Φίλιππος Πασσαλίδης – “Η μουσική δεν είναι πολυτέλεια”

Ο Φίλιππος Πασσαλίδης είναι ένας νέος καλλιτέχνης που μας συστήνει τα σχήματα ‘’Αμάγαλμα ‘’ και “Μπελ Επόκ”, όπως και τον δίσκο “Ιδανικές φωνές” σε σύνθεση Γιάννη Μυγδάνη (στον οποίο συμμετέχει ως βασικός τραγουδιστής) στην συνέντευξη του. Το ελαφρύ τραγούδι και το ρεμπέτικο μέσα από ενδιαφέρουσες προτάσεις παιξίματος και ερμηνείας από ένα άνθρωπο που παραλίγο η μουσική να … μην τον κερδίσει … Πάμε να τον γνωρίσουμε …

Τις δεκαετίες 1920 -1930 υπήρχαν δύο “αντίπαλα” στρατόπεδα στην ελληνική μουσική. Από την μια το ρεμπέτικο τραγούδι άρχιζε τις πρώτες του πενιές στα σοκάκια του Πειραιά, διωγμένο από τα παράλια της Μικράς Ασίας, γεμάτο ανατολίτικους ήχους, και από την άλλη το ελαφρύ τραγούδι με ευρωπαϊκές επιρροές, κυρίως σε ιταλικούς και γαλλικούς ρυθμούς περασμένους μέσα από επτανησιακό ραφινάρισμα. Η Δύση και η Ανατολή πάλευαν ποια θα επικρατήσει στο ελληνικό τραγούδι διαμορφώνοντας και διαχωρίζοντας κοινωνικές αξίες και τάξεις.

Ο Φίλιππος τραγουδά και τα δύο είδη στα μαγαζιά της Αθήνας. Με ευκολία περνά από το ένα είδος στο άλλο αν και κάτι τέτοιο θα ξένιζε τους τότε και τους μεν και τους δε. Όχι όμως εκείνον που μαζί με τον Γιώργο Μιμιλίδη έχουν το συγκρότημα ‘’Μπελ Επόκ’’,  τραγουδούν ελαφρύ αθηναϊκό τραγούδι ενώ με το συγκρότημα “Αμάλγαμα” παίζουν ρεμπέτικη μουσική.

Το παράδοξο στην προσωπική του ιστορία είναι πως, πέρα από τα τυπικά γλέντια, τα οποία όλοι μας έχουμε ζήσει στα οικογενειακά τραπέζια, κανένας δικός του δεν έπαιζε μουσική ή τον έσπρωξε έστω προς τα εκεί.

Χωρίς προτροπή από πουθενά πως ασχολήθηκες με την μουσική ;

Μόνος μου το αποφάσισα. Θυμάμαι να πηγαίνω σε ένα δάσκαλο μουσικής, ο οποίος συμμετείχε στο Σύλλογο γονέων και κηδεμόνων του σχολείου μου. Μαζί του ξεκίνησα λίγο μπουζούκι. Μην φανταστείς περισσότερο τον είχα συμπαθήσει και πίναμε καφέ παρά μελετούσα ουσιαστικά.

Σιγά σιγά άρχισες να παίρνεις πιο ζεστά το θέμα με την μουσική και να αφήνεις τους ζεστούς καφέδες;

Στα 22 ήρθε αυτό.. Μια πολύ καλή μου φίλη με την οποία παίζουμε μαζί μέχρι σήμερα με πήγε με το ζόρι στο Ωδείο. Αυτό τώρα ακούγεται κάπως … αλλά όντως πήγα με το ζόρι. Δεν είχα ιδέα αν ήμουν καλός ή όχι, αλλά με πίεσε πολύ και τελικά είπα το ναι.

Σιγά –σιγά άρχισαν να μ’ αρέσουν τα μαθήματα και τα θεωρητικά και τα πρακτικά. Φαντάσου μετά από περίπου ένα χρόνο,  η πρώτη μου σκέψη ήταν ‘’Πω πω θέλω να γίνω δάσκαλος σε Ωδείο’’. Το πέτυχα τελικά … Σήμερα είμαι δάσκαλος φωνητικής.

