Γερμανοί αντιφασίστες στο Στάλινγκραντ

Σ’ όλη τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, όλοι οι στρατοί χρησιμοποιούσαν λιποτάκτες του αντίπαλου στρατού για να οργανώνουν την προπαγάνδα τους στις γραμμές του αντιπάλου. Ιδιαίτερα μεγάλη υπήρξε η δράση Γερμανών αντιφασιστών, που έδρασαν με το μέρος των αντιπάλων της Γερμανίας. (Μια άλλη φορά θα μιλήσουμε γι’ αυτούς που πέρασαν με το μέρος του ΕΑΜ).

Στο ανατολικό μέτωπο, ο Κόκκινος Στρατός είχε οργανώσει πολύ συστηματικά την δράση αυτού του είδους, χρησιμοποιώντας αυτόμολους ή αιχμάλωτους Γερμανούς φαντάρους, που συνήθως ήταν κομμουνιστές, αντιφασίστες, σοσιαλιστές, σοσιαλδημοκράτες, αγωνιστές κατά του πολέμου, συνδικαλιστές, αντιρρησίες συνείδησης, μέλη αριστερών οργανώσεων, σωματείων και ομάδων. Ή ήταν εξόριστοι που είχαν καταφύγει στην ΕΣΣΔ πριν τον πόλεμο.

Ιδιαίτερα μεγάλη έκταση πήρε αυτή η δράση, κατά τη διάρκεια της περικύκλωσης της 6ης Επίλεκτη Γερμανικής στρατιάς στο Στάλιγκραντ. Οι σοβιετικοί όχι μόνο είχαν κυκλώσει την 6η στρατιά, αλλά είχαν “σπρώξει” και το υπόλοιπο μέτωπο 200 – 300 χιλιόμετρα δυτικά από το Στάλιγκραντ, ώστε κάθε προσπάθεια απεγκλωβισμού να είναι αδύνατη.

Ο Χίτλερ ουσιαστικά διέταζε τους στρατιώτες του, να πολεμήσουν μέχρι τον τελευταίο, παρ’ όλη την απελπιστική κατάστασή τους. 22 μεραρχίες κυκλωμένες, αποκομμένες από κάθε είδους τροφοδοσίας,   μέσα στο κρύο και στα κρυοπαγήματα. Και με τις απόπειρες απεγκλωβισμού τους να έχουν αποτύχει παταγωδώς.

Η προσπάθεια των Γερμανών αντιφασιστών που δρούσαν μαζί με τον κόκκινο στρατό, ήταν να τους πείσουν να παραδοθούν για να σωθούν και να ζήσουν. Να τους διαλύσουν τους μύθους ότι οι “κόκκινοι” βασάνιζαν και σκότωναν τους αιχμαλώτους (όπως διέδιδε η προπαγάνδα του Γκαίμπελς). Να τους πείσουν για το βρώμικο απάνθρωπο σκοπό του Χίτλερ και του Γ’ Ράιχ. Να τους καλέσουν στην αντιφασιστική μάχη. Και για όλα αυτά, έφερναν σαν παράδειγμα τον εαυτό τους.

Προκηρύξεις που έπεφταν από αεροπλάνα στα χαρακώματα των Γερμανών. Φωνές με χωνιά προς τα χαρακώματα. Ραδιοφωνικές εκπομπές. Χριστουγεννιάτικες κάρτες και γράμματα. Ποιήματα και τραγούδια που έγραφαν προς τους συμπατριώτες τους. Και κυρίως εκπομπές στην πρώτη γραμμή του μετώπου από το “φορτηγό με τα μεγάφωνα”. Όπως λένε οι ίδιοι οι “δράστες”, οι φόβοι ότι οι “απέναντι” θα πυροβολούσαν το φορτηγό αυτό, δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ. Αντίθετα όταν μιλούσαν, στα χαρακώματα απέναντι γινόταν απόλυτη ησυχία. Οι εκπομπές τους άρχιζαν με το : “Άκου Γερμανία, προτού να είναι πιά πολύ αργά”. Συχνά έκλειναν τις ανακοινώσεις (έντυπες ή ηχητικές) με τα ονόματά τους, που ήταν ονόματα γνωστά στην προπολεμική Γερμανία. Όπως π.χ. την ανακοίνωση της 4 Γενάρη 1943 που την υπέγραφαν ο πρώην βουλευτής Βάλτερ Ούλμπριχτ, ο Έριχ Βάινερτ, συγγραφέας από το Βερολίνο κι ο Βίλι Μπρέντελ, συγγραφέας από το Αμβούργο.

