Τελειώνει το ίντερνετ που ξέραμε; Άρθρο 17 και πνευματικά δικαιώματα

Χτες ψηφίστηκε στο ευρωκοινοβούλιο η τροπολογία 271 περι “Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησία κλπ στην Ψηφιακή Ενιαία Αγορά κλπ.”. Με απλά λόγια η τροπολογία αυτή που ψηφίστηκε και θα γίνει ευρωπαϊκή Οδηγία, επιβάλλει στα διάφορα σάιτ που έχουν “έδρα” τις χώρες της ΕΕ, όταν δημοσιεύουν υλικό που είναι αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας να πλερώνουν δικαιώματα στους νόμιμους κατόχους τους. Με άλλα λόγια, αν θες να ποστάρεις ένα βιντεοκλίπ, ένα κείμενο από δημοσιογραφικό σάιτ, ένα απόσπασμα από βιβλίο, ακόμα να φτιάξεις κι ένα meme που έχει φωτογραφία από online εφημερίδα κλπ κλπ, θα πρέπει πρώτα, όχι μόνο να πάρεις άδεια απ’ το δημιουργό, _αυτό γενικά είναι αποδεχτό και κανένας δεν έχει αντίρρηση να μιλήσει πρώτα με κάποιον καλλιτέχνη), αρθρογράφο κλπ να του ζητήσει άδεια να βάλει κάποιο προϊόν της σκέψης του σε ένα σάιτ. Θα πρέπει επίσης να πληρώνει πνευματικά δικαιώματα στο δικαιούχο π.χ. στον εκδοτικό οίκο, στη δισκογραφική εταιρεία κλπ.

Όλοι ξέρουμε ότι η έννοια “νόμιμος κάτοχος” δεν είναι πάντα ο δημιουργός του έργου αλλά κάποιος “νταβατζής” που αναλαμβάνει να κυκλοφορήσει το έργο σου, τη μουσική σου και εισπράττει απ’ τις πωλήσεις. Ας πούμε, εγώ έχω μπλακ μέταλ μπάντα -τυχαίο το παράδειγμα:)-, βγάζουμε ένα δίσκο κι έχουμε συμβόλαιο με κάποια εταιρεία για να το διανείμει στις διάφορες αγορές. Που πιθανόν με άλλο τρόπο δεν θα είχαμε θα μέσα να προωθήσουμε τη μουσική μας. Εγώ μπορεί να μην έχω πρόβλημα η Κατιούσα να ανεβάσει τη μουσική μου στο katiousa.gr, η εταιρεία όμως με την οποία έχουμε συμβόλαιο, η foufoutos records π.χ, αν ψηφιστεί αυτή η οδηγία μπορεί να γυρίσει και να πει στην Κατιούσα “επ, έβαλες βίντεοκλιπ της τάδε μπάντας που έχουμε συμβόλαιο. Πέσε!”.

Η συγκεκριμένη ρύθμιση προβλέπεται απ’ το περιβόητο άρθρο 17 (πρώην άρθρο 13, #article17) αλλά αν ρίξει κανείς μια γρήγορη ματιά σε όλη την τροπολογία θα δει κανείς ότι έχει και άλλα ψεγάδια, ότι π.χ. μπορεί ο νόμμος κάτοχος περιεχομένου να ζητήσει φράγκα για το λεγόμενο Data Mining, δηλαδή κάποιος που διεξάγει επιστημονική έρευνα αναλύοντας δεδομένα που τα παίρνει απ’ το ίντερνετ, ο “παραγωγός” αυτών των δεδομένων θα μπορεί να ζητήσει κι αυτός λεφτά, γιατί υποτίθεται ο ερευνητής μπορεί να αξιοποιήσει αυτά τα νέα δεδομένα που θα προκύψουν απ’ το data mining να τα πουλήσει και βγάλει λεφτά. Για να καταλάβετε τι σημαίνει αυτό, η αναλογία είναι περίπου η εξής: ας πούμε ότι εγώ πίνω κάθε μέρα τρία κουτάκια κόκα κόλα και τα άδεια κουτάκια τα πετάω στον κάδο απορριμάτων που είναι έξω απ’ το σπίτι μου. Κάθε μέρα επίσης περνάει ένας τσιγγάνος και μαζεύει αυτά τα κουτάκια που έχω πετάξει, τα πουλάει για αλουμίνιο και βγάζει λεφτά. Θεωρητικά θα μπορούσα να πάω στον τσιγγάνο και να του πω “δώσε μου προμήθεια γιατί εγώ όταν αγόρασα τα κουτάκια, δεν αγόρασα μόνο το περιεχόμενο που έχει μέσα, αγόρασα και το αλουμίνιο που τα περιβάλλει, οπότε πέσε…” Ο τσιγγάνος φυσικά θα με διαολόστελνε και καλά θα κανε. Γιατί αν ήθελα να πάρω πίσω χρήματα, θα πρεπε να τα πουλήσω εγώ πρώτα κι όχι να τα πετάω στα σκουπίδια.