Πήρα πτυχίο σύγχρονου τραγουδιού με την δασκάλα μου Κέλλυ Κουνάκη και συνεχίζω τις σπουδές μου με τον Παναγιώτη Τερζάκη στη φωνητική και την μουσική παιδαγωγική.

Το οικογενειακό περιβάλλον πως αντέδρασε όταν σε είδαν να ασχολείσαι με την μουσική;

Η μητέρα μου ξαφνιάστηκε. Με άκουσε να τραγουδάω πρώτη φορά στην συναυλία του Ωδείου. Μικρός της έπαιζα μπουζούκι αλλά μουγγός οπότε δεν περίμενε πως θα τραγουδήσω μπροστά σε τόσο κόσμο… Πίστευε πως το ‘’παιδί δεν βγάζει φωνή… Δε θα “το έχει”.

Υπάρχει κάποιος δάσκαλος μέσα στο Ωδείο στο οποίο αισθάνεσαι πως σε ενέπνευσε και γι’ αυτό δεν το έβαλες κάτω;

Όταν άρχισε να μ αρέσει η μουσική και η ατμόσφαιρα του Ωδείου, το πάλεψα πολύ μόνος μου να ανταποκριθώ σε αυτά. Δάσκαλος και σημαντικό σταθμό στην ζωή και στην εξέλιξη μου θεωρώ το Νίκο Καραχάλιο.  Δάσκαλό μου στο μπουζούκι και κυρίως ένας άνθρωπος από τον οποίο δεν έμαθα μόνο μουσική αλλά και πολλά πράγματα. Η πρώτη μου δουλειά ήταν στο μαγαζί του στην Βλαχέρνα.

Φοβερός άνθρωπος ο οποίος σε βάζει μέσα στην μουσική. Σε βάζει να παίζεις μέσα σε σχήματα, σε μαγαζιά. Το μαγαζί του στην Βλαχέρνα στην Αρκαδία είναι σωστό σχολείο. Όσοι έχουμε περάσει από εκεί λέμε πως έχουμε βγάλει Τ.Ε.Ι Βλαχέρνας.. Πέρα από μουσικός εκεί  μαθαίνεις να κάνεις και πολλά άλλα. Κόβεις ξύλα, μαγειρεύεις, σερβίρεις…

Δούλευες παράλληλα με το Ωδείο;

Ουσιαστικά έμαθα κιθάρα παίζοντας για τον κόσμο. Κακό αυτό που λέω, αλλά αυτό έγινε στην τελική. Είχα ένα χαρτί με τα τραγούδια που ήξερα να παίζω. Όλο γραμμένο από το δάσκαλο που πρέπει να κάνω τι και έπαιζα.

Τύπου τουριστικό παίξιμο στην Αδριανού;

Χειρότερο παίξιμο από τουριστικό της Αδριανού. Αρχάριος τελείως. Μετά από καμία ώρα ο δάσκαλος μου έλεγε «κράτα ρε» και άρχιζε τα ρεμπέτικα.

Πότε ξεκίνησες να πατάς στα πόδια σου και να συμμετέχεις σε σχήματα;

Το 2011 ξεκίνησα να παίζω με το Νίκο Τσιρκινίδη που έπαιζε λίγο μπουζούκι και ξεκινήσαμε 6 μέρες την βδομάδα παίξιμο μαζί με την φίλη Νικολέττα Σαριδάκη (η Νικολέττα η οποία με έσπρωξε προς την μουσική) και τη Σοφία Μέρμηγκα.

Είχες μάθει να παίζεις ως τότε;

Λίγο καλύτερα είχα καταφέρει να βελτιωθώ.

