Μήπως ζούμε μέρες Λαϊκού Μετώπου του ’36;

Μια ακόμα κάλπη εκλογών “μίλησε” χθες στην Ισπανία και, τουλάχιστον αν πιστέψουμε τα ελληνικά ΜΚΔ, βγήκαν όλοι νικητές. Βασικά όμως το ΠΑΣΟΚ, το παλιό το ορθόδοξο, που μετά την Πορτογαλία επανακάμπτει στην Ισπανία πρασινίζοντας την Ιβηρική, τι κι αν το χρώμα του PSOE, όπως και πολλών άλλων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Ευρώπης είναι κόκκινο, έχοντας το χρώμα, αλλά όχι τη χάρη. Κι επειδή τελικά Σύριζα – Ποδέμος δεν βενσερέμος, ο Έλληνας πρωθυπουργός και το επιτελείο του πανηγύρισαν έξαλλα για λογαριασμό του Σάντσεθ (με τον οποίο τι έχουν να χωρίσουν στην τελική), προεξοφλώντας τη συνεργασία του με τον Ιγκλέσιας και θριαμβολογώντας για ανάσχεση της ακροδεξιάς. Όπου όταν μιλάμε για ανάσχεση, εννοούμε την εκτόξευση από ποσοστά περί το 1% και κοινοβουλευτική ανυπαρξία στο 10% και 24 έδρες.

Οι εκλογές στην Ισπανία είχαν ως βασικό τους χαρακτηριστικό τη μεγάλη συμμετοχή (πάνω από 70%) και την πόλωση. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στη χώρα που καταγράφηκε στον αιώνα που διανύουμε και ένα από τα μεγαλύτερα στα χρονικά του κοινοβουλευτικού βίου της Ισπανίας.

Η εικόνα της αλλαγής του χάρτη σε σχέση με τις εκλογές του 16′ είναι εντυπωσιακή. Το Λαϊκό Κόμμα καταποντίστηκε, περίπου όπως η ΝΔ προ δεκαετίας, χάνοντας σχεδόν το μισό των δυνάμεών της, στη δίνη των σκανδάλων στα οποία έχουν αναμιχθεί τα ηγετικά του στελέχη. Με άλλα λόγια, η διαφθορά φέρνει φθορά. Κι όπως σχολίαζε ένας Ισπανός χρήστης στο τουίτερ, πλέον το Λαϊκό Κόμμα έχει περισσότερους εκπροσώπους του στη φυλακή παρά στο κοινοβούλιο:

PP en el Congreso: 66 personas.
PP en la cárcel: 87 personas.

— Pablo Fitts (@pablofitts) April 28, 2019

Οι Πολίτες (Ciudadanos), με χαρακτηριστικά που θυμίζουν το καθ’ ημάς Ποτάμι, επί το δεξιότερον, είναι εκλογικά περίπου στη θέση των ΑΝΕΛ του 2012, ως κόμμα υποδοχής δυσαρεστημένων ψηφοφόρων του Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ). Και αυτή τη στιγμή, κανείς δε θα μπορούσε να αποκλείσει μια πιθανή αντικατάσταση του ενός βασικού πόλου του δικομματισμού από έναν άλλο, δηλαδή του PP από τους Ciudadanos.

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο όμως είναι η άνοδος των ακροδεξιών που δηλώνουν ανοιχτά νοσταλγοί του Φράνκο και στρογγυλοκάθισαν σε διψήφιο ποσοστό. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι από τους απογοητευμένους ψηφοφόρους του Λαϊκού Κόμματος κατευθύνθηκαν μαζικά στο ακροδεξιό Vox. Κι αυτός είναι ένας βασικός -αλλά όχι ο μοναδικός δείκτης- για να αξιολογήσει κανείς όσα λέγονται περί αριστερής στροφής σε αυτές τις εκλογές και φρένου που μπήκε στο νεοφασισμό.