Οι επιπτώσεις από μια τέτοια ρύθμιση μπορεί να είναι σημαντικές: σκεφτείτε μόνο πόσους δίσκους ακούτε τζάμπα απ’ το YouTube, δίσκοι που έχουν ανεβεί από μεμονωμένους χρήστες – κάποιοι μάλιστα βάζοντας disclaimer ότι δεν είναι αυτοί οι κάτοχοι του περιεχομένου, παροτρύνοντας ενίοτε τους υπόλοιπους χρήστες για να υποστηρίξουν τη μπάντα να παν ν’ αγοράσουν το cd.

Πριν ακόμα υπάρξει αυτή η ρύθμιση, υπάρχει ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα στο ΥouTube μιας τέτοιας διένεξης για πνευματικά δικαιώματα. Ίσως θα θυμάστε ότι, πριν καναδυό χρόνια μπορούσες να βρεις όλες τις παλιές ελληνικές ταινίες στην πλατφόρμα. Σε κάποια φάση όλες οι ταινίες κατέβηκαν, ιδιαίτερα οι πιο δημοφιλείς (π.χ “Λατέρνα, Φτώχεια και Φιλότιμο”, “Ο φίλος μου ο Λευτεράκης”, “Ξύπνα Βασίλη” κλπ) διότι όπως διαπιστώθηκε, κάποια “ενδιαφερόμενα μέρη” ζήτησαν το κατέβασμα των ταινιών λόγω κλοπής πνευματικών δικαιωμάτων. Αποτέλεσμα: οι ταινίες αυτές ανεβαίνουν σε ανύποπτο χρόνο με τίτλους ασαφείς όπως π.χ “ελληνική ταινία 1”, “ελληνική ταινία 2” κλπ πριν τις πάρουν χαμπάρι οι “ενδιαφερόμενοι”. Οι ταινίες αυτές δεν υπάρχουν ούτε και στο σάιτ της Φίνος Φιλμ και υπάρχει σχετική αναφορά ότι η ίδια η Φίνος σκόπευε να τις ανεβάσει όλες στο κανάλι της στο YouTube αλλά κάποιοι “Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης Συγγενικών και Πνευματικών Δικαιωμάτων ” (που υποτίθεται εκπροσωπούν ηθοποιούς, σκηνοθέτες και σεναριογράφους) ήγειραν πολύ μεγάλες διεκδικήσεις στη βάση πνευματικών δικαιωμάτων.
Σας θυμίζει κάτι αυτή η φάση; Ασφαλώς γνωρίζετε την περιβόητη ΑΕΠΙ, τον πνευματικό νταβατζή της ελληνικής τέχνης που υποτίθεται συλλέγει “δικαιώματα” για τους καλλιτέχνες. Τα ροκ μπαράκια που πηγαίναμε κι ακούγαμε ως επί το πλείστον ξένη μουσική, ήταν υποχρεωμένα να πλερώνουν νταβατζιλίκι σ’ αυτήν τη μυστηριώδη εταιρεία κάθε τρίμηνο αν θυμάμαι καλά. Αν είδαν ποτέ οι καλλιτέχνες, Έλληνες πόσο μάλλον και ξένοι, μισό ευρώ απ’ τα νταβατζιλίκια, εμένα να μου τρυπήσετε τη μύτη. Τα εισέπρατταν τα λόμπι των δισκογραφικών που όργανό τους είναι η ΑΕΠΙ, στο όνομα της καταπολέμησης της “πειρατείας” φυσικά.