Τους μαθητές σου τους συμβουλεύεις να παίζουν πριν μάθουν μπροστά σε κόσμο;

Είναι ο μοναδικός τρόπος για να μάθει κάποιος μουσική. Όσο και να ντρέπεται κάποιος, είναι μονόδρομος να σταθεί και να παίξει μην έχοντας όλη την γνώση από την αρχή. Το Ωδείο σου δίνει απλά οδηγίες, δεν σημαίνει πως μόλις το τελειώσεις ξέρεις να παίζεις τέλεια και γνωρίζεις τα πάντα. Συνεχίζεις να μαθαίνεις…

Πως πήγε η πρώτη σου δουλειά;

Ήταν πολύ όμορφη εμπειρία αλλά … χάλια παίξιμο… Ειλικρινά το λέω. Δυσκολεύομαι να μελετάω μέχρι και σήμερα μόνος μου και περίμενα και περιμένω την πρόβα για να μελετήσω με άλλους. Δεν εννοώ πως πάω απροετοίμαστος στην πρόβα αλλά … Φαντάσου δεν παίζαμε όπως τώρα και εγώ έκανα και την μισή του μισού της προετοιμασίας.

Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει.. Αν χρειαστεί να μελετήσω κάτι μόνος θα το κάνω. Στο Ωδείο πρόκειται να γίνει μια εκδήλωση και ο καλλιτεχνικός διευθυντής μου έχει βάλει να επιμεληθώ το “Μεγάλο Ερωτικό” του Χατζιδάκι εκεί δεν μπορείς να παίξεις χωρίς μελέτη, πας και είσαι προετοιμασμένος, με το σχήμα Αμάλγαμα το κλέβω λίγο ακόμα…

Πόσα χρόνια παίζατε σαν σχήμα;

2,5 χρόνια περίπου. Ήταν στην Κυψέλη αυτό το μαγαζί και είχαμε πάει αρκετά καλά όπως και το ίδιο το μαγαζί. Τότε είχαμε ξεκινήσει και σαν μουσικοί του δρόμου στην Διονυσίου Αεροπαγίτου. Μέσα από τα μαγαζιά, γνωρίσαμε και άλλους μουσικούς που έρχονταν να μας ακούσουν και ένα καλοκαίρι βγήκαμε στο πεζόδρομο 6 άτομα κάθε Κυριακή βράδυ και παίζαμε.

Ξεκίνησε σαν πρόβα και βγήκαμε χωρίς θήκη για χρήματα. Έτσι απλά… Ξεκίνησε μια μαγιάτικη Κυριακή στις 9 και κάθε Κυριακή βράδυ παίζαμε ως και τον Οκτώβριο. Ξεκινήσαμε 6 και καταλήξαμε 30. Ούτια, βιολιά, κλαρίνα, κιθάρες, μπουζούκια τα πάντα.. Όλα τα είδη και 50-60 άτομα να μας ακούν με μπύρες. Ήταν ένα ραντεβού.

Και γιατί σταμάτησαν αυτές οι όμορφες μαζώξεις;

Όπως γίνεται πάντα στην μουσική, προέκυψαν 2 προβλήματα : 1) ποιος θα φαίνεται και 2) το οικονομικό. Δηλαδή, η δόξα και το χρήμα… Τα δυο κακά της τέχνης… Από τους αρχικούς 6 κανένας δεν ενδιαφερόταν για αυτά τα 2 και γι αυτό λειτούργησε ένα καλοκαίρι άψογα, το καλοκαίρι του 2012. Το επόμενο καλοκαίρι το 2013, ξεκίνησε μια φίλη με άλλους 2 από την παρέα να πάει στην Διονυσίου Αεροπαγίτου, αλλά εκεί έγινε με όρους οικονομικούς με θήκη και να μοιραστούν 10λεπτο το 10λεπτο..Ε, όταν μπαίνουν τέτοια θέματα στην μέση χαλάει το πράγμα.

