Αντώνης Αρφάνης: Swing-άροντας στην Αθήνα
Ο Αντώνης είναι απο τους εκείνους τους μουσικούς που η κιθάρα ”πετάει ”στα χέρια τους. Πως αλλιώς άλλωστε; Η μουσική που μιλά στην καρδιά του είναι η swing, ένα είδος γεμάτο ζωντάνια, ζεστασιά και ένταση. Ένα κοκτέηλ συναισθημάτων που σε συνεπαίρνει να κουνήσεις ρυθμικά το σώμα σου, να κρατήσεις το ρύθμο με το πόδι σου ασυναίσθητα και να νοσταλγήσεις μια εποχή που οι παρέες μαζεύονταν και διασκέδαζαν με όλο τους το “είναι”
Από την αρχόντισσα των Κυκλάδων κατάγεται ο Αντώνης Αρφάνης, την Σύρο. Το νησί κρατά ακόμα την παλιά του αίγλη των περασμένων δεκαετιών ως σημαντικό πολιτιστικό κέντρο της Ελλάδας και όχι μόνο.
Ο Αντώνης μεγαλώνει στην Αθήνα και φεύγει για το συννεφιασμένο Μάντσεστερ και αφήνει πίσω του τα πρώτα του βήματα στην κιθάρα. Τελειώνει με τις οικονομικές σπουδές, επιστρέφει στην Ελλάδα και σπουδάζει 3D animation, αλλά στο πίσω μέρος του μυαλού του τον τριβελίζει πάντα η μουσική.
Πώς τόσα χρόνια ενώ ακούς πολύ μουσική, τρέχεις σε διάφορες σκηνές σε Ελλάδα και εξωτερικό, παίζεις κιθάρα δεν αποφασίζεις παρά αρκετά χρόνια αργότερα να ασχοληθείς με την μουσική;
Βασικά δεν σταμάτησα ποτέ να ασχολούμαι με τη μουσική, απλά τα τελευταία περίπου 10 χρόνια είναι η κύρια απασχόλησή μου. Αρχικά πίστευα πως θα κάνω παράλληλα και κάτι άλλο σαν εργασία γιατί, κακά τα ψέματα, δεν υπάρχουν καλά χρήματα στο χώρο της μουσικής, γενικά στον χώρο των Τεχνών. Απ’ ό,τι λένε πάντως τη Μουσική δεν την διαλέγεις, σε διαλέγει εκείνη. Ξεκίνησα στα κρυφά το πιάνο, προσπαθώντας να παίξω ό,τι θυμόμουν να μελετάει η αδερφή μου πριν πάει στο ωδείο για μάθημα. Το άνοιγα όταν φεύγανε και επαναλάμβανα ό,τι μπορούσα… Στο σπίτι το πικάπ έπαιζε συνέχεια μουσική καθ’ ότι ο πατέρας ήταν ροκάς (και funk/soul/blues/jazz) και βινυλιολάτρης οπότε υπήρχε άφθονο υλικό ακρόασης και απομνημόνευσης στο σπίτι. Αργότερα ανακάλυψα στο πατάρι μια παλιά κιθάρα της μητέρας μου, την επισκευάσαμε και ξεκίνησα να γρατζουνάω κυρίως ό,τι άκουγα σπίτι, δηλ Hendrix, Zeppelin κλπ. Γύρω στο 1991 ο πατέρας μου μου πήρε την πρώτη μου ηλεκτρική κιθάρα, οπότε η ρουτίνα έγινε μπάντα με συμμαθητές στην Αθήνα το χειμώνα και τα καλοκαίρια μουσική με τους φίλους μου στη Σύρο. Αργότερα, στο Μάντσεστερ κόλλησα για τα καλά το μικρόβιο της Jazz. Είχε τότε κορυφαία μουσική σκηνή με πολλή live jazz-funk-latin μουσική αλλά και πολλές άλλες μουσικές με τις οποίες δεν είχα έρθει σε επαφή. Και βέβαια πολύ βινύλιο. Όπως καταλαβαίνεις ο περισσότερος μου χρόνος συνέχισε να πηγαίνει στη μουσική…
Με την Manouche μουσική πως ήρθες σε επαφή;
Ο φίλος μου ο Μανώλης στη Σύρο, μου δάνεισε το 2004 αν θυμάμαι καλά, μία συλλογή με τσιγγάνικα βαλς και κάποια κομμάτια του Django Reinhardt. Αυτό ήταν. Έγινε το κλικ. Ξεκίνησα να παίζω ακουστική κιθάρα και να ακούω και να μελετάω το είδος μανιωδώς. Τελείωσα το 3d στην ΑΚΤΟ, δούλεψα ένα διάστημα στη διαφήμιση, έκανα το φανταρικό, ύστερα δούλεψα στο κινηματογραφικό post-production που λέμε, και παράλληλα βρισκόμουν σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο με τον κολλητό μου το Δημήτρη και ακούγαμε, μαθαίναμε και προβάραμε κομμάτια του Django και άλλων καλλιτεχνών του είδους που μας άρεσαν. Κάποια στιγμή το 2009, κι αφού είχα μαζέψει κάποια χρήματα, πήρα την απόφαση να φύγω από την Αθήνα και να μείνω για ένα διάστημα στη Σύρο. Εκεί, συνέχισα να μελετάω πιο εντατικά, έκανα κάποια μεροκάματα κιθάρα και παράλληλα ξεκινήσαμε με τα παιδιά να παίζουμε για πρώτη φορά αυτήν τη μουσική σε μορφή κουιντέτου με τους Lerotika. Ήμασταν εγώ στη μία ακουστική κιθάρα και ο Μανώλης Δασκαλάκης στην άλλη, ο Λευτέρης Βαρθαλίτης στο κοντραμπάσο, η Ρεγγίνα Σοφού στο βιολί και η Μαρία Κουσουλάκου στη φωνή.
