“Τα ελληνικά όπλα στην Κύπρο δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για να διώξουν τον Τούρκο, γιατί αυτό δεν το θέλει το ΝΑΤΟ” – Αποκαλυπτικό ντοκουμέντο για το Κυπριακό στο Ριζοσπάστη

Εκθεση Ι. Τσουδερού: Ενα αποκαλυπτικό ντοκουμέντο

Πρόσφατα δόθηκε στη δημοσιότητα ο «Φάκελος της Κύπρου». Αν και πλήθος στοιχείων παραμένουν απόρρητα, ορισμένα από αυτά που έχουν δει το φως της δημοσιότητας συμβάλλουν στην εξαγωγή συμπερασμάτων τόσο για τα γεγονότα πριν από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1967 στην Ελλάδα, όσο και για μετά από αυτό.

Μια σειρά από ντοκουμέντα δείχνουν πώς αντιμετώπιζαν το κυπριακό ζήτημα οι ελληνικές αστικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης και της κυβέρνησης της Ενωσης Κέντρου, με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Αποκαλύπτουν ότι βασικά στοιχεία της πολιτικής τους δεν διέφεραν από την πολιτική της χούντας που ακολούθησε, πολιτική που υπονόμευε την Κύπρο ως αυτοτελή κρατική οντότητα και που οδήγησε στο πραξικόπημα κατά της κυβέρνησης Μακαρίου και σε συνέχεια στην τουρκική εισβολή – κατοχή.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό.

Πρόκειται για την «έκθεση Τσουδερού», που συντάχθηκε από τον βουλευτή Ρεθύμνου της Ενωσης Κέντρου Ιωάννη Τσουδερό. Ως απεσταλμένος του Γ. Παπανδρέου στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1964, συνέταξε έκθεση με την οποία πρότεινε στην κυβέρνηση Παπανδρέου έναν «οδικό χάρτη» που να οδηγεί στη ΝΑΤΟποίηση του νησιού. Για την έκθεση έδωσε θερμά συγχαρητήρια στον Τσουδερό ο τότε υπουργός Εξωτερικών Σταύρος Κωστόπουλος.

Ηδη από τις 22 Ιούνη του 1964 η ΚΕ του ΚΚΕ είχε καταγγείλει τις ιμπεριαλιστικές πιέσεις για τη ΝΑΤΟποίηση του νησιού, αντί για τη διεθνοποίηση του κυπριακού ζητήματος που προωθούσε η κυπριακή κυβέρνηση, με την υποστήριξη της Σοβιετικής Ενωσης.

Ο Τσουδερός, με μια εξαιρετικά ταξική ματιά, τη ματιά της αστικής τάξης, δεν κρύβει λόγια.

Με αποστολή να διερευνήσει τις διαθέσεις για «Ενωση» με την Ελλάδα, σχολιάζει:

«Ακόμα και εκείνοι των οποίων φαινομενικά τουλάχιστον, η Ενωση θα θίξει άμεσα συμφέροντα, παραδέχονται ή τουλάχιστον εμφανίζονται προσαρμοζόμενοι στην ιδέα ότι αν εκπληρωθεί ο βραχυχρόνιος σκοπός της απαλλαγής από τον Τούρκο, το φυσιολογικό επακόλουθο θα είναι η πραγματοποίηση της Ενώσεως. Το συμπέρασμα αυτό το υιοθετούμε, εφ’ όσον η επίλυση του Κυπριακού δεν παραταθή πέραν του διμήνου από σήμερα και δεν μεσολαβήσουν κατά το διάστημα αυτό γεγονότα τα οποία θα συντελούσαν στην μεταβολή των σημερινών δεδομένων. Υπάρχουν όμως όλες οι ενδείξεις ότι παρόμοια γεγονότα ευρίσκονται σήμερα εν πλήρη εξελίξει».

Συνεχίζει:

«Υπάρχει όμως μια κατηγορία Κυπρίων, που έχουν ή νομίζουν ότι έχουν συμφέροντα να μη γίνει η ένωση, όπως τα μοναστήρια, ορισμένοι γεωκτήμονες και έμποροι, μέρος της υπαλληλίας, οι κομμουνιστές και οι συνοδοιπόροι της “αδεσμεύτου” ιδεολογίας».

Στη συνέχεια καταγράφει έναν προς έναν τους παράγοντες που συγκροτούσαν τον συσχετισμό δυνάμεων.

