1η Γενάρη 1959: Νίκη της επανάστασης της Κούβας

Με αφορμή την επέτειο από την νίκη της επανάστασης της Κούβας την 1^η Γενάρη του 1959, κι αφού είναι βέβαιο ότι πολλοί σήμερα θα γράψουν ενδιαφέροντα κείμενα για την επανάσταση και το σοσιαλισμό της Κούβας, είπα να γράψω κάτι διαφορετικό: Να διευκρινίσω “ποιος είναι ποιος” από τους επαναστάτες της Λατινικής Αμερικής, ΤΟΥΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΝΕΖΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ. Γιατί ακούμε τα ονόματά τους και βλέπουμε τις αφίσες τους και καμιά φορά μπερδεύουμε το ρόλο και την εποχή του καθενός. Ονόματα που ακούγονται μυθικά, όπως Τουπάκ Αμαρού, Σιμόν Μπολιβάρ, Εμιλιάνο Ζαπάτα, Πάντσο Βίλα, Αουγκούστο Σεζάρ Σαντίνο, Χοσέ Μαρτί, Καμίλο Σιενφουέγκος, ακούγονται ηρωικά στα αυτιά μας, χωρίς κάποιες φορές να ξέρουμε γιατί. Γιατί λοιπόν;

Οι ήρωες της Κούβας. Κάτω κι από αριστερά ο Σιμόν Μπολιβάρ, ο Φιντέλ Κάστρο, ο Χοσέ Μαρτί, ο Τσε Γκεβάρα, ο Χοσέ Αντώνιο Μασέο. Πάνω ο Καμίλο Σιενφουέγκος κι ο Χοσέ Ιγνάσιο Αγραμόντε.

1. ΤOUPAC AMARU II. Περουβιανός Ινδιάνος. 1742 – 1871.

Απόγονος του τελευταίου ηρωικού βασιλιά των Ίνκας, του Τουπάκ Αμάρου (που τον σκότωσαν οι Ισπανοί το 1572). Υπήρξε ο ηγέτης της μεγαλύτερης και τελευταίας γενικής εξέγερσης Ινδιάνων της Αμερικής, στο Περού, στη Βολιβία αλλά και στην Αργεντινή, το 1780. Ο Τουπάκ Αμαρού και η οικογένειά του συνελήφθησαν με προδοσία το Μάρτιο του 1781. Πρώτα τον υποχρέωσαν να παρακολουθήσει την εκτέλεση της συζύγου και των γιων του. Κατόπιν ο ίδιος ακρωτηριάστηκε, υποβλήθηκε στο μαρτύριο του τετραχισμού και τελικά αποκεφαλίστηκε. Υπήρξε σύμβολο του κινήματος Τουπάκ Αμαρού (Túpac Amaru Revolutionary Movement), που δρούσε στο Περού την δεκαετία του 1980 και των Τουπαμάρος (Tupamaros), του επαναστατικού κινήματος της Ουρουγουάης που δρούσε τη δεκαετία του 1970.

2. ΣΙΜΟΝ ΜΠΟΛΙΒΑΡ. Βενεζουελάνος. 24/7/1783 – 17/12/1830.

Από το τέλος του 17ου αιώνα, μέχρι το 1830, ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία των περισσότερων χωρών της Λατινικής Αμερικής από τους Ισπανούς. Πρωταγωνιστής σε όλο αυτό υπήρξε ο Σιμόν Μπολίβαρ, που μετέφερε στην περιοχή τα ιδεώδη της Γαλλικής Επανάστασης και ηγήθηκε των αγώνων για ανεξαρτησία, στην Βενεζουέλα, την Κολομβία, τον Ισημερινό, το Περού, τον Παναμά και τη Βολιβία. Το παρατσούκλι του ήταν «El Libertador», δηλαδή «Ο Ελευθερωτής». Υπήρξε διαδοχικά Πρόεδρος της Βολιβίας, Πρόεδρος της Βενεζουέλας, Πρόεδρος του Περού και Πρόεδρος της Βενεζουέλας. Ήταν ο ίδιος που εντόπισε από τότε το νέο αποικιοκρατικό επικυρίαρχο του κόσμου, τις ΗΠΑ, για τις οποίες έλεγε «οι ΗΠΑ φαίνεται ότι προορίζονται από τη μοίρα να καταδικάσουν την Αμερική στη μιζέρια εν ονόματι της Ελευθερίας».