Αυτό το τελευταίο έχει μερική ισχύ σε κάποιες περιοχές, όπου τα ποσοστά του Vox ήταν μηδενικά, όπως στις περιοχές των Βάσκων, όπου παρόμοια ήταν η εξαέρωση τόσο για το ΡΡ όσο και τους Ciudadanos. Εκεί έκαναν πάρτι τα αυτονομιστικά βασκικά κόμματα, το σοσιαλδημοκρατικό Bildu και το χριστιανοδημοκρατικό Εθνικό Κόμμα Βάσκων, που πιθανολογείται και για κυβερνητικός εταίρος. Ακόμα πιο ευνοϊκό το κλίμα για τους Ινδέπες στην Καταλονία, με το τοπικό ΠΑΣΟΚ του ERC να κερδίζει για πρώτη φορά την περιοχή,και τον ηγέτη του Οριόλ Ζουνκέρας να εκλέγεται όπως και τέσσερις ακόμα ομοεθνείς του, μέσα από τις φυλακές ευελπιστώντας κι αυτό σε συγκυβέρνηση. Επιπλέον, το κόμμα του περιπλανώμενου ανά την Ευρώπη “πρωτομάστορα” της αποτυχημένης απόπειρας ανεξαρτητοποίησης της Καταλονίας, Κάρλες Πουτζδεμόν “Μαζί για την Καταλονία” διατηρεί με μικρές απώλειες τις δυνάμεις του. Κάτι που έχει να κάνει ωστόσο και με τον εθνικιστικό λόγο του Vox που μιλάει για reconquista, ανάκτηση-ανακατάληψη της Ισπανίας, της πατρίδας τους, με ουσιαστική κατάργηση του συστήματος των Αυτόνομων Κοινοτήτων -με τους διάφορους βαθμούς αυτονομίας.

Αυτό δείχνει πως η άνοδος του Vox είναι απολύτως συνδεμένη με τα γεγονότα των τελευταίων ετών στην Καταλονία και την έξαρση του αυτονιμιστικού κινήματος. Η βάση του Λαϊκού Κόμματος που απομακρύνθηκε, κάθε άλλο παρά “αριστερή στροφή” έκανε, αφού κινήθηκε με συντηρητικά, εθνικιστικά αντανακλαστικά, τα οποία εξάλλου ισχύουν, έστω με μετριοπαθέστερη ρητορική συσκευασία και για την έτερη δεξαμενή δυσαρεστημένης δεξιάς ψήφου, τους Ciudadanos, που επίσης βλέπουν με βδελυγμία τις αυτονομιστικές επιδιώξεις.

Οι εκτιμήσεις περί κεντρο-αριστερής νίκης, προέρχονται περισσότερο από τους εγχώριους κυβερνητικούς αναλυτές και υποστηρικτές της “Προοδευτικής Συμμαχίας”. Και δε θα αφήσουν ένα τόσο ωραίο συμπέρασμα να χαλάσει από την πραγματικότητα ή ακόμα και από μικρές λεπτομέρειες, όπως το ότι το PSOE φαίνεται προς το παρόν να θέλει να σχηματίσει μια κυβέρνηση μειοψηφίας, παρά να συμμαχήσει με το Podemos -στους οποίους συμμετέχει και η “Ενωμένη Αριστερά”, με τη μετεξέλιξη του παλιού, ευρωκομμουνιστικού ΚΚΙ, που δεν έχει κρατήσει καν το όνομά του. Καθιστώντας σε μια τέτοια περίπτωση σχεδόν “τραγικό πρόσωπο” τον Πάμπλο Ιγκλέσιας, που ξεκίνησε το 2014 προσδοκώντας να γίνει Τσίπρας και κατέληξε κυριολεκτικά να παρακαλάει να γίνει Κουβέλης, έστω κι αν τα – διαρκώς φθίνοντα – ποσοστά του ακόμα δεν παραπέμπουν σε αυτά της ΔΗΜΑΡ.

Έχουμε λοιπόν από τη μια Ρεκονκίστα, νοσταλγούς του Φράνκο, εθνικιστικό λόγο και συντηρητικά αντανακλαστικά. Από την άλλη αυτονομιστικά κινήματα, περιφέρειες που μαυρίζουν τους φασίστες και μια δυνάμει κεντρ0-αριστερή συμμαχία που θα μπορούσε να πάρει την πλειοψηφία, με τη στήριξη των Ποδέμος και των παλιών κομμουνιστών. Κι επίσης αντιθέσεις και κλίμα πόλωσης. Κάποιοι μπορεί να ονειρεύονται πως έχουμε ένα άτυπο Λαϊκό Μέτωπο.

Αν η ιστορία επαναλαμβάνεται σα φάρσα, σε έξι μήνες θα έχουμε εμφύλιο πόλεμο και τη στάση του στρατού.

