιοδοξία για το μέλλον, με αγάπη και σεβασμό για τους ανθρώπους δίπλα μας, για τον άνεργο, τη μητέρα, το παιδί, το φίλο και το σύντροφο στον καθημερινό αγώνα.

Είναι πολλοί αυτοί που έδωσαν τη ζωή τους για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες για τον τόπο μας και όλες αυτές οι ζωές είναι σαν να αποκτούν σάρκα και οστά μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ, σαν να εμφανίζονται μπροστά μας και να περιμένουν απλώς να τους υποσχεθούμε πως θα συνεχίσουμε τον αγώνα τους, πως δεν θα δειλιάσουμε, δεν θα οπισθοχωρήσουμε, δεν θα τους κάνουμε τη χάρη να πετάξουμε τη σημαία μας, να υπογράψουμε δήλωση μετάνοιας στον καπιταλισμό και στην αστική τάξη.

Στο ντοκιμαντέρ ζωντανεύουν ηγετικές και σπουδαίες προσωπικότητες, που ταυτίστηκαν με το ΚΚΕ – από τον Μάνο Κατράκη, μέχρι τον Μπελογιάννη, τον Ζαχαριάδη και τον Πλουμπίδη.

Το ντοκιμαντέρ διατρέχει, επίσης, την περίοδο της χούντας – μέσα στην οποία ιδρύθηκε η ΚΝΕ, που πρωτοστάτησε ύστερα στον αντιδικτατορικό αγώνα -, καθώς και ιστορικές στιγμές από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, όπως ήταν η νομιμοποίηση του ΚΚΕ, οι αγώνες ενάντια στους πολέμους και τις βάσεις των ιμπεριαλιστών, οι «σοσιαλιστικές» αυταπάτες που καλλιέργησε το ΠΑΣΟΚ με την εκλογή του το 1981, η άνοδος του ευρωκομμουνισμού, η αντεπανάσταση στις σοσιαλιστικές χώρες, φτάνοντας μέχρι τη σημερινή εποχή της καπιταλιστικής κρίσης και της αναγκαίας αντεπίθεσης.

Θα μπορούσαμε να γράψουμε πολύ περισσότερα πράγματα, αλλά αυτό θα ξεπερνούσε το ζητούμενο αυτού του κειμένου, που είναι να μπορέσει να αποδώσει με σαφήνεια την ιστορική σημασία αυτού του ντοκιμαντέρ, ειδικά σήμερα, μία περίοδο γενικής απογοήτευσης, με το εργατικό κίνημα σε πτώση και τους συσχετισμούς να συνεχίζουν να παραμένουν αρνητικοί. Αυτό το ντοκιμαντέρ, λοιπόν, έρχεται την κατάλληλη στιγμή για να οπλίσει με ελπίδα τον λαό για τους αγώνες και τις επαναστάσεις του μέλλοντος.

Δεν είναι εύκολο πράγμα ένα πολιτικό κόμμα να δημιουργεί ένα ντοκιμαντέρ. Το ΚΚΕ, όμως, έχει αποδείξει για τα καλά όλα αυτά τα χρόνια πως δεν είναι για τα εύκολα. Γι’ αυτό και έκλεισε έναν αιώνα ζωής και δράσης και συνεχίζει ακάθεκτο για τον επόμενο αιώνα. Για την οριστική νίκη του σοσιαλισμού – κομμουνισμού.

Το ντοκιμαντέρ παίζεται στην αίθουσα Studio New Star Art Cinema της Αθήνας από τις 29/11/2018 (καθημερινά στις 17:00 και στις 19:00) και σε πολλές επιλεγμένες αίθουσες σε όλη την Ελλάδα.