3. ΧΟΣΕ ΦΡΑΝΣΙΣΚΟ ΝΤΕ ΣΑΝ ΜΑΡΤΙΝ. Αργεντίνος. 25/2/1778 – 17/8/1850

Ήταν Αργεντινός επαναστάτης, εθνικός ήρωας της χώρας, καθώς και ελευθερωτής της Χιλής και του Περού από την ισπανική κυριαρχία. Το 1822 συναντήθηκε με τον Σιμόν Μπολιβάρ στον Ισημερινό, αλλά δεν κατάφεραν να συντονίσουν την στρατηγική και την πολιτική τους, στα πλαίσια ενός κοινού απελευθερωτικού αγώνα και οι συζητήσεις κατέληξαν σε αποτυχία. Σήμερα τιμάται ως εθνικός ήρωας στην Αργεντινή.

4. ΧΟΣΕ ΙΓΝΑΣΙΟ ΑΓΡΑΜΟΝΤΕ. Κουβανός. 23/12/1841 – 8/10/1871.

Έπαιξε σημαντικό ρόλο στον πόλεμο της ανεξαρτησίας από την Ισπανία. Λόγια του όπως : “Σταματήστε αμέσως τις συζητήσεις, τις διαπραγματεύσεις και τους ταπεινωτικούς όρους. Η μόνη επιλογή της Κούβας είναι να κερδίσει την ανεξαρτησία της από την Ισπανία με τον ένοπλο αγώνα”, αλλά και η δράση του σαν στρατηγός του ιππικού (που ο ίδιος δημιούργησε κι έσπερνε τρόμο στους Ισπανούς) τον έβαλαν στο πάνθεον των ηρώων της Κούβας. Ήταν ένας από αυτούς που υπέγραψαν την πράξης απελευθέρωσης των σκλάβων στην Κούβα και ήταν η κινητήρια δύναμη στην εκπόνηση του πρώτου Συντάγματος στην ιστορία της Κούβας. Εχθροί και φίλοι τον αποκαλούσαν “Νέο Μπολιβάρ”. Σκοτώθηκε σε μάχη το 1871.

5. ΧΟΣΕ ΑΝΤΟΝΙΟ ΜΑΣΕΟ. Αφροκουβανός. 14/6/1845 – 7/12/1896.

Σημαντικός στρατηγός του Κουβανικού στρατού στον πόλεμο της ανεξαρτησίας από τους Ισπανούς. Πήρε μέρος στον δεκαετή πόλεμο ενάντια στην Ισπανική κατοχή, όπου φάνηκαν οι ικανότητές του κι έφτασε μέχρι τη θέση του στρατηγού.  Πήρε μέρος σε πάνω από 500 μάχες κι είχε επανειλημμένους τραυματισμού. Το αποκαλούσαν “ο μπρούτζινος γίγαντας”. Ήταν κι αυτός αμετακίνητος στο ότι δε χωρά συμβιβασμός, αν δεν καταργηθεί η σκλαβιά και αν δεν κατοχυρωθεί η ανεξαρτησία της Κούβας. Στον πόλεμο της ανεξαρτησίας της Κούβας πήρε μέρος στην απόβαση και στην κατάληψη πολλών περιοχών των νησιού, με κάθε είδους τακτικές εναντίον του Ισπανικού στρατού. Σκοτώθηκε το Δεκέμβρη του 1896 σε παγίδα των Ισπανών, όταν πήγε κάπου χωρίς το στρατό του.

6. ΕΜΙΛΙΑΝΟ ΖΑΠΑΤΑ. Μεξικάνος. 8/8/1879 – 10/4/1919.

Σπουδαία ηγετική προσωπικότητα των ανταρτών της αγροτικής Μεξικανικής Επανάστασης του 1910, η οποία κατευθυνόταν κατά του προέδρου της χώρας, Πορφίριο Ντίας.  Οργάνωσε και διοικούσε τη σημαντική επαναστατική δύναμη, ονομαζόμενη “Απελευθερωτικός Στρατός του Νότου”. Οδήγησε τους Μεξικάνους στην επανάσταση μαζί με τους Πάντσο Βίγια και Πασκουάλ Ορόσκο. Οι συνασπισμένοι αστοί με τους Αμερικάνους, τον σκότωσαν στις 10 Απριλίου του 1919.

7. ΠΑΝΤΣΟ ΒΙΛΛΑ. Μεξικάνος. 1878 – 20/7/1923. Στην αρχή ήταν κάτι σαν “Ρομπέν των δασών”.

Με την αντάρτικη ομάδα του έκλεβαν ζώα από πλούσιους τσιφλικάδες, λεφτά από τράπεζες, απαλλοτρίωναν τσιφλίκια και τα μοίραζαν όλα στους φτωχούς. Ο λαός αναγνώρισε τον Βίλα ως ήρωα και τον βοηθούσε να κρύβεται από τα κυβερνητικά στρατεύματα που τον καταδίωκαν. Το 1914, ο στρατός του στρατηγού Βίλα ενώθηκε με αυτόν του Ζαπάτα και άλλων στρατηγών για να κερδίσουν την Μεξικάνικη επανάσταση του 1910-1917. Δολοφονήθηκε από Αμερικάνους πράκτορες, στις 20 Ιουλίου του 1923.