Τι είναι αυτό που σε τράβηξε σε αυτό το είδος μουσικής;
Είναι πάρα πολλά στοιχεία μαζί. Ο ακουστικός ήχος, το έντονο ρυθμικό μοτίβο, το υψηλό επίπεδο εκφραστικότητας και ο αυτοσχεδιασμός (κυριότερο στοιχείο της Jazz), η ζωντάνια και η ελευθερία που αποπνέει αυτή η μουσική. Περιέχει το απόσταγμα αρκετών αιώνων μουσικής παράδοσης που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά κυρίως με το αυτί. Τα παιδιά τους μαθαίνουν τη μουσική σαν γλώσσα, ακούγοντας και παρατηρώντας τους μεγάλους να παίζουν, ακριβώς όπως κάνουν σε όλον τον κόσμο τα παιδιά για να μάθουν να μιλάνε. Εκεί αισθάνθηκα και μία σύνδεση με τον τρόπο που έμαθα κι εγώ. Και βέβαια αυτός ο τεράστιος μουσικός που λέγεται Django Reinhardt, που μπόλιασε την παράδοση αυτή με τη Jazz της εποχής του, που σε μεγάλο βαθμό ήταν η ποπ μουσική του τότε (1920-30). Αναγκάστηκε να εφεύρει τον τρόπο να παίζει κιθάρα με δύο δάχτυλα αφού γλύτωσε από ατύχημα με φωτιά (τα 2 τελευταία δάχτυλα του αριστερού χεριού είχαν καεί και ήταν παράλυτα σε μεγάλο βαθμό). Η φαντασία, η δεξιοτεχνία, η ενέργεια και η εκφραστικότητά του στην κιθάρα είναι για μένα αλλά και για πολλούς μουσικούς, αξεπέραστη. Δεν είναι τυχαίο ότι πλέον 66 χρόνια από το θάνατό του, γίνονται δεκάδες φεστιβάλ ετησίως σε κάθε γωνιά του πλανήτη προς τιμήν του. Χαίρομαι πάρα πολύ που και στη δική μας γωνιά εδώ, έχουμε ένα πάρα πολύ αξιόλογο φεστιβάλ, το Djangofest Athens που επιμελείται και τρέχει αξιοθαύμαστα η Έφη Σαράντη και ο Γιώργος Παπαδογιάννης (Diminuita), πάντα με την πολύτιμη βοήθεια της Plenty Projects (Χρήστος Καμπύλης, Νίκος Μπαρπάκης).