Ο Μακάριος

«Στηρίζεται, εφ’ όσον τουλάχιστον ακολουθεί την σημερινήν γραμμή του, στους διαχειριζόμενους την αξιόλογη εκκλησιαστική και μοναστική περιουσία, ενδεχομένως στους θιγόμενους από την ένωση εκπροσώπους της οικονομικής ολιγαρχίας, στο κομμουνιστικό κόμμα, στους συνοδοιπόρους και στις πρεσβείες των αδεσμεύτων, των δορυφόρων και της Σοβιετικής Ενώσεως. Δημιουργεί λαϊκό έρεισμα.

Οργανά του είναι: το υπουργικό συμβούλιο, το ραδιόφωνο – τηλεόραση, μερίς του Τύπου, η αστυνομία και μερίς της υπαλληλίας.

Ο Μακάριος είναι ο σκοτεινότερος παράγων δυνάμεως στη σημερινή Κύπρο.

Είναι άγνωστο αν έχει προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες, παρ’ όλο που υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι τις έχει. Είναι άγνωστο επίσης αν οι φιλοδοξίες αυτές είναι ελληνικές ή αν στρέφονται προς τη διαδραμάτιση ενός ρόλου σαν ηγέτης μιας αδέσμευτης δυνάμεως μεταξύ ανατολής και δύσεως. Δεν αποκλείεται, τέλος, να ακολουθεί την γραμμή του πιστεύοντας ειλικρινά, όπως λέγει, ότι αυτή είναι η μόνη ορθή γραμμή, την οποία μόνο αυτός μπορεί να χαράξει, που οδηγεί στην “μοναδική του φιλοδοξία”, την Ενωση με την Ελλάδα.

Οι παράγοντες δυνάμεως όμως στους οποίους στηρίζεται και ο τρόπος με τον οποίο ενεργούν τα όργανά του, δεν επιτρέπουν, φαινομενικά τουλάχιστον, να καταλήξουμε στο τελευταίο αυτό συμπέρασμα.

Το υπουργικό συμβούλιο, δεν νομίζουμε να αποτελή παράγοντα δυνάμεως. Αντιδρά μεμονωμένα, επηρεάζεται απόλυτα από τον Μακάριο, ΔΕΝ τον επηρεάζει σοβαρώς. Είναι όργανό του ή τουλάχιστον τα μέλη του, λόγω σκοπιμότητος, υποκύπτουν στην γραμμή του, εφ’ όσον αι Αθήναι δεν αναπτύσσουν μεγαλύτερη δραστηριότητα, χαράζοντας κατευθυντήριες γραμμές και επιβάλλοντας τη δύναμή τους, την οποία έχουν κάθε δυνατότητα να μεταχειρισθούν».

«Το ραδιόφωνο – τηλεόραση απόλυτα ελεγχόμενα απ’ τον Μακάριο, θυμίζουν στις εκπομπές τους χώρο του ανατολικού μπλοκ και λησμονούν κατά σύστημα, να θυμίζουν στον ακροατή πως υπάρχει μια μεγαλύτερη Πατρίδα.

Ο Τύπος πρόσκειται στον Μακάριο, δημοσιεύει απερίγραπτα δημοσιεύματα, εκθειάζοντας τους ανατολικούς, λησμονεί ή και καταργεί την Ελλάδα, με τη μοναδική ίσως εξαίρεση του “Αγώνος”. Αμεσα φαίνεται να ελέγχεται από τον Μακάριο μόνο ο “Φιλελεύθερος”».

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η επισήμανση που κάνει για την Αστυνομία:

«Η Αστυνομία, Δύναμις 2.000 άνδρες, εξ ων 50% ΑΚΕΛ, αισθάνεται μειωμένη από την ύπαρξη του ελληνικού στρατού και την δημιουργία της Εθνοφρουράς. Υπόκειται στην διάβρωση της παντοειδούς προπαγάνδας. Εχει μεγάλες αποδοχές και φοβάται πως θα τις χάση με την Ενωση. Ο αρχηγός της Αστυνομίας Χασάπης δεν παραδέχεται την ύπαρξη κομμουνιστικού κινδύνου, δεν έχει εντολές να τον παρακολουθήσει, ούτε έχει οδηγίες ποια γραμμή να ακολουθήσει (…)».

