«Καμία μάχη που δίνεται από επαναστάτες δεν τελειώνει με κάτι που έχεις κάνει»

Χεράρδο Ερνάντες, Ραμόν Λαμπανίνο, Αντόνιο Γκερέρο, Φερνάντο Γκονζάλες και Ρενέ Γκονζάλες, τα ονόματα των πέντε Κουβανών επαναστατών που πιάστηκαν πριν από δεκαέξι χρόνια στις ΗΠΑ και με τη στημένη κατηγορία της «κατασκοπείας» καταδικάστηκαν, στις 8 του Ιούνη 2001, αθροιστικά σε τετράκις ισόβια και 75 χρόνια κάθειρξης.

Οι γνωστοί παγκοσμίως ως 5 Κουβανοί ήρωες παρακολουθούσαν τις αντι-κουβανικές τρομοκρατικές ομάδες με έδρα το Μαϊάμι που στα 58 χρόνια νικηφόρας πορείας της κουβανικής επανάστασης ευθύνονται για εκατοντάδες τρομοκρατικές επιθέσεις κατά της Κούβας και συνολικά 3.000 νεκρούς Κουβανούς.

Ο πέντε Κουβανοί αγωνιστές αποφυλακίστηκαν κάτω από την πίεση ενός τιτάνιου κινήματος αλληλεγγύης που διαμορφώθηκε και κύησε σαν ποτάμι στα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Σε όλη τη διάρκεια της φυλάκισής τους, σε πέντε απομακρυσμένες μεταξύ τους φυλακές των ΗΠΑ, επέδειξαν θάρρος, ήθος και αξιοπρέπεια, χαρακτηριστικά επαναστατών που γαλουχήθηκαν με τα ιδανικά του σοσιαλισμού-κομμουνισμού, «κερδίζοντας» το σεβασμό και την αλληλεγγύη των συγκρατούμενών τους.

Η ζωή των πέντε στη φυλακή, το σύστημα «δικαιοσύνης» και γενικότερα η καπιταλιστική κοινωνία των ΗΠΑ παρουσιάζεται στις σελίδες του βιβλίου «Οι πέντε Κουβανοί μιλούν για τη ζωή τους μέσα στην εργατική τάξη των ΗΠΑ -Οι φτωχοί είναι που υφίστανται την αγριότητα του συστήματος «δικαιοσύνης» των ΗΠΑ», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Διεθνές βήμα. Από το βιβλίο μεταφέρουμε το χαρακτηριστικό απόσπασμα που ακολουθεί.

***

«[Μιλάει ο Αντόνιο Γκερέρο:] (…) Η μάχη δεν τελειώνει εδώ. Καμία μάχη που δίνεται από επαναστάτες δεν τελειώνει με κάτι που έχεις κάνει. Αυτό που έκανες είναι ήδη παρελθόν. Θα ζήσεις με αυτό που έκανες; Όχι, πρέπει να ζήσεις από αυτό που κάνεις κάθε μέρα.

Κάθε μέρα πρέπει να σκεφτόμαστε τα καθήκοντα, τις υποχρεώσεις που έχουμε. Για το μέλλον σας, το μέλλον της επανάστασης. Το μέλλον σας δεν βρίσκεται μόνο στο να σπουδάσετε, να περάσετε τις εξετάσεις σας και να λέτε στον κόσμο: «Κοίτα, εδώ έχω ένα πτυχίο που λέει ότι είμαι μηχανικός». Είναι στο να κατανοήσετε τι αντιπροσωπεύει αυτό το πτυχίο και να κατανοήσετε τι είναι αυτά που έχετε σήμερα.

Στον βαθμό που είστε λιγότερο εγωιστές θα γίνετε πιο ευτυχισμένοι. Θα είστε καλύτεροι επαναστάτες, καλύτεροι άντρες και καλύτερες γυναίκες.

Όταν ήμουν φοιτητής όπως εσείς, –εγώ σπούδασα στη Σοβιετική Ένωση– πάντα έλεγα: «Όλα αυτά που έχω τα οφείλω στην επανάσταση». Και πιστεύω ότι ποτέ δεν έσφαλα κάνοντας αυτή τη σκέψη.

