Τετραήμερο στο Δουβλίνο

Τον περασμένο Σεπτέμβρη, όταν οργανώναμε τις διακοπές των Χριστουγέννων, αρχικά υπολογίζαμε να πάμε Σαλονίκη να πλακωθούμε στα τσίπουρα. Όμως οι μέρες, οι πτήσεις κλπ δεν μας βγαίναν οπότε αρχίσαμε να κοιτάμε τι άλλες φτηνές πτήσεις υπήρχαν. Και ο κλήρος έπεσε στο Δουβλίνο.

Την Ιρλανδία όλοι τη συμπαθούν. Δεν έχω ακούσει ούτε έναν να έχει πει “πφφ, Ιρλανδία, κωλοχώρα”. Εκτιμούμε την γεμάτη από κοινωνικούς αγώνες ιστορία τους ενάντια στο Γιου-Κέι, το “ο άνεμος χορεύει το κριθάρι” του Ken Loach μας συγκίνησε βαθιά, πάντα μας άρεσαν οι Thin Lizzy, ο Rory Gallagher, ο Gary Moore, οι Cranberries, όχι ιδιαίτερα οι U2. Όλοι λίγο-πολύ ήμασταν συναισθηματικά με τον IRA τον καιρό των “troubles” παρά τις τεράστιες αντιφάσεις τους, όλοι δοκιμάσαμε κάποια στιγμή στη ζωή μας ουίσκι Jameson και μπύρα Guinness. Όλοι εξαιρετικοί λόγοι για να την επισκεφτείς.

Πέμπτη 20 του Δεκέμβρη απογειωνόμαστε απ’ τη χιονισμένη Βιέννη, έχουμε κι ένα φόβο μην ακυρωθεί η πτήση λόγω κακοκαιρίας. Καθυστερήσαμε καμιά-μιάμιση ώρα, πρώτα για να σκουπίσουν τα χιόνια απ’ τα φτερά του Α320 Airbus, του Φίατ Πούντο των επιβατηγών αεροπλάνων και δεύτερον γιατί είχε λέει πολλή κίνηση πάνω απ’ το Λονδίνο επειδή κάποιος βλακας έπαιζε με drones στο Gatwick.

-3 η θερμοκρασία στη Βιέννη, +6 στο Δουβλίνο. Κι όλοι απορούν: πώς γίνεται να χει περισσότερη ζέστα στο Βορρά; Λίγη γεωγραφία λοιπόν: η Βρετανία, η Ιρλανδία και τα παράλια της Βόρειας Γαλλίας επηρεάζονται απ’ τις θερμές υδάτινες μάζες του Γκολφ Στριμ, του Ρεύματος του Κόλπου του Μεξικού να πούμε και το κλίμα τους είναι ηπιότερο απ’ ό,τι της κεντρικής Ευρώπης.

Η πρώτη εντύπωση αναμενόμενη: ψιλόβροχο, μαυρίλα, αέρας, μουντή ατμόσφαιρα. Οι πρώτες εικόνες του Δουβλίνου ενδιαφέρουσες. Σύγχρονα κτίρια κοντά στο λιμάνι και η γέφυρα του Μπέκετ, έργο του Καλατράβα που παριστάνει μια ιρλανδική λύρα.

Η γεωγραφία του Δουβλίνου είναι εύκολη. Ένας μεγάλος πολεοδομικός κύκλος που χωρίζεται στη μέση απ’ τον ποταμό Λίφυ (Liffey) που ρέει απ’ τη δύση προς την ανατολή και χύνεται στο λιμάνι της πόλης.

Η βόρεια όχθη είναι μάλλον η πιο λαϊκή, η νότια είναι εμπορική, θορυβώδης, νεανική. Εξίσου ωραίες και οι δυο, ψυχολογικά ταυτιστήκαμε με τον λαϊκό βορρά, επειδή μέναμε εκεί κι επειδή ήταν πιο ήσυχα χρονιάρες μέρες.