Τα αποτελέσματα στην αρχή ήταν φτωχά. Οι στρατιώτες πίστευαν την προπαγάνδα της Βέρμαχτ, ότι όπου νάναι έρχονται να τους απελευθερώσουν το πολύ μέχρι τα Χριστούγεννα. Κι όταν πέρασαν τα Χριστούγεννα, τους έλεγαν … μέχρι την Πρωτοχρονιά. Τους διαβεβαίωναν ότι ο κλοιός των σοβιετικών είναι λεπτός κι αδύναμος κι ότι ο κόκκινος στρατός είναι αδύναμος για επίθεση, οπότε μπορούν να διασπάσουν τον κλοιό και μόνοι τους. Αλλά και το ότι αυτοί που τους μιλάνε δεν είναι Γερμανοί. Κι όσοι στρατιώτες όμως δεν πίστευαν την προπαγάνδα, φοβόταν τους χαφιέδες.

Ανάμεσα σ’ όσους παραδόθηκαν, πολλοί έγιναν ένθερμοι και ενεργητικοί παράγοντες του μηχανισμού προπαγάνδας. Αρκετοί προθυμοποιήθηκαν να επιστρέψουν στον κλοιό για να κάνουν την προπαγάνδα από μέσα και να βγάζουν έξω μικρές μικρές ομάδες των στρατιωτών συναδέλφων τους. Κάποιοι από αυτούς έχασαν τη ζωή τους σ’ αυτή τους την προσπάθεια. Όμως τα αποτελέσματα συνέχιζαν να είναι πενιχρά. Κι οι διοικητές της 6ης Γερμανικής στρατιάς αδιάλλακτοι στις επανειλημμένες προτάσεις και εγγυήσεις του Κόκκινου Στρατού για παράδοσή τους. Οπότε ο κλοιός διαλύθηκε δια των όπλων του Κόκκινου Στρατού.

Στις 31/1/1943, ο φον Πάουλους, παραδόθηκε. Μαζί του παραδόθηκαν όλο του το επιτελείο, δεκάδες ανώτατοι αξιωματικοί κι εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες κι αξιωματικοί, που μ’ αυτό τον τρόπο ουσιαστικά σώθηκαν. Πίσω τους, μέσα στον κλοιό,  άφησαν εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς Γερμανούς.

Κατά τη διάρκεια της κράτησής τους από τους σοβιετικούς, και με την ενεργή δράση και προπαγάνδα των οργανώσεων των Γερμανών αντιφασιστών, πολλοί αιχμάλωτοι προσχωρούν στο μηχανισμό αυτό της προπαγάνδας και στις αντιφασιστικές οργανώσεις. Συνεχίζουν την προπαγανδιστική τους δράση, σε άλλα μέτωπα, δημιουργώντας νέα κλιμάκια.

Στα στρατόπεδα αιχμαλώτων, δημιουργείται η “διεθνής επιτροπή για μια ελεύθερη Γερμανία”. Στην επιτροπή αυτή προσχωρεί κι ο ίδιος ο Φον Πάουλους, που έχει γίνει στο μεταξύ σφοδρός πολέμιος του ναζισμού. Πολλοί από όσους συμμετείχαν σ’  αυτή την επιτροπή, έγιναν αργότερα σημαίνοντα στελέχη της DDR (Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία).

Όλη αυτή την ιδιαίτερη πλευρά της μάχης του Στάλιγκραντ, μπορείτε να τη διαβάσετε αναλυτικά στο βιβλίο “η μάχη του Στάλιγκραντ” του Έριχ Βάινερτ, εκδόσεις “Φιλίστωρ”. Ο Έριχ Βάινερτ, μαζί με τον γνωστό Γερμανό ποιητή Βίλι Μπρέντελ (που υπήρξε και πρόεδρος της “Διεθνούς Επιτροπής για μια Ελεύθερη Γερμανία”), ήταν οι πρώτοι Γερμανοί αντιφασίστες του προπαγανδιστικού μηχανισμού του κόκκινου στρατού, που πήγαν στον “κλοιό” του Στάλιγκραντ. Το βιβλίο είναι το ημερολόγιό του εκείνες τις ιστορικές μέρες.
Όλες οι φωτογραφίες, είναι από την εικονογράφηση αυτού του βιβλίου.

Μάνος Δούκας

Υ.Γ. Ο διάλογος στην αρχή του κειμένου αφορά στο εξής περιστατικό : Στα χρόνια του πολέμου, όταν μια Ρωσίδα ξεναγός, ξεναγούσε Γερμανούς αντιφασίστες σε κάποιο μουσείο, ο φύλακας της είπε : «Συντρόφισσα σε παρακαλώ μη μιλάς τη γλώσσα του Χίτλερ». Κι η ετοιμόλογη ξεναγός του απάντησε. «Κάθε άλλο σύντροφε. Μιλάω τη γλώσσα του Μαρξ και του Ένγκελς».