Οι καιροί έχουν αλλάξει. Κάποιοι άνθρωποι στη χώρα μας έχουν αρχίσει να σκέφτονται πρώτα τον εαυτό τους. Δεν μιλάω για εσάς, αλλά με τη γενική έννοια. Ο εγωισμός έχει αρχίσει να μας χτυπά πάλι την πόρτα. Εγώ σας λέω μόνο ένα πράγμα: Στον βαθμό που είστε λιγότερο εγωιστές, θα είστε πιο ευτυχισμένοι. Θα γίνετε καλύτεροι επαναστάτες, καλύτεροι άντρες και καλύτερες γυναίκες. [Χειροκροτήματα]

Από τις ερωτήσεις και απαντήσεις

ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορείς να εξηγήσεις πώς μπορεί να είσαι πιο ευτυχισμένος, όντας λιγότερο εγωιστής;

Αντόνιο Γκερέρο

ΑΝΤΟΝΙΟ: Όταν μιλάμε για αλτρουισμό, ο πρώτος που σκέφτομαι είναι ο Κάρλος Μανουέλ ντε Σέσπεδες [Στις 10 Οκτώβρη 1868, ο Carlos Manuel de Céspedes, εύπορος Κουβανός γαιοκτήμονας, απελευθέρωσε τους δούλους του και ξεκίνησε τον πρώτο πόλεμο για την ανεξαρτησία της Κούβας από τον ισπανικό ζυγό]. Σκέφτομαι τα άτομα που θα μπορούσαν να τα έχουν όλα και τα αποχωρίστηκαν όλα –ακόμα και τη ζωή τους– για κάτι που έχει μεγαλύτερη αξία από τα υλικά αγαθά. Είναι κάτι που πρέπει να το έχεις ήδη αφομοιώσει. Όταν μας συνέλαβαν, εγώ σκεφτόμουνα πολύ τον [Κουβανό εθνικό ήρωα Χοσέ] Μαρτί και τον Τσε [Γκεβάρα]. Όλος ο κόσμος γνωρίζει ότι ο Μαρτί είχε την επιλογή να γίνει ό,τι ήθελε. Και ο Τσε επίσης. Ήταν γιατρός, σωστά; Τότε αρχίζεις να τρέφεσαι από αυτά τα πράγματα.

Γιατί διατηρήσαμε την ευτυχία μέσα στη φυλακή; Κοιτάξτε, κάθε μέρα όταν σηκώνεσαι είναι μια κρίσιμη στιγμή στη ζωή σου, μια νέα ευκαιρία. Όμως υπάρχουν στιγμές που είναι πιο κρίσιμες, που σε καθορίζουν. Όσο πιο πολύ βαδίζεις στον σωστό δρόμο κάθε μέρα, και σηκώνεσαι νιώθοντας χρήσιμος και με ξεκάθαρες ιδέες, όταν φτάσει αυτή η αποφασιστική στιγμή, θα είσαι καλύτερα προετοιμασμένος.

Ο μοναδικός τρόπος για να έχεις προετοιμαστεί είναι να έχεις ήδη αφομοιώσει αυτή την αίσθηση της χρησιμότητας, αυτά τα παραδείγματα, αυτό τον αλτρουισμό. Πρέπει να πηγαίνεις πιο μακριά από ένα σύνθημα ή κάτι που διάβασες. Είναι ήδη μέσα σου. Και σου επιτρέπει να ακουμπάς το κεφάλι σου στο μαξιλάρι και να κοιμάσαι ήσυχος με τον ίδιο σου τον εαυτό.

Ας πάρουμε για παράδειγμα την κατάσταση στην οποία βρεθήκαμε όταν μας συνέλαβαν το 1998. Σε βάζουν μπροστά σε έναν τύπο που σου ζητά να παραδεχτείς ένα πράγμα που δεν έκανες. Σου λέει ότι, αν «συνεργαστείς», έχεις την επιλογή να ξαναποκτήσεις όλα τα υλικά αγαθά που είχες, να μη χάσεις την κανονική σου ζωή. Αν όχι, σου λέει ο άντρας, «θα σου ρίξουμε μια τόσο μεγάλη ποινή που θα πεθάνεις μέσα στη φυλακή».

Για τον πίνακα του εξωφύλλου Πέντε απομακρυσμένες φυλακές,  του Αντόνιο Γκερέρο

“Πέντε απομακρυσμένες φυλακές”, του Αντόνιο Γκερέρο

«Επέλεξαν πέντε απομακρυσμένα σημεία για να εκτίσουμε τις άδικες ποινές μας: Ο Χεράρδο στην Καλιφόρνια. Ο Ραμόν στο Τέξας. Ο Ρενέ στην Πενσιλβάνια. Ο Φερνάντο στο Ουισκόνσιν. Εγώ στο Κολοράντο. […] Τίποτα δεν μπόρεσε να μας εμποδίσει από το να λαμβάνουμε εκατοντάδες μηνύματα από εκατοντάδες ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο. Τίποτα δεν μπόρεσε να αποτρέψει εμάς τους Πέντε από να δράσουμε ως ένας άνθρωπος και να διανύσουμε, μαζί με τον λαό μας και τους υποστηρικτές μας απ’ όλο τον κόσμο, τον μακρύ δρόμο για την ελευθερία».