Πέρσι κυκλοφόρησε ένας δίσκος με μελοποιημένη ποίηση Καβάφη, θα ‘θελες να μας μιλήσεις λίγο γι αυτό τον δίσκο;

Ήταν μια συνεργασία με το Γιάννη Μυγδάνη, φοβερός καλλιτέχνης, καταρτισμένος στην μουσική με μεταπτυχιακές σπουδές. Δεν ήταν ένα έργο εύκολο, ούτε σαν θεματική ούτε σαν μουσική. Ο Καβάφης είναι ένας άμετρος ποιητής οπότε και η μουσική που τον συνοδεύει δεν είναι εύκολη στο άκουσμά της στους πολλούς.. .Έχει μια ιδιαίτερη γλώσσα και πρέπει να είσαι εξαιρετικά προσεχτικός στην μελοποίηση.

Αυτό το έργο το θεωρώ πολύ αξιόλογο αλλά δεν μπορώ να το δω αντικειμενικά γιατί συμμετέχω σε αυτό.

Τα είπες όλα εκτός του τίτλου…

Ο τίτλος είναι ‘’Ιδανικές φωνές’’ είναι βιβλίο – cd και συμμετέχω εγώ, η Νικολέτα Σαριδάκη και απαγγέλει ο Γιάννης Τσουρουνάκης.

Με τον Γιάννη Μυγδάνη πως προέκυψε αυτή η συνεργασία μεταξύ σας;

Είναι μεγάλη ιστορία…Συναντηθήκαμε σε πρόβες του Ωδείου. Ετοιμαζόμαστε να φύγουμε για το Ιράν για κάτι εκδηλώσεις. Θα εκπροσωπούσαμε με το Δήμο Καρύστου την ελληνική πρεσβεία για την επέτειο της επανάστασης στο Ιράν.

Την Ισλαμική επανάσταση του Χομεϊνί;

Ναι, δεν ξέρω αν πρέπει να είμαι περήφανος για αυτό, αλλά είμαι περήφανος που γνώρισα το Γιάννη μέσα από αυτό. Κάναμε δύο συναυλίες στο Σιράζ και στην Περσέπολη, συγγνώμη στην Τεχεράνη… είχαμε επισκεφτεί την Περσέπολη..

Θα μπερδεύτηκες από το κόμικς…Πως ήταν αυτή η εμπειρία για σένα; Το Ιράν είναι μια από τις λιγότερες γνωστές χώρες για μας τους Δυτικούς;

Έχω ταξιδέψει αρκετά ωστόσο τολμώ να πω πως ήταν πολύ ξεχωριστή εμπειρία. Μπορούσα άνετα να μείνω.  Η δυσκολία είναι πώς να κινηθείς στο δημόσιο χώρο, αλλά μην φανταστείς το περισσότερο είναι για τους τύπους. Για μας δεν υπήρχαν δυσκολίες πέρα από τις κοπέλες στο σχήμα που έπρεπε να φορούν μαντήλα αλλά δεν χρειάστηκαν κάτι άλλο να προσέξουν.

Τώρα αυτό… Πάει αλλού η κουβέντα…

Ξέρεις εκεί φαινόταν περισσότερο σαν μόδα παρά θρησκεία. Έβλεπες να φτιάχνουν το μαλλί, να κάνουν πλαστικές δεν είναι μια χώρα αυστηρά μουσουλμανική.

Με το Γιάννη γνωριστήκαμε λοιπόν γι αυτό το λόγο και ταιριάξαμε στο τρόπο που σκεφτόμαστε και κυρίως στην αισθητική… οπότε ήταν αναμενόμενο να τραγουδήσω στο δίσκο, όχι μόνο γιατί είμαι φίλος του αλλά επειδή ο ένας συμπληρώνει τον άλλον σε αυτά που θέλει να δημιουργήσει.

Η παρουσίαση έγινε το Νοέμβρη του 2017 με ομιλητή επίσης τον Παναγιώτη Μανιάτη μεταξύ άλλων. Το εξώφυλλο το έχει επιμεληθεί η Νεφέλη Σουλακέλλη..