Πού οφείλεται αυτός ο πυρετός με την swing μουσική από το 2009 και μετά στην Ελλάδα;
Κάποια στιγμή τέλη του 2009 επικοινώνησε μαζί μας ιντερνετικά ο Στέργιος Λούστας, εξαιρετικός βιολιστής από την Θεσσαλονίκη και μας είπε ότι έχουν ένα κουιντέτο (Swingtime Quintet) και θέλουν να γνωρίσουν όλη την κοινότητα της gypsy jazz στην Ελλάδα. Μαζί με τον Κώστα Λιάγκουρα και το Θανάση Τσίντσιφα (κιθαρίστες του σχήματος) κατέβηκαν στην Αθήνα (κι αργότερα και στη Σύρο) και συναντήθηκαν με όλους τους καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνταν τότε (Diminuita, Γιάννης Λουκάτος,Αντώνης Πρίφτης/Λευτέρης Ανδριώτης, Swing Shoes, Gadjo Dilo κ.α. Έριξαν τότε την ιδέα, αφού συνέπιπτε με τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Django, να κάναμε μία κατάσταση προς τιμήν του. Με αγάπη και συλλογικό πνεύμα (και πολυ τρέξιμο από την Έφη και το Γιώργο), διοργανώθηκε το πρώτο Djangofest στο Gagarin, πήγε ανέλπιστα καλά, είδαμε τη δυναμική που υπήρχε, και έκτοτε γίνεται κάθε χρόνο ανελλιπώς. Νομίζω ότι η εδραίωση του Φεστιβάλ και μέσω αυτού η συσπείρωση και η συνεργασία της κοινότητας (μουσικοί, οργανοποιοί, σχολές χορού), έφτιαξαν το ιδανικό υπόβαθρο για να μπορεί να έρθει περισσότερος κόσμος σε επαφή με αυτήν τη μουσική. Πλέον κάθε χρόνο ξεπηδούν αρκετά καινούρια σχήματα από όλη την Ελλάδα, σχολές χορού, οργανοποιοί κι αυτό δείχνει επίσης ότι ο κόσμος ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο. Φέτος το Σεπτέμβρη το φεστιβάλ θα κλείσει 9 χρόνια ζωής και είναι εντυπωσιακό το ότι περιλαμβάνει δραστηριότητες από μουσικά σεμινάρια μέχρι μαθήματα swing/lindy hop χορού, έκθεση οργανοποιών κ.ά. με δωρεάν είσοδο και επισκεψιμότητα αρκετών χιλιάδων κάθε χρόνο. Νομίζω ότι από εκεί και μετά, η μουσική μιλάει από μόνη της και ο κόσμος την αγκαλιάζει για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Τεράστιο κέρδος θεωρώ επίσης το κοινωνικό κομμάτι, το ότι γνωριστήκαμε όλοι όσοι ασχολούμαστε με αγάπη γι αυτή τη μουσική και αναπτύξαμε μέσα από αυτή προσωπικές σχέσεις. Για μένα προηγούνται κατά πολύ της μουσικής και ευχαριστώ το Στέργιο, τον Κώστα και το Θανάση που γύρισαν το γρανάζι αυτό και διασταυρώθηκαν οι δρόμοι μας.
Θεωρώ πως η τζαζ αν και ξεκίνησε σαν μουσική που προέρχεται από τα μπλουζ των μαύρων σκλάβων πέρασε στα αστικά σαλόνια από ένα σημείο και μετά…
Όντως κάποια στιγμή ξέφυγε από το περιθώριο και βρέθηκε να είναι η κυρίαρχη μουσική, αυτό που σήμερα θα λέγαμε ποπ. Νομίζω ότι ο ρατσισμός στις ΗΠΑ εκείνη την εποχή, ως κατάλοιπο της σκλαβιάς που ήταν βαθιά ριζωμένος ειδικά στον Αμερικάνικο νότο, καθυστέρησε και εμπόδισε αυτή την εξέλιξη. Η Jazz στις δεκαετίες του 1930 και 1940 ήταν η χορευτική μουσική της εποχής. Στην Αμερική υπήρχε τότε το παράδοξο του απόλυτου ρατσισμού των λευκών προς τους έγχρωμους, οι οποίοι όμως τα βράδια διασκέδαζαν στα μέρη που έπαιζαν Jazz, έγχρωμοι μουσικοί. Είμαι σίγουρος ότι μια χαρά αποδέχονταν τη μουσική αυτή στην Αμερική, αρνούνταν όμως τον σεβασμό απέναντι στον άνθρωπο. Στην Ευρώπη και ειδικότερα στη Γαλλία από την άλλη, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Πολλοί Αφρο-Αμερικανοί μουσικοί (Sidney Bechet, Coleman Hawkins, Benny Carter κ.α.) έβρισκαν προσωρινό καταφύγιο περιοδεύοντας στην Ευρώπη και ειδικά στο Παρίσι όπου απολάμβαναν τον απόλυτο σεβασμό. Κάποιοι έμεναν και μόνιμα εκεί. Ο Django επίσης έχαιρε παγκόσμιου θαυμασμού και σεβασμού αν και τσιγγάνος αλλά η μουσική του δεν άργησε να μπει σε όλες τις μεγάλες αίθουσες και όλα τα ραδιόφωνα της εποχής.