Είναι όμως έτσι;

Καταρχάς λείπουν οι κομμουνιστές. Το κόμμα είναι τραυματισμένα και πρόσφατα διασπασμένο, χωρίς να λογαριάζουμε την παλιότερη διάσπαση του ’74, αμελητέα εκλογικά δύναμη, που έχει πολλά να κάνει και μπόλικη ευρωκομμουνιστική σκουριά να διώξει. Μπορεί στους συντρόφους  του PCTE να μένει η ισχνή παρηγοριά πως πήραν παραπάνω ψήφους από τους “πρώην” που κράτησαν το παλιό brand name του PCPE, σε κάθε περίπτωση όμως μιλάμε για ποσοστά που δεν πλησιάζουν ούτε την υποδιαστολή πλάι στο πρώτο μηδενικό, και κάθε είδους πανηγυρισμός περιττεύει. Χρειάζονται πολλά και αποφασιστικά βήματα το επόμενο διάστημα, όπως αναγνωρίζει και το ίδιο το κόμμα στη χθεσινή ανακοίνωσή του. Λείπει το αντίπαλο δέος, η εναλλακτική πρόταση, η διέξοδος, το όραμα από τις λαϊκές μάζες, που δεν έχουν κανένα προσανατολισμό και στήριγμα, εγκλωβισμένες σε βολικά για το σύστημα δίπολα.

Κατά δεύτερον, δεν υπάρχει Σοβιετική Ένωση, όλο το ιστορικό πλαίσιο είναι τελείως διαφορετικό. Υπάρχει όμως φασισμός, με τον κίνδυνο να γιγαντώσει με παλιά ή νέα προσωπεία πιο υπαρκτό από ποτέ. Παλαιότερα καλλιεργούνταν ως ανάχωμα στο κομμουνιστικό κίνημα είναι όμως λάθος να το βλέπουμε μονοσήμαντα. Στη σημερινή εποχή, φασισμός και ακροδεξιά, καλύπτουν το κενό του κινήματος, υπάρχουν και αναπτύσσονται σε γόνιμο έδαφος, γιατί δεν υπάρχει κανείς να τα σταματήσει.

Eίναι λάθος να πιστεύουμε πως αυτό μπορεί να γίνει από μια αστική, προοδευτική συμμαχία ή με τέτοιους συμμάχους. Εϊναι το βασικό δίδαγμα που βγαίνει από την εμπειρία των Λαϊκών Μετώπων. Κι ας μην έχουν καμία απολύτως σχέση με αυτά οι σύγχρονες καρικατούρες του.

Τι σχέση έχουν αυτοί που ομνύουν στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, με αυτούς που πήραν τα όπλα, υπεράσπισαν μια κυβέρνηση, όχι σοσιαλιστική, αλλά με συμμετοχή των Κομμουνιστών, εχθρική προς την εκκλησία, το κεφάλαιο και τους μεγαλογαιοκτήμονες, φιλική προς την ΕΣΣΔ και στηριζόμενη από αυτή; Μιλάμε για ανθρώπους που υπερθεμάτισαν στη στήριξη των επίδοξων πραξικοπηματιών της Βενεζουέλας, μην τηρώντας έστω τα -εξοργιστικά πάντα – φύλλα συκής της δικής μας κυβέρνησης.

Η μόνη συγγένεια που μπορεί να εντοπιστεί, είναι με σοσιαλιστές και κεντρώους ηγέτες των Δημοκρατικών που είχαν συμβιβαστικές τάσεις και υπονόμευσαν εκ των έσω τον αγώνα.

Το Λαϊκό Μέτωπο ήταν κάτι που απάντησε στον καιρό του, είχε επιτυχίες και αντιφάσεις, αλλά δεν είναι λύση για το σήμερα. Πόσο μάλλον τα κακέκτυπά του.

Αν ξαναζούμε μέρες του ’36, αυτό συμβαίνει στη χειρότερη εκδοχή τους, λόγω του φασισμού και της προέλασής του. αυτό γίνεται με τα χειρότερα στοιχεία τους. Ο φασισμός ξεπηδάει μέσα από όλους τους πόρους της αστικής δημοκρατίας. Όχι σαν άρνηση, όχι σαν τομή, αλλά ως συμπλήρωμα της, σα μια μορφή κοινοπραξίας και μια μορφή σύγκλισης των δυο διαφορετικών εκδοχών της δικτατορίας του κεφαλαίου.

Αν δε θελουμε να ξαναζήσουμε το παρελθόν, πρέπει να διδαχτούμε από αυτό. Αλλιώς είμαστε καταδικασμένοι να το ξαναζήσουμε -και μάλιστα ως φάρσα.

Η ταξική, κοινωνική πόλωση υπάρχει και είναι όντως πιο έντονη από ποτέ. Αλλά δεν εκφράζεται από τις κίβδηλες διαχωριστικές γραμμές που θέλουν να επιβάλλουν, για τις δύο Ισπανίες, την προοδευτική και τη συντηρητική.