Είναι κατά κάποιο τρόπο ένα οικογενειακό cd δηλαδή…

Σαν δάσκαλο Ωδείου πλέον πως τα βλέπεις εκ των έσω; Έχουν αλλάξει νοοτροπία ή είναι ακόμα θερμοκήπια όπως κάποτε;

Είναι λίγα τα Ωδεία που δεν είναι θερμοκήπια. Είναι λίγοι οι διευθυντές που προσπαθούν να αλλάξουν αυτή την νοοτροπία.

Ποια είναι η γνώμη σου που το μοναδικό κρατικό Ωδείο το οποίο υπάρχει στην Ελλάδα είναι στην Θεσσαλονίκη και όλα τα υπόλοιπα είναι ιδιωτικά; Πιστεύεις πως η πολιτεία θα έπρεπε να είχε μεριμνήσει να υπάρχουν περισσότερα δημόσια Ωδεία;

Η μουσική δεν πρέπει να θεωρείται πολυτέλεια. Θα έπρεπε να δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά να έρχονται σε επαφή με την μουσική χωρίς να εξαρτάται από την οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Η μουσική προσφέρει και αισθητική μόρφωση.

‘Έχοντας ξεκινήσει μουσική σε μεγάλη ηλικία νιώθω πως έχω χάσει σε σχέση με τα παιδιά εκείνα που ξεκίνησαν από νωρίς την ενασχόληση με την μουσική. Αντιλαμβάνονται αλλιώς τον ήχο .

Θα ‘θελες να μας μιλήσεις για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που παρουσιάζουν σήμερα τα Ωδεία ;

Το σημαντικό πλεονέκτημα ή μειονέκτημα που μπορεί να βρει κάποιος σε ένα Ωδείο είναι σε τι δάσκαλο θα πέσει. Το Ωδείο σε βάζει σε μια διαδικασία, ο δάσκαλος είναι εκείνος που θα σε πείσει για την ομορφιά της μουσικής, για το πόσο ωραίο είναι να παίζεις μουσική με άλλους ανθρώπους και το πόσο σε δένει με αυτούς.

Μέσα στο Ωδείο μαθαίνεις την ομαδικότητα. Δεν είσαι μονάδα εσύ και το μουσικό σου όργανο, αλλά γνωρίζεις πολλά άτομα, κοινωνικοποιείσαι και εντάσσεσαι μέσα (και) από την μουσική.

Έχεις μια αναγνώριση, ένα χαρτί το οποίο μπορείς να το αξιοποιήσεις και να δουλέψεις πάνω σε αυτό.

Τα αρνητικά… το ότι είναι θερμοκήπιο. Ιδιαίτερα στα κλασικά όργανα. Πολλές φορές καλλιεργούν ‘’κουτάκια’’ για τα είδη της μουσικής. Ποια είναι καλά, ποια όχι …π.χ μου έχει τύχει να είμαι σε ένα Ωδείο και ο διευθυντής να ακούει από μαθητή  “Θέλω να μάθω μπουζούκι” και η αντίδραση του να είναι “Α,πα πα μπουζούκι”.

Να φανταστείς πως το ωδείο είχε δάσκαλο μπουζουκιού και μάλιστα εξαιρετικό, αλλά δεν τον πίστευε ούτε ο ίδιος που τον πλήρωνε … Αυτά τα στερεότυπα υπάρχουν ειδικά από τους κλασικούς. Η άμυνα των σύγχρονων πάλι κάνει το αντίθετο. Για μένα πρέπει να σταματήσει αυτό. Είναι απλά ένα άγχος για το ποιος είναι καλύτερος, ποιες είναι καλύτερες σπουδές, ποιος έχει παραπάνω μαθητές.