Το ΑΚΕΛ

«…είναι το μόνο συγκροτημένο πολιτικό κόμμα μέσα στην Κύπρο. Λέγεται πως είναι ένα από τα καλλίτερα οργανωμένα κομμουνιστικά κόμματα.

Είχε λάβει σαφώς θέση εναντίον της ΕΟΚΑ και εναντίον της Ενώσεως. Για τον λόγο αυτό εθεωρείτο, μέχρι πρότινος, υπόδικο εθνικά.

Σήμερα δεν μπορεί ακόμα, λόγω του ψυχολογικού κλίματος, να λάβη σαφή θέση εναντίον της Ενώσεως.

Για να αντιμετωπίσει τη δυσχέρεια αυτή, χρησιμοποίησε ένα μεγάλο εύρημα:

Βάλλει εναντίον του ΝΑΤΟ. Η έννοια της τακτικής αυτής δεν γίνεται αντιληπτή απ’ τον λαό. Αλλά και οι ιθύνουσες τάξεις έχουν παρασυρθεί από το σύνθημα αυτό του ΑΚΕΛ.

Η Ελλάς είναι ΝΑΤΟ. Οι Ελληνες αξιωματικοί και οι Ελληνες στρατιώτες στην Κύπρο, ανήκουν στο ΝΑΤΟ. Τα ελληνικά όπλα στην Κύπρο, είναι “δέσμια” του ΝΑΤΟ. Δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για να διώξουν τον Τούρκο, γιατί αυτό δεν το θέλει το ΝΑΤΟ (σ.σ. η υπογράμμιση δική μας).

Το κομμουνιστικό κόμμα βάλλει αδυσώπητα εναντίον του ΝΑΤΟ. Είναι πολύ δύσκολο, να αποδειχθεί στην συντριπτική πλειοψηφία του λαού που αποδέχεται και πίστεψε στο σύνθημα αυτό πως έτσι προετοιμάζεται έντεχνα η βολή κατά της Ελλάδος.

Με τη μέθοδο αυτή, το ΑΚΕΛ επιδιώκει στην ουσία να καταστήση αδύνατη οποιαδήποτε λύση του Κυπριακού. Ηδη θα είναι πάρα πολύ δύσκολο στην Ελλάδα να επιβάλη λύση που να βασίζεται, όχι στην ενοικίαση βάσεων προς την Τουρκία, αλλ’ απλώς στην εκχώρηση βάσεων προς το ΝΑΤΟ. Μετά μερικούς μήνας θα είναι ΑΔΥΝΑΤΟΝ (σ.σ. η υπογράμμιση δική μας).

Το δεύτερο στρατήγημα του ΑΚΕΛ είναι η συστηματική δημιουργία κλίματος εξαλλότητος και απουσίας κάθε λογικής απέναντι σε οτιδήποτε δυτικό, απέναντι στις δυνάμεις του ΟΗΕ, απέναντι στους ξένους ανταποκριτές. Ετσι δημιουργείται μια εχθρική στάση του πληθυσμού, ενώ οι Τούρκοι καταπεριποιούνται κάθε ξένο. Το αποτέλεσμα είναι η καλλιέργεια εχθρικού κλίματος των δυτικών προς την υπόθεση της Κύπρου μέσω των διεθνών μέσων επικοινωνίας και η δημιουργία προσθέτων δυσχερειών στην επίλυσή του από τον δυτικό κόσμο.

Το τρίτο στρατήγημα του ΑΚΕΛ είναι η έξαρση, η αφάνταστη τυμπανοκρουσία, γύρω από την βοήθεια που “θα δώσουν” η Αίγυπτος και η Σοβιετική Ενωση στην Κύπρο. Εκμεταλλευόμενο τη μυστικότητα με την οποία περιβάλλει η Ελλάς την κολοσσιαία βοήθειά της προς την Κύπρο, ως και όλα τα υπόλοιπα στρατηγήματά του, το ΑΚΕΛ, σε κοινό μέτωπο με τον Τύπο, το ραδιόφωνο – τηλεόραση και τον Μακάριο, έχουν ήδη δημιουργήσει την εντύπωση στο λαό ότι μόνο εξ ανατολών μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική βοήθεια (…)».