Παίζεις και τζαζ μεταγενέστερη του Django, ωστόσο η μεγάλη σου αγάπη παραμένει η τσιγγάνικη τζαζ..
Αυτή την στιγμή, έχω την τύχη να παίζω με διάφορα σχήματα. Κατ’ αρχάς από το 2012 περίπου με τους Hot Club de Grece, με έναν από τους κορυφαίους Έλληνες Jazz κιθαρίστες, το Γιάννη Λουκάτο και το Γιώργο Ρούλο στο κοντραμπάσο. Παίζουμε μια πιο μοντέρνα εκδοχή κυρίως αμερικάνικης bebop και hard-bop, κάπως μεταγενέστερης Jazz δηλαδή δεκαετίας 50-60, με ρυθμική κιθάρα αντί για τύμπανα και πολλές φορές με κάποιον guest μουσικό (Δημήτρη Παπαδόπουλο, Μαρία Μανουσάκη κ.α.)
Mε τους Je Swing από την άλλη έχουμε μια πιο παραδοσιακή Jazz Manouche μπάντα, με ακουστικό ήχο και ρεπερτόριο αλά Django από τη δεκαετία του 30 και 40 κυρίως. Με τους εξαιρετικούς Γιώργο Χρονόπουλο κιθάρα, Γιώργο Τσιατσούλη ακορντεόν, Γιώργο Βεντουρή κοντραμπάσο και Ειρήνη Τριανταφυλλίδη στη φωνή.
Επίσης, εδώ και περίπου 5 χρόνια έχουμε καθιερώσει με δύο αγαπημένους μουσικούς και φίλους, τον Ηλία Τσάγγαρη στην κιθάρα και τον Κώστα Αρσένη στο κοντραμπάσο, το Gypsy Jazz Jam. Ο Γιώργος και ο Πάνος από το ΣΠΙΤΙ Art Bar στο Γκάζι αγκάλιασαν από την αρχή αυτή τη βραδιά, και τη φιλοξενούν μία φορά το μήνα, αφιερωμένη στη μουσική του Django. Μετά το 1ο σετ ακολουθεί τζαμ, οπότε είναι μία πολύ αγαπημένη βραδιά με φίλους, παρείστικη διάθεση και μουσική. Τα τελευταία δύο χρόνια γεννήθηκαν και οι Swingadelics, με κύριο προσανατολισμό το Αμερικάνικo Swing και τη χορευτική διάθεση. Έχουμε την υπέροχη Νάντια Μάντη στη φωνή, βιολί/σαξόφωνο το Ραφαέλ Κυριαζή, τα τύμπανα του Αλέξανδρου Καραλιά, το κοντραμπάσο του Μάρκου Αγραφιώτη και εμένα στην κιθάρα. Έχω ακόμα τη μεγάλη χαρά και τιμή να παίζω κάποια ντουέτα εδώ και περίπου ένα χρόνο στο ΚΠΙΣΝ, με έναν από τους αγαπημένους μου κιθαρίστες, μουσικούς και ανθρώπους γενικά, τον Αντώνη Πρίφτη.
Σκέφτεσαι κάποια στιγμή να μπείτε στο στούντιο για να κάνετε ένα δίσκο με κάποιο από αυτά τα σχήματα;
Αυτό το διάστημα δουλεύουμε κάποια κομμάτια του Γιάννη με τους Hot Club και ευελπιστούμε μέχρι το τέλος της χρονιάς να μπούμε σε στούντιο και να τα ηχογραφήσουμε. Ιδανικά θα θέλαμε τέτοια εποχή του χρόνου να τον έχουμε στα χέρια μας. Είναι κάτι που το θέλουμε εδώ και καιρό. Και με τα άλλα σχήματα είναι στα πλάνα μας να ετοιμάσουμε μια δισκογραφική δουλειά, αλλά ο συγχρονισμός και οι συγκυρίες δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση.
Youtube channels:
https://www.youtube.com/channel/UCctq0-aFgW5m2_3p4sgD73Q Hot club de Grece
https://www.youtube.com/channel/UCW1VnLA66HVONmDDUyWGSMg The Swingadelics
https://www.youtube.com/channel/UCBfPJn8kz6C7WX5Hkw01Rhg Jeswing
Ιστοσελίδα:
Προσεχείς εμφανίσεις: –8/2 στο ΣΠΙΤΙ Art bar Gypsy Jazz Jam, –9/2 στο KΠΙΣΝ με Αντώνη Πρίφτη, –17/2 me Swingadelics στο Τα παπάκια