Γενικά η πόλη μοιάζει μικρή και είναι πανεύκολη, ό, τι πρέπει για τύπους σαν κι εμάς που ζήσαμε στη Σαλονίκη το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας. Για να γυρίσετε το κέντρο απ’ άκρη σ’ άκρη μπορεί να μη χρειαστείτε καν τη συγκοινωνία, διπλά λεωφορεία σαν τα κόκκινα του Λονδίνου, εδώ είναι γαλαζοκίτρινα, έχει και δυο γραμμές τραμ, “πράσινη” και “κόκκινη”. Αν σας αρέσει το πορπάτημα, το Δουβλίνο είναι ό, τι πρέπει.

Σε γενικές γραμμές η πρωτεύουσα της Ιρλανδίας δεν έχει τίποτα από την αίγλη και το μεγαλείο άλλων πρωτευουσών, είναι μικρή, φαίνεται μάλιστα μικρότερη απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα, πιο προσιτή, πιο λαϊκή, δεν προκαλεί δέος, δεν τρομάζει τον επισκέπτη. Η αίσθηση που έχεις ασφαλώς είναι ότι η βρετανική επιρροή είναι τόσο βαθιά που είναι σχεδόν αδύνατο πια να ξεριζωθεί. Κι όχι μόνο στη γλώσσα: στην αρχιτεκτονική, τις υποδομές, τις συγκοινωνίες (κι εδώ έχουν δεξιοτίμονα αμάξια), την τηλεόραση… Πάνω απ’ τις μισές εκπομπές είναι αγγλικές. Θέλοντας λοιπόν να αναδείξουν περισσότερο την ιρλανδική ταυτότητα, όλες οι επιγραφές, οι ταμπέλες, τα δημόσια κτίρια και υπηρεσίες είναι γραμμένα πρώτα στην ντόπια γαελική γλώσσα και μετά στα αποικιοκρατικά αγγλικά. Οι αρχές φαίνεται ότι πασχίζουν να την αναβιώσουν στις συγκοινωνίες, διδάσκοντάς την στα σχολεία, έχοντάς την σαν κύρια γλώσσα σε κρατικά κανάλια, μέχρι κινούμενα σχέδια για παιδιά θ’ ακούσετε.

Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να καταλάβεις τα αγγλικά τους με την ιδιαίτερη ιρλανδική προφορά. Η οποία είναι άμεσα αναγνωρίσιμη, να μερικά στοιχεία που θα σας βοηθήσουν να την αναγνωρίζετε: α) η ιρλανδική προφορά είναι όπως λεν “ροτική” (rhotic) σε αντίθεση π.χ. με πολλές ντοπιολαλιές των British English (και της παλιάς νεοϋορκέζικης προφοράς) που είναι μη-ροτικές. Οι Λονδρέζοι λεν fatha’ (father), motha’ (mother). Οι Ιρλανδοί και οι Αμερικάνοι όμως λεν fathe[r], mothe[r], το “r” προφέρεται με τη γλώσσα τραβηγμένη πίσω αφήνοντας ένα μικρό κενό ανάμεσα στον ουρανίσκο και την άκρη της γλώσσας (όχι “υγρό” όπως στα ελληνικά). Φαίνεται πώς η ιρλανδική προφορά του “r” επηρέασε βαθιά την κοινή αμερικανική λόγω της τεράστιας μετανάστευσης Ιρλανδών στην Αμερική τους περασμένους δύο αιώνες. Σήμερα στις ΗΠΑ, περίπου 30 εκατομμύρια αυτοπροσδιορίζονται ως ιρλανδικής καταγωγής, πέντε φορές περισσότερο απ’ τον πληθυσμό της σημερινής Δημοκρατίας της Ιρλανδίας. β) το τελικό “t” (ή όταν το t βρίσκεται ανάμεσα σε δυο φωνήεντα) γίνεται συριστικό και προφέρεται σχεδόν σαν “s” ή “sch” π.χ but = bu[sch], cat = ca[sch], fight = fαϊ[s], κάτι που συμβαίνει σε ορισμένες βρετανικές προφορές, όχι σε αμερικάνικες που τείνει να παραλείπεται. γ) το “u” προφέρεται έντονα σαν “ο” : Dublin = D[o]blin, cut = c[o]t, run = r[o]n κλπ. Και κάποιες άλλες διαφορές που είναι ψιλά γράμματα.