Ο κυπριακός Τύπος

Γράφει:

«Ο Τύπος σύσσωμος και ανεξέλεγκτος, άλλοτε σκοπίμως και άλλοτε για κυκλοφοριακούς λόγους, ακολουθεί την γραμμή του κομμουνιστικού κόμματος. Είναι αφάνταστος ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζονται οι ειδήσεις. Είναι εξ ίσου αφάνταστη η έκταση της απουσίας εθνικού ελληνικού περιεχομένου (…).

Μερικά φύλλα είναι καθοδηγούμενα (“Χαραυγή” από το ΑΚΕΛ και “Φιλελεύθερος”, χρηματοδοτούμενος κατά διαφόρους τρόπους, όπως π.χ. η διαχείριση της εκθέσεως της Λευκωσίας, από τον Μακάριο). Αλλα συνοδοιπορούν, διότι οι ιδιοκτήτες και οι συντάκτες τους έχουν ειλικρινά πιστέψει στα συνθήματα της προπαγάνδας (“Ελευθερία”).

Η “Μάχη” του Σαμψών, άλλοτε και τώρα, όργανο της ΕΡΕ, κολακεύει (καθοδηγούμενη και από τον Κωνσταντόπουλο) τον Μακάριο και ρίχνει διαβρωτικά της εμπιστοσύνης προς την ελληνική ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων πρωτοσέλιδα προσπαθώντας ίσως να μειώσει το γόητρο της Ενώσεως Κέντρου και του Πρωθυπουργού.

(…) ο Τύπος έχει παύσει να είναι παράγων δυνάμεως στην Κύπρο και έχει μεταβληθεί σε όργανο».

Ξένος παράγοντας

«Ενώ η δραστηριότης των δυτικών πρεσβειών, περιλαμβανομένης και της Ελληνικής, είναι δύσκολο να εμφανισθή λόγω των συνθηκών που περιγράψαμε, η οργάνωση των ανατολικών πρεσβειών είναι σημαντική και η δραστηριότης τους μεγάλη. Σημαντικότατο ρόλο παίζει η Πρεσβεία της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας, η οποία έχει ανεπιφύλακτα ταχθή εναντίον της Ενώσεως. Συστηματικά επιδιώκει και καλλιεργεί σχέσεις ο Αιγύπτιος πρέσβυς με παράγοντες της Κυπριακής ζωής, ιδιαιτέρως δε με τον ιατρό Λυσσαρίδη».

Η κυπριακή αστική τάξη

«Οπως αναλύσαμε και στην εισαγωγή του περί παραγόντων δυνάμεως κεφαλαίου, η αστική τάξη είναι απαράσκευη, λόγω ειδικών συνθηκών, για να παίξη τον συνήθη εξισορροπητικό ρόλο της.

Στην Λευκωσία, η αστική τάξη δεν είναι καν παράγων δυνάμεως. Φερόμενη τελείως ανεύθυνα, έχει δώσει πίστη στα μη εμφανιζόμενα ως κομμουνιστικά, αλλ’ ως εθνικιστικά συνθήματα και παίζει, άθελά της, ένα σημαντικά αρνητικό ρόλο. Περισσότερο σοβαροί εμφανίζονται πολλοί δημόσιοι παράγοντες (π.χ. οι υπουργοί Γεωρκάτζης, Τάσος Παπαδόπουλος, ο πρόεδρος της βουλής Κληρίδης) αν και όλοι προσπαθούν να υποστηρίξουν το σύνθημα Μακαρίου – ΑΚΕΛ “ακόμα και η συμβατική λύση για εκχώρηση βάσεως στο ΝΑΤΟ είναι απαράδεκτη”. Αναγνωρίζουν όμως ότι αν φθάσωμε εκεί θα ήταν δυνατόν να λυθή το πρόβλημα.

Ο υπουργός Εσωτερικών Γεωρκάτζης νομίζει πάντως πως η λύση πρέπει να δοθεί πραξικοπηματικά, γιατί αυτό είναι ο μόνος τρόπος για ν’ αποφευχθεί το δημοψήφισμα που αποκλείεται να είναι κατ’ αυτόν 100% υπέρ της Ενώσεως.

Είναι δύσκολο να παραδεχθούμε πως η αστική τάξη της Κύπρου είναι ολόκληρη τόσο απλοϊκή, ώστε να παρασυρθή σε τόση έκταση από τον έξαλλο Τύπο. Εξ άλλου είναι φανερό ότι και η στάση του Τύπου δεν υποθάλπεται μόνο από το ΑΚΕΛ. Αλλά και από τον Μακάριο, τον οποίο υποστηρίζουν οικονομικοί παράγοντες της αστικής τάξεως.

