Λύπη γιατί Λείπει…

Πόση ντροπή είναι να λες «Δεν ξέρω», και πόση να ομολογείς «Είμαι σε αδιέξοδο»; Πόσο βολικό είναι να έχεις πάντα μια εξήγηση μια ερμηνεία; Και πόσο λυτρωτικό είναι να λες πως ο ίδιος ο δρόμος θα σου δείξει “Tο δρόμο” αρκεί να τον ξεκινήσεις προδιαγράφοντας έναν προορισμό!

Συμπληρώνονται επτά χρόνια από τον ξαφνικό θάνατο του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Του κινηματογραφικού «ποιητή» της Ιστορίας της σύγχρονης Ελλάδας, των Βαλκανίων και της Ευρωπαικής Ηπείρου.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ το στιγμιότυπο από την κηδεία του Μάνου Κατράκη το 1984. Τότε που θέλοντας και μη, και πάντως το ίδιο ξαφνικά, μας ανατέθηκε να σταθούμε τιμητική φρουρά στον μεγάλο ηθοποιό.

Νεαρός, απροετοίμαστος ψυχολογικά και ενδυματολογικά στάθηκα εκεί φορώντας τις λευκές μου «ελβιέλλες», τα αθλητικά παπούτσια εκείνης της εποχής. Στο παρεκκλήσι στη Μητρόπολη. Κάπου μεταξύ αμηχανίας, αβεβαιότητας και ντροπής.

Τότε που νόμιζα πως όλοι κοιτούσαν τα εντελώς αταίριαστα παπούτσια που έτυχε να φορώ.

Και πόσο λυτρωτικό ήταν εκείνο το άγγιγμα στην πλάτη από τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Τη δική μου πλάτη. Κι εκείνο το αινιγματικό αλλά γεμάτο συμπάθεια σιωπηρό του μειδίαμα!

«Αυτή είναι η Πρώτη μου ταινία από την τριλογία της σιωπής», έτσι αποκάλεσε ο ίδιος το «Ταξίδι στα Κύθηρα».

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος έντυνε με νόημα τη σιωπή προκειμένου για εξαιρετικά θορυβώδεις Ιστορικές περιόδους, χωρίς να σιωπά ο ίδιος ! Χωρίς να υποχωρεί η να υπαναχωρεί από το βασικό του στόχο να καταπιάνεται με αναπάντητα –κατά κανόνα – ερωτήματα.

Κανείς δεν θα μας πεί ποτέ αν έδινε την απάντηση μέσα στην αλληγορία των πλάνων του. Ούτε θα τον κατηγορήσει κανείς γι αυτό.

Ένα θα του «καταλογίσει»: Πως –ιδιαίτερα στις τελευταίες του ταινίες – έθετε το ερώτημα πολύ πριν την ώρα του προετοιμάζοντας την απάντηση!

Τι κι αν η απάντηση εμπεριείχε στα σπλάχνα της αρκετά «δεν γνωρίζω»; Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μπορούσε να μεταμορφώνει τη στιγμή, κάθε στιγμή, με τον ίδιο τρόπο που μπορούσε να σηκώνει στις δικές του πλάτες κάθε Ιστορική στιγμή.

Χωρίς να χρειαστεί να την ξαναγράψει, ούτε να την φτιασιδώσει, ούτε να την αποδώσει ωραιοποιημένη.

Απαλλαγμένος από κάθε λογική Ιστορικού, κοινωνικού, πολιτικού και σε τελική ανάλυση κινηματογραφικού ντετερμινισμού. Αυτή ήταν ίσως μια από τις πιο σπουδαίες του ιδιότητες – ιδιαιτερότητες .

Γι’ αυτό αγαπήθηκε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, γι’ αυτό έγινε παγκόσμια αποδεκτός, για τον ίδιο αυτό λόγο δεν προσεγγίστηκε από ένα «ευρύτερο» κοινό, σινεφίλ και όχι μόνο.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ασχολήθηκε στις τελευταίες του ταινίες με την προϊστορία της σημερινής μας Ιστορίας.

Η δική του «παγκοσμιοποίηση» έδειχνε να είναι μελλοντική, συγκρουσιακή με τις καταβολές μας, τα θέλω και τις επιδιώξεις μας, χωρίς να είναι!

Έδειχνε να μας αιφνιδιάζει σε μια απόπειρα να μας αφυπνίσει.Έδειχνε αδιέξοδη αλλά και σε μια διαρκή αναζήτηση για έναν άλλο κόσμο.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ήρθε από μακριά και έβλεπε ακόμη και με την έννοια του αδιέξοδου – αναπάντητου, πολύ μακριά.

Ελπίζω σήμερα να τον «ανέχονται» κάποιοι επικριτές των αργών και μακρινών του πλάνων. Αυτοί που δεν τους λείπουν , όπως δεν λείπουν και από εμάς , τα χασμουρητά που προκαλεί στο σύνολό της η σύγχρονη κινηματογραφική παραγωγή.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος λείπει σήμερα κυρίως από τους κομμουνιστές γιατί το δικό τους πέρασμα στην Ιστορία κατέγραψε μ’ έναν δικό του ξεχωριστό τρόπο.

Και πόνεσε πολύ και μας πόνεσε πολύ κάθε του σκηνή στο «Θίασο», το «Ταξίδι στα Κύθηρα», το «Μεγαλέξανδρο» τις «Μέρες του 36»….

Λείπει ακόμη πιο πολύ απ όλους εκείνους που αναζητούν μια επαναστατική φλόγα στο σήμερα .Περισσότερο γιατί έδειχνε τον αέναο αγώνα και την αναζήτηση του Μαρξισμού, όπως αυτός εκφράστηκε Ιστορικά.

Αυτή είναι η παρακαταθήκη του Θόδωρου Αγγελόπουλου ακόμη από τους καιρούς των γυρισμάτων του προφητικού ντοκυμαντέρ «Χωριό ένα, κάτοικος ένας»! Κι εκείνο που πονάει περισσότερο απ’ όλα είναι εκείνη η «Άλλη θάλασσα» που δεν πρόλαβε να δημιουργήσει.

Τόση δύναμη έχει ακόμη και μια του ταινία που δεν γυρίστηκε –γιατί το σενάριο υπάρχει – και ίσως δεν γυριστεί ποτέ.

Λύπη γιατί λείπει, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος.

Π.Α.ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