Το πρωινό ξύπνημα περίεργο εκεί στο Βορρά, ο ήλιος δεν βγαίνει πριν τις 8 τέτοια εποχή, το υγρό κλίμα ευνοεί τον ύπνο. Λόγω εγγύτητας με τη θάλασσα, η πόλη είναι γεμάτη γλάρους και θα τους ακούτε πολύ συχνά. Βγαίνοντας απ’ το ξενοδοχείο και περπατώντας στην πόλη, δε θα βρεις εδώ ξακουστά και μεγαλειώδη μνημεία σαν τον πύργο του Άιφελ ή το Μπιγκ Μπεν.

Λόγω της βαθιάς καθολικής παράδοσής τους έχουν να δείξουν μεγάλες καθολικές εκκλησίες, του ντόπιου Αγίου Πατρικίου, την Christ Church. Κάπου στη μέση της οδού O’Connell μπροστά απ’ το ταχυδρομείο θα δείτε ένα πανύψηλο μεταλλικό παλούκι που το λεν the Spire ή αλλιώς το “μνημείο του φωτός”. Ένα παγκοσμίως άγνωστο κι αποτυχημένο μνημείο το οποίο λεν φτιάχτηκε εις αντικατάστασιν ενός παλαιότερου που το ανατίναξε ο IRA με σκοπό να αναδείξει το Δουβλίνο και να το κάνει αναγνωρίσιμο. Χώρια του ότι άργησε 4-5 χρόνια να τελειώσει (και σ’ άλλες χώρες καθυστερούν έργα), χώρια του ότι είναι λειψό, υποτίθεται ότι θα φωταγωγούνταν τη νύχτα αλλά διαπίστωσαν ότι το κόστος θα εκτοξευόταν, δεν έχει κάποια ιδιαίτερη αισθητική αξία πλην του ότι είναι το υψηλότερο και καλά “γλυπτό” στον κόσμο, 120 μέτρα. Η μόνη του χρησιμότητα ήταν λέει όταν το μετέτρεψαν σε lightsaber (φωτόσπαθο) στα εγκαίνια του Star wars: the force awakens και δεν τους χάλασε καθόλου τους δουβλινέζους.

Εκεί δίπλα στον πεζόδρομο είναι και το άγαλμα του James Joyce, γνωστού αβανγκάρντ δουβλινέζου συγγραφέως, γνωστού για το διεθνώς γόρδιο λογοτεχνικό δεσμό, το ακαταλαβίστικο Finnegan’s Wake, λογοτεχνικό πείραμα που δεν υπάρχει όμοιό του στο ντουνιά. Δεν τόλμησα να το αγγίξω καν αλλά πολύ θα θελα να τ’ αγοράσω από δουβλινέζικο βιβλιοπωλείο. Λόγω σφιχτού μπάτζετ με τα τσέχικα φραγκοδίφραγκα, περιορίστηκα σε δυο βιβλία του Ασίμοφ, Foundation σειρά, 10 ευρώ προσφορά απ’ το Chapters στην οδό Parnell.

Και μιας και μιλάμε για λεφτά, πανάκριβη η ζωή στην Ιρλανδία. Φωτιά οι τιμές. Δύο μερίδες φαγητό και τέσσερεις Γκίνες εξήντα ευρουλάκια σε εστιατόριο της μισό-πλάκας. Αντίο και πάλι τσέχικε μισθέ, σε ξεζούμισα μια φορά στο Λονδίνο, τώρα κι εδώ που έχει το ίδιο σχεδόν κόστος ζωής. Αυτό το κόστος ζωής είναι ό, τι απέμεινε απ’ το “ιρλανδικό θαύμα” των νάιντις. Από μια απ’ τις πιο φτωχές χώρες της Ευρώπης έγινε μέσα σε μια δεκαετία η έκτη, βάσει ΑΕΠ πιο πλούσια χώρα στον κόσμο, πριν καταρρεύσει κι αυτή με γδούπο, όπως όλα τα βλακώδη σαξές στόριζ του καπιταλισμού. Πώς τη βγάζουν άραγε οι ντόπιοι;

Παρεμπιπτόντως οι Ιρλανδοί είναι συμπαθέστατοι άνθρωποι. Κοινωνικοί, χαμογελαστοί, φιλικοί… Θα μου πεις μόνο σερβιτόρους, ρεσεψιονίστ και πωλητές γνώρισες. Ακόμα κι έτσι, έβλεπες στοιχεία χαλαρότητας, ειλικρινούς καλής διάθεσης, κάτι που μας λείπει απ’ τους κρύους και εσωστρεφείς κεντροευρωπαίους.