Πρέπει επομένως να αναζητηθούν και άλλοι λόγοι, εκτός από την πατριωτική αγανάκτηση για τη στάση αυτή των αστών. Υπάρχουν πολλά οικονομικά συμφέροντα με τις χώρες της Μέσης Ανατολής. Υπάρχει ανταγωνισμός με το Ισραήλ. Υπάρχει, τέλος, το άγνωστο του τι θα σημάνει η ένωση με την Ελλάδα».

Ο Γρίβας

«Είναι πολύ απογοητευμένος, προφανώς γιατί η τακτική του Μακαρίου, των αστών, του ΑΚΕΛ αλλά και της Ελλάδος, έχει περιορίσει την ευχέρεια κινήσεώς του.

Ο Γρίβας είναι τίμιος και εμφανίζεται πειθαρχημένος. Ελέγχει έναν αριθμό δυναμικών στελεχών, μεταξύ των οποίων και σημερινοί βουλευταί. Εχει ακόμα μαγνητική επίδραση σε σημαντικό μέρος του αγροτικού πληθυσμού (62%). Η αγροτική τάξη είναι το βάθρο του εθνικισμού, επομένως πρέπει να προσεχθή εντελώς ιδιαίτερα.

Ο Γρίβας εμφανίζεται σήμερα μόνο ως πατριώτης και στρατιώτης. Λέγει πως δεν έχει πολιτική φιλοδοξία και φαίνεται ειλικρινής. Αν όμως δεν ενισχυθή ουσιαστικά θα εκλείψει από παράγων δυνάμεως.

Η δύναμη του Γρίβα στην Εθνοφρουρά είναι εξωγενής και πηγάζει από την στήριξη η οποία τείνει να του παρέχεται από τους αξιωματικούς της εθνοφρουράς.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Γρίβας ευρίσκεται σε δύσκολη θέση, επειδή είναι αδιάλλακτος στο θέμα της Ενώσεως και επομένως μετριοπαθής απέναντι στα έξαλλα συνθήματα που έχουν κατακτήσει μεγάλος μέρος του Κυπριακού λαού, ερχόμενος κατ’ αυτόν τον τρόπο σε σύγκρουση προς την κοινή γνώμη, η οποία τείνει από μέρα σε μέρα να περιορίσει το κύρος του. Αλλος λόγος που περιορίζει το κύρος του Γρίβα είναι ότι έχει ταχθεί υπέρ του αφοπλισμού των αντάρτικων δυνάμεων που άλλοτε ήταν κατά μέγα μέρος πιστές σ’ αυτόν, ερχόμενος και πάλι σε αντίθεση προς τις επιθυμίες οργανωμένων δυνάμεων.

Είναι επομένως απαραίτητο να τονωθεί το κύρος του Γρίβα με κάθε δυνατό τρόπο».

Ελληνικός στρατός και κυπριακή Εθνοφρουρά

«Αποτελεί την μεγαλύτερη δύναμη στην Κύπρο. Η μέσα σε έξ μήνες δημιουργία εκ του μηδενός μιας απόλυτα αξιόμαχης μαχητικής ελληνικής μονάδας μέσα στην Κύπρο, η οποία είναι σε θέση να αποκρούση αποτελεσματικά τον κίνδυνο Τουρκικής αποβάσεως, αποτελεί μια άνευ προηγουμένου επιτυχία της Ελληνικής κυβερνήσεως, για την οποία είναι άξια συγχαρητηρίων. Χρησιμοποιούμενος σαν εκτελεστικό όργανο, ο ελληνικός στρατός στην Κύπρο, μπορεί να επιβάλει τις ελληνικές απόψεις.

Η ηγεσία του είναι άριστη, στερείται όμως οργάνου αποτελεσματικής προπαγάνδας. Βάλλεται έντεχνα από το ΑΚΕΛ, τον Τύπο και τις διαδόσεις. Μετά ολίγους μήνες θα δημιουργηθούν οι συνθήκες που θα τον καταστήσουν ενδεχομένως μισητό.

Διαθέτει άριστη στελέχωση για περίπτωση εξωτερικού πολέμου. Αν όμως χρειασθεί να επιβάλει δυναμικά μια λύση στο εσωτερικό, πρέπει επειγόντως να αντικατασταθούν ορισμένα ανώτερα στελέχη (σ.σ. η υπογράμμιση δική μας).