Αντόνιο Γκερέρο, Αύγουστος 2014

Έτσι, πρέπει να είσαι προετοιμασμένος. Πρέπει να έχεις διαμορφώσει μέσα σου αυτό το πλάσμα που γνωρίζει τι πρέπει να κάνει στη συγκεκριμένη στιγμή. Μόλις περάσεις τη δοκιμασία και πεις όχι, αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι ότι είσαι πιο ευτυχισμένος από όσους σε περιβάλλουν. Ο κόσμος σε βλέπει και σου λέει: «Βρε συ, γιατί διαρκώς γελάς; Γιατί είσαι τόσο χαρούμενος;».

Κάποιοι από τους φυλακισμένους είχαν πουλήσει ναρκωτικά και είχαν αρκετά λεφτά ώστε να μπορούν να αγοράζουν το αμάξι της χρονιάς και άλλα πράγματα. Εκείνοι, λοιπόν, υπέφεραν γιατί δεν τα είχαν πια όλα αυτά. Σε κάποιους είχαν επιβάλει ποινές πέντε ή δέκα ετών –λιγότερο από ό,τι σε εμάς– και δεν μπορούσαν να το αντέξουν. Όταν έβγαιναν από τη φυλακή, άρχιζαν να κάνουν τα ίδια: ένας φαύλος κύκλος. Ο καθένας από εσάς, όμως, έχει μια καλύτερη επιλογή –να είναι αλτρουιστής και να νιώθει ευτυχισμένος.

Σήμερα μπορείς να έχεις αυτά τα υλικά πράγματα, όπως αυτό το ωραίο μπουφάν. Όμως αύριο, ίσως να μην μπορείς πια να το έχεις.

Όταν ξεκίνησε η Ειδική Περίοδος, ο Φιντέλ είπε στις γυναίκες κάτι που δεν μπορούμε να ξεχάσουμε: «Να προσέχετε αυτά τα ρούχα που έχετε, γιατί με αυτά θα πρέπει να περάσετε αρκετά χρόνια». Αυτό είπε στον λαό, έτσι δεν είναι;

Και υπήρξαν κάποιοι που είπαν: «Όχι, εγώ θα ψάξω εκεί στον Βορρά, όπως και να ’ναι, καινούρια ρούχα». Με τι αντάλλαγμα;

Φερνάντο Γκονζάλες

ΦΕΡΝΑΝΤΟ [ΓΚΟΝΖΑΛΕΣ]: Θα τολμήσω να πω κάποιες λέξεις σχετικά με αυτό το θέμα. Συμφωνώ με όσα είπε ο Τόνι. Τα ανθρώπινα όντα εξελισσόμαστε από το ζωικό βασίλειο και έχουμε μέσα μας αυτό το ένστικτο του αγώνα για την επιβίωση. Όμως ξεχωρίζουμε από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο. Είμαστε συνειδητοποιημένα ζώα, μολονότι αυτό το εγωιστικό ένστικτο παραμένει μέσα μας. Η ανθρωπότητα έχει περάσει από διαφορετικά οικονομικά συστήματα. Ο καπιταλισμός, που σήμερα κυριαρχεί, είναι ένα σύστημα το οποίο αναζητά να κινητοποιήσει τον εγωισμό σε όλους μας. Από την άλλη μεριά, ο σοσιαλισμός θα κυριαρχήσει στον βαθμό που θα είναι ικανός να δημιουργήσει μια διαφορετική κουλτούρα, μεταξύ άλλων, την ικανότητα να αφοσιώνεσαι σε κάτι πιο μεγάλο από τον εαυτό σου. Με όλο τον σεβασμό προς την ατομικότητα, το πιο σημαντικό, όπως έλεγε ο Χοσέ Μαρτί, είναι να κάνεις κάτι για την κοινωνία, για την ανθρωπότητα.

Ρενέ Γκονζάλες

ΡΕΝΕ [ΓΚΟΝΖΑΛΕΣ]: Εμείς ζήσαμε πολύ κρίσιμες στιγμές, όπως ήταν το πρωινό της 12ης Σεπτέμβρη 1998. Καθένας από εμάς είχε διαμορφώσει τον τρόπο ζωής του. Ζούσαμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Είχαμε έναν τρόπο ζωής ανώτερο από αυτόν που έχουμε εδώ στην Κούβα, γιατί εργαζόμασταν σε μια χώρα που είναι στο κέντρο του ιμπεριαλιστικού κόσμου. Καθένας μας είχε το αυτοκίνητό του, ένα σπίτι που υποθετικά ήταν ιδιοκτησία μας, μολονότι γνωρίζαμε ότι όλο αυτό ήταν μια πλάνη. Η ιστορία μας το απέδειξε μετέπειτα, όταν η Ολγίτα έχασε το σπίτι μετά τη σύλληψή μου. Όμως, πρέπει να πούμε ότι είχαμε μια άνετη ζωή.