Το φαΐ εξαιρετικό. Το ιρλανδέζικο μπρέκφαστ είναι παραλλαγή του εγγλέζικου, με αυγά, φασόλια, μπέικον και ντόπια πεντανόστιμα λουκάνικα. Κρέατα, τυριά, βούτυρα όλα πεντανόστιμα, ιδιαίτερα εχτίμησα την ντόπια meat pie, μοσχαρίσιο κρέας σε στιλ κοκκινιστό σκεπασμένο με μια τύπου μπεσαμέλ κρέμα, και καναδυο Γκίνες να πάει κάτω.

Και μιας κι ανοίξαμε το θέμα, η περίφημη ιρλανδέζικη Stout μπύρα είναι το σήμα κατατεθέν της πόλης. Ίσως το πιο in αξιοθέατό της, το Guinness Storehouse βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της πόλης, χαμένο ανάμεσα σε τεράστιες αποθήκες. Το αστικό τοπίο, με τους ατελείωτους τοίχους από καφεκόκκινα τούβλα, ιδιαίτερα μέσα στο βροχερό και υγρό κλίμα είναι μοναδικό. Πέντε όροφοι ατόφιου καπιταλιστικού merchandise του μεγαλύτερου σε ποσότητα ίσως εξαγώγιμου προϊόντος της χώρας, θα σας εντυπωσιάσουν πραγματικά. Σε στιλ μουσείο αλλά κι εμπορικό κατάστημα μπορείτε να δείτε όλη τη διαδικασία παρασκευής της Stout μπύρας που παίρνει το χρώμα της απ’ το ψήσιμο του βυνοποιημένου κριθαριού στους 232 βαθμούς Κελσίου ακριβώς. Στον 5ο όροφο του storehouse βρίσκεται το  Gravity Bar όπου με το εισιτήριό σας μπορείτε να απολαύσετε “δωρεάν” (ο κούκος αηδόνι δηλαδή, 20 ευρώ η είσοδος) μια Guinness και να χαρείτε μια περιμετρική θέα του Δουβλίνου.

Το δεύτερο μεγαλύτερο εξαγώγιμο προϊόν της Ιρλανδίας είναι, όπως ίσως θα ξέρετε το ουίσκι, που πρωτοφτιάχτηκε εδώ από μοναχούς κι αργότερα εξαπλώθηκε στη γειτονική Σκωτία με την οποία έχουν μακραίωνες πολιτικές και πολιτισμικές σχέσεις, όντας Κέλτες αμφότεροι. Στο Δουβλίνο μέσα βρίσκεται το εκθεσιακό κέντρο ας πούμε της Jameson, της υπ’ αριθμόν 1 σε πωλήσεις μάρκας της χώρας. Εδώ θα ξεναγηθείτε σ’ ένα εξαιρετικής ποιότητας τουρ όπου μπορείτε να δοκιμάσετε το περίφημο τριπλής απόσταξης ιρλανδέζικο ουίσκι (trivia: οι Ιρλανδοί και οι Αμερικάνοι το γράφουν “whiskey” ενώ οι Σκωτσέζοι “whisky”). Μολονότι προσωπικά φίλος του Σκότς (δύο αποστάξεις, χαρακτηριστική καπνιστή γεύση, είτε blended είτε single malt), η ιρλανδέζικη σχολή είναι εξίσου ενδιαφέρουσα (τρεις αποστάξεις, πιο απαλό στο λαρύγγι). Πιο πολύ γουστάρω το Bushmills αλλά το αποστακτήριό τους είναι στη Βόρεια Ιρλανδία, UK δηλαδή. Το εξίσου εξαιρετικό Tullamore Dew είναι μακριά απ’ το Δουβλίνο. Οπότε μας έμενε το λιγότερο γνωστό Teeling που δεν είναι τίποτα σπουδαίο και το Jameson.