Για την Εθνοφρουρά:

«Είναι σήμερα υπό τον έλεγχο του ελληνικού στρατού. Είκοσι περίπου στελέχη της πρέπει να αντικατασταθούν επειγόντως. Χρειάζεται προσοχή στον ρυθμό εκπαιδεύσεως Κυπρίων στελεχών, γιατί αν η εκκρεμότης παραταθή, μεγάλος αριθμός των εξ Ελλάδος στελεχών θα αρχίσει να γίνεται περιττός και η εθνοφρουρά θα αρχίσει να ελέγχεται από τον Μακάριο».

Τέλος, ως ένατο παράγοντα αναφέρει την ελληνική πρεσβεία:

«Δεν διαθέτει αρκετά στελέχη. Είναι αδύνατον να ανταποκριθεί στις σημαντικές ανάγκες δραστηριοποιήσεώς της.

Δεν διαθέτει υπηρεσία πληροφοριών. Ο τρόπος επανδρώσεως και λειτουργίας της ΚΥΠ οδηγεί στο βασικό συμπέρασμα ότι οι πληροφορίες της δεν είναι αξιόπιστες».

Και ανατροπή, αν χρειαστεί…

Στο τέταρτο μέρος της έκθεσής του, ο Τσουδερός αναφέρεται στα προτεινόμενα μέτρα.

«Η κυβέρνηση της Ελλάδος πρέπει να λάβη σοβαρότατα υπ’ όψιν ότι:

α) Η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού της Κύπρου, αποκλείει την λύση με αντάλλαγμα την εκχώρηση ή την ενοικίαση βάσεως στην Τουρκία, έστω και συμβολικής εκτάσεως.

β) Οτι έχει ήδη καλλιεργηθεί τέτοιο κλίμα, ώστε μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού της Κύπρου, – ενδεχομένως δε η πλειοψηφία του – να αποκλείει επίσης την λύση του προβλήματος με συμβατική εκχώρηση βάσεως στο ΝΑΤΟ, πριν πραγματοποιηθεί η Ενωση.

Στην πρώτη περίπτωση, για να επιβάλει η Ελλάς την λύση με τουρκική βάση, οιασδήποτε μορφής, πρέπει να ανατρέψει προηγουμένως το σημερινό καθεστώς. Μια παρόμοια ενέργεια, αν αποφασισθεί, δεν επιτρέπεται να αποτύχη, γιατί τότε θα υπάρξουν ανυπολόγιστες συνέπειες, που θα οδηγήσουν ολόκληρη την Ελλάδα σε μια απερίγραπτη περιπέτεια» (σ.σ. υπογράμμιση δική μας). Εδώ μιλά καθαρά για το σενάριο ανατροπής του Μακαρίου, για να εξασφαλιστεί η ΝΑΤΟποίηση και να περάσει το σχέδιο «Ατσεσον» για την τουρκική βάση.

«(…) Γενικά δεν νομίζουμε ότι πρέπει να επιδιωχθεί η λύση αυτή, παρά μόνο στην ακραία περίπτωση που η κυβέρνηση θα κρίνει πως είναι εντελώς απίθανο, μέσα στα ανώτατα χρονικά περιθώρια αντοχής της Ελλάδος να γίνει δεκτή άλλη λύση (σ.σ. υπογράμμιση δική μας).

Πέραν των λόγων για τους οποίους απορρίπτουν τη λύση αυτή οι Κύπριοι, οι οποίοι είναι σοβαροί, η Ελλάς θα έπρεπε στην περίπτωση αυτή, εκτός από την επιτυχή ανατροπή του σημερινού καθεστώτος, να είναι προετοιμασμένη να επέμβη και στην διαμόρφωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος, το οποίο εν όψει παρομοίας λύσεως, δεν είναι καθόλου βέβαιο, για να μη πούμε ότι αποκλείεται, να είναι υπέρ της Ενώσεως, εν πάση όμως περιπτώσει θα περιέχει τόσο μεγάλο ποσοστό εναντίον της, ώστε να χάνη την σοβαρότητα του (σ.σ. υπογράμμιση δική μας).