Ε λοιπόν, η ψήφιση της τροπολογίας 271 που προωθείται φυσικά από λομπίστες που κόβουν και ράβουν στα της ΕΕ (αναμένεται να κυρωθεί κι από αντίστοιχο συμβούλιο υπουργών σε κάνα μήνα) και ιδιαίτερα η φάση με το άρθρο 17 είναι ένα καινούριο πανευρωπαϊκό νταβατζιλίκι ανάλογο της ΑΕΠΙ. Κι επειδή πραχτικά δεν υπάρχει τρόπος να παρακολουθήσει η αντίστοιχη αρχή που θα δημιουργηθεί ποιος ανεβάζει τι, το πιο πιθανό είναι να επιβληθεί κάποιο “γαμησιάτικο” αντίστοιχο μ’ αυτό της ΑΕΠΙ σε κάθε έναν που διατηρεί σάιτ, ώστε προκαταβολικά να πλερώνεις για κάθε τυχόν προστατευόμενο πνευματικά υλικό που ανεβάζεις. Παρόλο που αν ψηφιστεί φαίνεται ότι χτυπάει κολοσσούς (π.χ Google) η αλήθεια είναι ότι μόνο οι κολοσσοί σε τελική ανάλυση μπορούν να πληρώνουν πνευματικά δικαιώματα (διάβαζε: να εξαγοράζουν στην ουσία). Οι υπέρμαχοι της τροπολογίας φυσικά λεν ότι οι αντιδράσεις του κόσμου πυροδοτούνται απ’ τους κολοσσούς του διαδικτύου.

Ο αντίλογος λέει ότι μ’ αυτόν τον τρόπο, θα αφηνιάσουν τα fake news sites που θα ανεβάζουν ό,τι “πρωτότυπο” υλικό γουστάρουν μια και τα πραγματικά δημοσιογραφικά και ερευνητικά σάιτ που για λόγους δεοντολογίας πρέπει να παραθέτουν και πηγές θα πρέπει να πλερώνουν τζερεμέδες για να κάνουν σοβαρή δουλειά. Φανταστείτε ας πούμε τη wikipedia που στηρίζεται κυρίως σ’ αυτό. Καλή κακή η wikipedia, είναι η βασικότερη δεξαμενή γνώσης σήμερα στον κόσμο, ανεξάρτητα από την αμφιλεγόμενη αντικειμενικότητά της, γίνεται και σοβαρή δουλειά μην απατάσθε.

Η φάση με το άρθρο 17, το θέμα με την κατάργηση του Net Neutrality στην Αμερική που είχαμε γράψει παλιότερα καθώς και άλλες ρυθμίσεις που βγαίνουν στη φόρα κατα καιρούς (SOPA, PIPA), όλ’ αυτά εμπίπτουν στην προσπάθεια των μονοπωλίων μετατρέψουν το ίντερνετ, τη μεγαλύτερη κατάκτηση της ανθρωπότητας στον 20ο αιώνα, από δημόσιο αγαθό σε εμπόρευμα. Να είμαστε καθαροί: το ίντερνετ δεν το “έφτιαξε” κάποιος, προέκυψε φυσιολογικά από την εξέλιξη της τεχνολογίας, από την ολοένα αυξανόμενη διασύνδεση μικρότερων ιδιωτικών και δημόσιων δικτύων κι από την ανάγκη για περισσότερη επικοινωνία. Αξίζει να ενημερωθείτε για το ζήτημα περισσότερο και την πληρέστερη κάλυψη την κάνει το The Press Project, όπου μπορείτε να βρείτε και σχετικά λινκς.