Το ενδιαφέρον στοιχείο που μάθαμε απ’ το τουρ στου Jameson ήταν ότι όσοι πιάναν δουλειά στο παλιό αποστακτήριο μέσα στο Δουβλίνο (έχει δεκαετίες που μεταφέρθηκε στο Cork) δούλευαν για μια ζωή, παίρναν σύνταξη από κει. Συν το ότι στο τέλος κάθε βάρδιας παίρναν δώρο ένα ποτηράκι καλό ουίσκι… Καπιταλισμός θα μου πεις. Ένα ουισκάκι μετά τη βάρδια υποθέτω έκανε πέρα τις “κακοτοπιές”, και την οργάνωση των εργατών.

Από τέτοια βέβαια δε χαμπάριαζε ο μέγας σοσιαλιστής και συνδικάλας James Connolly, Ιρλανδός μετανάστης στη Σκωτία, που οργάνωνε τους εργάτες σε Σκωτία, Ιρλανδία και ΗΠΑ, εξέχον μέλος των “Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου”.

Το άγαλμά του μοναχικό στέκει περήφανα κάπου στο Δουβλίνο χωρίς να τραβάει τα βλέμματα των επισκεπτών. Σύγχρονος με το Λένιν, οργάνωσε συνδικάτα, ομοσπονδίες, κόμματα σε Σκωτία, Ιρλανδία και Αμερική, ένας εκ των ηγετών της τρελής “Πασχαλινής Εξέγερσης” (Easter Rising) του Δουβλίνου την άνοιξη του 1916, ένα χρόνο πριν την οχτωβριανή στη Ρωσία. Οι επαναστάτες της IRB (Irish Republican Brotherhood) είχαν καταλάβει το Δουβλίνο για έξι μέρες πριν τους τσακίσει ο Βασιλικός Στρατός και τους εκτελέσει. Ήταν η πρώτη μεγάλη ιρλανδική εθνικοαπελευθερωτική εξέγερση που έβαλε το σπόρο της ανεξαρτησίας. Connolly λέγεται και το μαρξιστικό βιβλιοπωλείο που θα βρείτε στη νότια όχθη του Λίφυ, στην in περιοχή που φέρει το όνομα Temple Bar, παίρνοντας το όνομά της από γνωστό παλιό μπαρ της περιοχής.

Ο καλύτερος τρόπος να μάθετε για τη σύγχρονη ιστορία της Ιρλανδίας είναι να επισκεφτείτε το Little Museum of Dublin, νότια απέναντι απ’ το πάρκο του St. Stephen. Από αστική σκοπιά και με μπόλικο αυτοσαρκασμό θα μάθετε για τα γεγονότα της “Πασχαλινής Εξέγερσης” που είπαμε πιο πάνω καθώς και άλλα πραγματάκια για το Δουβλίνο στην εξευτελιστική τιμή των μόλις 5 ευρώ.

Και μετά τις περιηγήσεις, τι άλλο; Νυχτερινή έξοδος. Γεμάτο το κέντρο από παμπ, μπαράκια κλπ, δεν υπάρχει περίπτωση να μη βρείτε κάτι που να σας ταιριάζει. Εμείς πήγαμε στο Porterhouse, ντόπιοι ζυθοποιοί, δοκιμάσαμε την Stout τους, ήπιαμε κι ένα δυο ιρλανδέζικα ουίσκια που δεν υπήρχε περίπτωση να τα συναντήσουμε αλλού. Εξαιρετικό το Redbreast 12 ετών Single Pot, που αποστάχτηκε δηλαδή σε ένα καζάνι κι όχι σε τρία διαδοχικά.

24 του μηνός παραμονή Χριστουγένων κι επιστροφή στην Πράγα. Παίρνουμε μαζί μας ωραίες εικόνες, πολύ καλές εντυπώσεις, οικειότητα, λαϊκή ατμόσφαιρα, γαμάτοι άνθρωποι αλλά ταπί και ψύχραιμοι. Δε βαριέσαι, χαλάλι. Στον τάφο δεν θα τα πάρουμε, πλούσιοι δεν θέλουμε να γίνουμε, ας κάνουμε κάνα ταξιδάκι να πλατύνει λίγο το μυαλό μας. Αν μπορείτε να μαζέψετε κάνα φράγκο, αξίζει τον κόπο χίλιες φορές να επισκεφτείτε τη μικρή, οικεία, φιλόξενη Ιρλανδία.