Έχεις ένα ντουέτο τους “Μπελ Επόκ” με τον Γιώργο Μιμιλίδη με τον οποίο παίζετε ελαφρό τραγούδι των δεκαετιών του ’20-40 ..Ετοιμάζεται κάποιο δίσκο με αυτό το σχήμα;

Πιάνουμε και λίγο ρεμπέτικο η αλήθεια είναι, γιατί δουλεύουμε σε μαγαζιά μαζί και το ελαφρύ τραγούδι και όταν βγάζεις πρόγραμμα πρέπει να ικανοποιήσεις και άλλες απαιτήσεις. Το ύφος μας είναι κανταδόρικο. Έχουμε δέσει σαν ντουέτο πολύ αν και παίζουμε λίγο καιρό μεταξύ μας. Πολλοί νομίζουν πως παίζουμε από παιδιά γι αυτό λέμε ο ένας τον άλλο ‘’ξάδερφε’’… Αν και η καταγωγή μας μπορεί να κρύβει και κάποιου είδους συγγένεια.

Είναι 2 χρόνια σχήμα. Παίζουμε στο δικό του μαγαζί στην Πεύκη με το όνομα “Κοτέτσι” αλλά θέλουμε να κάνουμε live και στο κέντρο. Δεν σκεφτόμαστε προς το παρόν για δίσκο, αν και θα το θέλαμε κάποια στιγμή. Προς το παρόν μας φτάνει να μας γνωρίσει ο κόσμος.

Γενικά στα σχήματα τα οποία συμμετέχεις βλέπω ότι προσπαθείς να έχουν μια διαφορετική πρόταση απέναντι στο κοινό όπως το έτερο σχήμα με το όνομα ‘’Αμάλγαμα’’ με το οποίο προσεγγίζετε την ρεμπέτικη μουσική με διαφορετικό τρόπο. Από ποιους αποτελείται αυτό το σχήμα και τι πρόταση έχει;

Ο Χάρης Λιβάνιος, Νικολέτα Σαριδάκη, τη Σοφία Μέρμηγκα και εγώ, με το οποίο είχαμε παίξει πέρσι στο Μέγαρο Μουσικής σε ένα αφιέρωμα στο ρεμπέτικο. Είναι ένα δύσκολο σχήμα, γιατί προσπαθούμε να κάνουμε χορωδιακό τραγούδι σε κομμάτια που δεν έχουν ακουστεί με αυτό τον τρόπο.

Με αυτό το στυλ συμμετείχαμε και στο Μέγαρο, κάναμε τετράφωνα κομμάτια ρεμπέτικα που ήταν πολύ δύσκολο να κρατήσεις το ύφος και την αισθητική. Πιστεύω ότι είναι ένα ιδιαίτερο σχήμα το οποίο αξίζει να ακουστεί.

Τα μελλοντικά σου σχέδια στην δισκογραφία;

Με τον Γιάννη ετοιμάζουμε πάλι κάτι δισκογραφικά. Ο ίδιος έχει μελοποιήσει Ναζίμ Χικμέτ, αλλά και με τα σχήματα που συμμετέχω θέλω να  δουλέψουμε και να πάμε την δουλειά μας αυτή ένα βήμα πιο πέρα.

Σαν δάσκαλος φωνητικής θα ήθελα να μου λύσεις μια απορία.. Μπορεί πραγματικά ένας φάλτσος άνθρωπος να μάθει να τραγουδά;

Όλοι με ρωτάνε αυτή την ερώτηση …Η απάντηση είναι ναι..

Ναι, αλλά όλοι ; Όχι απλά μια καλή φωνούλα αλλά πραγματικά να τραγουδήσουν…

Ναι, είμαι το ζωντανό παράδειγμα. Μπορεί ο οποιοσδήποτε να τραγουδήσει καλά. Δεν καταλάβαινα τίποτα όταν ξεκίνησα και δεν είναι δική μου η εκτίμηση πως δεν είχα ταλέντο. Δεν υπάρχει ταλέντο.. Υπάρχει η μελέτη και η στοχοπροσήλωση. Αν μελετήσεις θα ανταμειφθείς. Όλοι μπορούν να κάνουν τα πάντα.