8. ΑΟΥΓΚΟΥΣΤΟ ΣΕΖΑΡ ΣΑΝΤΙΝΟ. Νικαραγουανός. 18/5/1895 – 21/2/1934.

«Στη Νικαράγουα, κύριοι, μην ξεγελιέστε : είναι το ποντίκι αυτό που τρώει τη γάτα» και «Η λαϊκή κυριαρχία δεν είναι θέμα προς συζήτηση, αλλά προς υπεράσπιση με τα όπλα στο χέρι» ήταν δυο  από τις χαρακτηριστικές του φράσεις. Ξεκίνησε με ένα μικρό αντάρτικο σώμα από αγρότες και ανθρακωρύχους, άντεξε την επέμβαση των ΗΠΑ και τους συμβιβασμούς των “συμμάχων” του που παρέδωσαν τα όπλα, οργάνωσε μια επικών διαστάσεων αντίσταση εναντίον των ΗΠΑ και των πρώην συντρόφων του, που ονομάστηκε “έφοδος στον ουρανό”, έδιωξε τους Αμερικάνους και τελικά εκτελέστηκε (21/2/1934) στο δρόμο με προδοσία των πρώην συμμάχων του. Η χούντα που ακολούθησε όλα αυτά, είναι αυτή που έπεσε το 1979 από τους Σαντινίστας του Ντανιέλ Ορτέγκα.

9. ΧΟΣΕ ΜΑΡΤΙ. Κουβανός με Ισπανική καταγωγή. 28/1/1853 – 19/5/1895.

Ποιητής και συγγραφέας. Υπερασπίστηκε την πατρίδα του την Κούβα, τη «δική του Αμερική», με τα κείμενά του που ενέπνευσαν τον αγώνα για την ανεξαρτησία της Κούβας, την αναδιανομή του πλούτου και των περιουσιών, την οικοδόμηση μιας νέου τύπου κοινωνίας. Ο ίδιος πήρε ενεργό μέρος στον ένοπλο εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, κατά τη διάρκεια του οποίου σκοτώνεται ηρωικά, χωρίς να προλάβει να δει τη χώρα του να απελευθερώνεται από τα δεσμά της ισπανικής αποικιοκρατίας, κάτι που συνέβη το 1902. Τα κείμενα του αποτέλεσαν έμπνευση για τους ηγέτες της κατοπινής Επανάστασης στο νησί και ιδιαίτερα για τον Τσε Γκεβάρα και τον Φιντέλ Κάστρο. Το ποιητικό και συγγραφικό του έργο αποτέλεσε το πνευματικό έναυσμα για τη φλόγα του απελευθερωτικού αγώνα και γι’ αυτό ο Μαρτί γιορτάζεται μέχρι και σήμερα στην Κούβα ως ο Εθνικός Ποιητής του νησιού.

10. ΚΑΜΙΛΟ ΣΙΕΝΦΟΥΓΚΟ. Κουβανός. 6/2/1932 – 28/10/1959.

Ήταν ένας από τους 82 αντάρτες του Φιντέλ Κάστρο, που έφυγαν από το Μεξικό με το θρυλικό πλοιάριο «Γκράνμα» και αποβιβάστηκαν στην Κούβα το 1956 για να ξεκινήσει η τελική φάση της κουβανικής επανάστασης. Ήταν ανάμεσα στους ηγέτες της (κομαντάντε) μαζί με τον Φιντέλ, τον Ραούλ και τον Τσε. Πρωτοστάτησε στο στέριωμα του αντάρτικου κινήματος στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα και ως διοικητής της δεύτερης φάλαγγας, μαζί με τον Τσε, συμμετείχε στην κατάληψη της Σάντα Κλάρα. Η σύντομη ζωή του τερματίστηκε στις 28 Οκτώβρη του 1959, τη χρονιά της νίκης, όταν το μικρό αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε, στην επιστροφή από το Κάμαγουεϊ στην Αβάνα, έπεσε στη θάλασσα. Τουλάχιστον έζησε μέχρι να δει το επαναστατικό του όνειρό να πραγματοποιείται.

Τον Καμίλο Σιενφουέγκος τον συμπεριέλαβα, γιατί δεν είναι τόσο γνωστός στον πολύ κόσμο, ενώ υπήρξε αντίστοιχος με τον Τσε και Το Φιντέλ, αλλά και τον Ραούλ. Αυτούς δεν τους συμπεριέλαβα, γιατί νομίζω ότι δεν χρειάζονται ιδιαίτερες «συστάσεις».