Στη δεύτερη περίπτωση, δηλαδή στη λύση εκχωρήσεως βάσεως του ΝΑΤΟ, ως αντάλλαγμα συμβατικό για την Ενωση, δεν είναι ανάγκη, με τα σημερινά δεδομένα τα οποία είναι όμως ρευστά και μεταβάλλονται συνεχώς επί τα χείρω, να ανατραπεί το σημερινό καθεστώς της Κύπρου, αν η κυβέρνηση της Ελλάδος είναι σε θέση να εξασκήσει σημαντική πίεση επάνω του και εφόσον το καθεστώς Μακαρίου δεν στηρίζεται σε αξιόλογες εγγυήσεις από την Σοβιετική Ενωση. (Ηδη έχομε πληροφορίες ότι ο Μακάριος έδωσε, προφορική τουλάχιστον διαβεβαίωση στον Νάσερ, ότι δεν θα υπάρξουν βάσεις του ΝΑΤΟ στην Κύπρο). Και πάλι όμως, έστω αν υπάρξει το σύμφωνο κυβερνήσεως Μακαρίου, θα χρειαστεί ίσως επέμβαση στο δημοψήφισμα, γιατί στην περίπτωση αυτή το κύρος του Μακαρίου θα κλονισθεί εσωτερικά, θα αποδεσμευτεί το ΑΚΕΛ, επομένως θα υπάρξει μεγάλη αντίδραση στην Ενωση.

Δεδομένης της σημερινής θέσεως της Τουρκίας, η δεύτερη αυτή λύση προϋποθέτει παράταση της εκκρεμότητος. Παράταση της εκκρεμότητος προϋποθέτει και κάθε άλλη λύση, η δε συναίνεση των συμμάχων μας εξαρτάται από τα όρια της αντοχής τα οποία διαθέτει τόσο η Ελλάς όσο και η Τουρκία.

Εξαρτάται επίσης από τον βαθμό αναμίξεως του ανατολικού μπλοκ. Αν η Σοβιετική Ενωση εγγυηθεί την ανεξαρτησία της Κύπρου, αδυνατίζει ασφαλώς η θέση της Τουρκίας, δυσχεραίνεται όμως η δυνατότης επεμβάσεως των συμμάχων μας, υπέρ της Ελλάδος, γιατί στην περίπτωση αυτή η Τουρκία εγκαταλειπόμενη από τους συμμάχους, εν όψει σοβαρής σοβιετικής απειλής, θα αντιμετωπίσει ασφαλώς εσωτερικό πολιτικό σάλο με αβέβαια αποτελέσματα.

Αποτελεσματική επέμβαση των σοβιετικών θα δημιουργήσει και μεγάλα εσωτερικά προβλήματα στην Ελλάδα, τα οποία θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστούν.

Ασχετως λύσεως η ελληνική κυβέρνηση οφείλει επομένως να περιορίσει την ελευθερία κινήσεως του Μακαρίου και να ελέγχει όσο είναι καιρός την διεθνή διπλωματική του δραστηριότητα. Προς αυτή την κατεύθυνση τείνουν τα μέτρα που προτείνουμε, η λήψη των οποίων είναι υπερεπείγουσα (σ.σ. οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Η γενική γραμμή των μέτρων αυτών είναι η εξής, έχοντας υπ όψιν ότι σήμερα οι Αμερικανοί θα εδέχοντο, γνωρίζοντας τα πράγματα, να εισδύσει η Ελλάς αποτελεσματικά μέσα στην Κύπρο, ώστε να ελέγχει και προλάβει τον κίνδυνο του εσωτερικού εκφυλισμού, που διατρέχουμε σήμερα στη Μεγαλόνησο.

α) πλήρης έλεγχος επί του ελληνικού στρατού και της εθνοφρουράς

β) βραχυκύκλωση Μακαρίου, χωρίς ανατροπή τουλάχιστο

γ) συστηματική ελληνική προπαγάνδα στην Κύπρο

δ) σταδιακή και έντεχνη δημιουργία κατανοήσεως στον Ελληνικό λαό της Κύπρου, πως η ιδεολογική και φυσιολογική θέση και το συμφέρον της Ελλάδος και της Κύπρου είναι στο δυτικό στρατόπεδο, ότι η λύση του Κυπριακού θα είναι ευνοϊκή και ότι τελικά θα προέλθη από τις συμμαχίες μας.