Ξαφνικά, το πρωινό της 12ης Σεπτέμβρη έπρεπε να πάρουμε μια απόφαση, όπως έλεγε ο Αντόνιο. Γνωρίζαμε ότι με μία κίνηση μπορούσαν να μας αφαιρέσουν όλα όσα είχαμε. Θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει το άλλο. Γνωρίζαμε ότι έπρεπε να επιλέξουμε ανάμεσα στο να προδώσουμε την Κούβα και να κάνουμε αυτό που ήθελαν ο εισαγγελέας και το FBI.

Επιλέξαμε να μην προδώσουμε την Κούβα. Και από εκείνη την στιγμή, όταν μας μετέφεραν στο Ομοσπονδιακό Κέντρο Κράτησης στο Μαϊάμι, αρχίσαμε να κατανοούμε ότι έπρεπε να εγκαταλείψουμε διαμιάς όλα όσα θεωρούσαμε σίγουρα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Όλα τα υλικά πράγματα που συσσωρεύει κανείς κατά τη διάρκεια χρόνων εργασίας: τα ρουχαλάκια, το αυτοκινητάκι, το σπιτάκι που το έχεις φτιάξει όμορφα.

Στη συνέχεια, ήρθε ο αγώνας για να επιβιώσουμε ως ανθρώπινα όντα. Αυτοί πρώτα καταδίωξαν την αξιοπρέπειά μας και εναντίον της εξαπέλυσαν όλη τους τη δύναμη. Μαζί με αυτό καταδίωξαν και την ευτυχία μας. Όμως σιγά σιγά συνειδητοποιείς ότι είναι εφικτό να προστατεύσεις την ευτυχία κάτω από αυτές τις συνθήκες. Αποτελεί τμήμα της αντίστασης που αναπτύσσεις απέναντι στον εκβιασμό, στην υπεροψία, στις καταχρήσεις των δικαστικών.

Υπήρχαν άλλοι άνθρωποι, ακόμα πιο δυστυχείς από τους κρατούμενους κατά τη διάρκεια της διαδικασίας: οι εισαγγελείς. Εμείς μετατρέψαμε αυτούς τούς εισαγγελείς στους πιο δυστυχείς τύπους που είδαμε σε εκείνους τους επτά μήνες. Όταν έφταναν στο δικαστήριο, οι εισαγγελείς ήταν αντικείμενο χλευασμού από όλο τον κόσμο, ακόμα και από τους ανθρώπους που μας φρουρούσαν. Ήταν αντικείμενο χλευασμού από τη μεταφράστρια· από τον στενογράφο τον Ρίτσαρντ, που έγινε φίλος μας· από την Ελίζαμπεθ, τη γραμματέα της δικαστίνας και από άλλα άτομα. Για εμάς αυτή η διαδικασία, που ξεκινούσε κάθε μέρα στις 04:30 τα ξημερώματα, ήταν μια τέτοια χαρά, που όταν πηγαίναμε να κοιμηθούμε, ανυπομονούσαμε να τους αποκαρδιώσουμε και άλλο την επόμενη μέρα.

Ο Μαρτί είπε ότι πρέπει να είμαστε καλλιεργημένοι για να είμαστε ελεύθεροι.

Οι εισαγγελείς τα είχαν όλα. Σηκώνονταν, υποθέτω, στις 06:30 με 07:00 το πρωί. Έτρωγαν ό,τι πρωινό επιθυμούσαν. Ανέβαιναν σε εκείνα τα οχήματα των δεκαέξι κυλίνδρων, που καταναλώνουν το μισό από το πετρέλαιο που θέλει ολόκληρη η Πολυτεχνική σας Σχολή. Φορούσαν τα ρούχα που ήθελαν – η εισαγγελέας, η καημένη, είχε ένα τρομερά κακό γούστο, αλλά τέλος πάντων, αυτό ήταν το γούστο της. [Γέλια]

Αυτοί οι άνθρωποι ήταν από τους πιο δυστυχισμένους που μπορούσε να συναντήσει κανείς. Όταν εκδώσω το «ημερολόγιο» της δίκης και δείτε τις καρικατούρες του Χεράρδο, θα δείτε τι θέλω να πω. Αυτές οι καρικατούρες κυκλοφορούσαν ανάμεσα στους φρουρούς που μας φύλαγαν, στον στενογράφο και ανάμεσα σε άλλους που εργάζονταν στο δικαστήριο.

Τελικά, μαθαίνει κανείς να αγωνίζεται γι’ αυτή την ίδια την ευτυχία του. Η δική μας ευτυχία είναι μπροστά μας. Όσο πιο μακριά την αναζητάς, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να τη συναντήσεις. [Χειροκροτήματα]»