ε) προετοιμασία για ενδεχόμενη παράταση της εκκρεμότητος επί μακρύτερο χρονικό διάστημα».

Μεταξύ άλλων, ο Τσουδερός πρότεινε τα παρακάτω μέτρα:

«– Επείγουσα αντικατάσταση 10 αξιωματικών του ελληνικού στρατού και 20 αξιωματικών της εθνοφρουράς (…)

— Επείγουσα αποστολή στην Κύπρο δυνάμεως αποτελούμενης από 400 τουλάχιστον ικανούς αστυνομικούς και χωροφύλακες, για την ανάληψη του έργου της τηρήσεως της ασφαλείας και την έντεχνη βραχυκύκλωση της ύποπτης κυπριακής αστυνομίας.

— Αμεση δημιουργία Υπηρεσίας Προπαγάνδας παρά τω ελληνικώ στρατηγείω (…) Αποστολή της Υπηρεσίας αυτής θα είναι να ελέγξη με πίεση επί του Μακαρίου, το ραδιόφωνο – τηλεόραση, να δώσει υλικό και εν ανάγκη να εξαγοράσει τον Τύπο, να προβεί στην έκδοση εφημερίδος που θα κυκλοφορήσει στο στρατό και μέσω του στρατού στην ύπαιθρο (…).

— Αμεση αναδιοργάνωση της ΚΥΠ παρά τη Ελληνική Πρεσβεία Λευκωσίας (…) Η διασπορά ικανών ελληνικών στελεχών στις δημόσιες Υπηρεσίες της Κύπρου, εν είδει Τεχνικής βοήθειας, ώστε να βραχυκυκλωθεί ο Μακάριος.

(…)

Η ενίσχυση των εθνικιστικών εργατικών σωματείων και προσώπων που παίζουν μεγάλο ρόλο στην κίνηση (δύναμις 15.000), όπως ο βουλευτής Κώστας Χριστοδουλίδης.

Ο προσεταιρισμός ορισμένων υπουργών του Μακαρίου, κυρίως του Γεωρκατζή, του Τάσου Παπαδόπουλου, βουλευτών όπως ο Κώστας Χριστοδουλίδης, η πρόσκλησή τους στην Αθήνα από τον κ. Πρόεδρο της Κυβερνήσεως και η προσφορά σε αυτούς θέσεων μέσα στην Ενωση Κέντρου, δημιουργουμένου στην Κύπρο κλιμακίου της ΕΚ.

Η σταδιακή εγκατάλειψη της μυστικότητας γύρω από την ύπαρξη και τη δύναμη του ελληνικού στρατού στην Κύπρο και μόλις υπάρξει ευκαιρία η εμφάνισή του σε μεγάλη παρέλαση (σ.σ. όλες οι υπογραμμίσεις δικές μας).

(…)

Η εξαγγελία ρητής δηλώσεως ότι σε περίπτωση Ενώσεως θα δοθεί προνομιακή μεταχείριση της Κύπρου επί μακρύ χρονικό διάστημα τύπου Δωδεκανήσου και ότι δεν θα μεταβληθούν οι θεσμικές διαρθρώσεις.

(…)

Η εξέταση του ενδεχομένου της εγκαταστάσεως στην Κύπρο μιας μοίρας αντιαεροπορικών πυραύλων hawk οι οποίοι είναι καθαρά αμυντικό όπλο, έστω και εν μυστικότητι. Η επίλυση του προβλήματος της αντιαεροπορικής αμύνης που θα επιτευχθεί κατ’ αυτό τον τρόπο, θα τονώσει σημαντικά το ηθικό του πληθυσμού και θα καταστήσει περιττή κάθε έκκληση για βοήθεια απ’ τη Σοβιετική Ενωση, ενώ παράλληλα θα ενισχύσει το κύρος του ΝΑΤΟ στην Κύπρο».

Εδώ τελειώνει η «έκθεση Τσουδερού», που παραθέσαμε το μεγαλύτερο μέρος της. Σημειώνεται ότι τα παραπάνω διαδραματίζονταν σε μια περίοδο που η κυπριακή κυβέρνηση επιδίωκε να λύσει τα προβλήματα που δημιουργούνταν από τις Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου, με τις οποίες η Κύπρος γινόταν «ανεξάρτητη», υπό την κηδεμονία της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Μ. Βρετανίας. Περισσότερα σχόλια περιττεύουν…

Πηγή: Ριζοσπάστης