Πούδρα και σοσιαλισμός – Καλλυντικά στη Σοβιετική Ένωση

H Oχτωβριανή Επανάσταση, ανάμεσα στις πολλές θετικές αλλαγές που έφερε στη ζωή των γυναικών, είχε κι άλλη μια, φαινομενικά απροσδόκητη συνέπεια: Έδωσε για πρώτη φορά τη δυνατότητα σε γυναίκες όλων των κοινωνικών στρωμάτων να καλλωπίζονται με καλλυντικά, τα οποία ως τότε ήταν προνόμιο των γυναικών της ανώτερης τάξης. Οι μόνες γυναίκες πέρα από τα ανώτερα στρώματα που φορούσαν μακιγιάζ ήταν όσες δεν είχαν την καλύτερη φήμη για την ηθική τους, οι ηθοποιοί και οι πόρνες. Επιπλέον, τα καλλυντικά πωλούνταν πρακτικά μόνο στη Μόσχα και την τότε Αγία Πετρούπολη, καθιστώντας τα εντελώς απρόσιτα για την πλειονότητα των γυναικών, που ήταν αγρότισσες

Αμέσως μετά την Επανάσταση, δημιουργήθηκε η επιχείρηση TeZhe με στόχο την παραγωγή ειδών καλλωπισμού και υγιεινής. Πρώτη διευθύντρια της επιχείρησης μάλιστα ήταν η σύζυγος του Βιάτσεσλαβ Μολότοφ, Πολίνα Ζεμχουζίνα, που είχε και σχετική εμπειρία, έχοντας υπάρξει διευθύντρια του εργοστασίου Νόβαγια Ζάρυα. Η ίδια άφησε το αποτύπωμά της στο όνομα δύο διάσημων καλλυντικών προϊόντων, της «Κόκκινης Μόσχας» και του «Λένινγκραντ». Σε μια κίνηση πρωτοποριακή για την εποχή σε διεθνές επίπεδο, προσέθεσε βιταμίνες Α και Ε, ώστε να κάνουν καλό στο δέρμα.

Κρέμα μέρας και νυχτός TeZhe

Η πρώτη και δημοφιλέστερη μάρκα καλλυντικών ήταν η TeZhe, που διέθετε καταστήματα σε όλη την ΕΣΣΔ, τα οποία διέθεταν σαπούνια, κρέμες, πούδρες, μάσκαρα, κραγιόν και κολώνιες. Η σημασία που έδινε η σοβιετική εξουσία στην εξύψωση του βιοτικού επιπέδου του λαού, που περιλάμβανε φυσικά και την προσωπική του υγιεινή και καλλωπισμό, αποδεικνύεται από το γεγονός πως τα σαπούνια της TeZhe πωλούνταν κάτω από την τιμή κόστους, μόλις ένα καπίκι το κομμάτι. Τέτοια ήταν η απήχησή των καλλυντικών της εταιρείας, που έγιναν μέχρι και τραγουδάκι, δημοφιλές τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου:

TeZhe στα μάτια σου

TeZhe στα χείλη σου

TeZhe στα μαγουλά σου

Πού να σε φιλήσω;

Το πιο αναγνωρίσιμο σοβιετικό παρελθόν ήταν αναμφίβολα το άρωμα “Κόκκινη Μόσχα”, που δημιουργήθηκε το 1925 από το μοσχοβίτικο εργοστάσιο “Νόβαγια Ζάρυα” και είχε τη φήμη του “σοβιετικού Σανέλ νο.5”. Σύμφωνα με ένα δημοφιλή αστικό θρύλο, βάση του αρώματος ήταν ένα “αντιδραστικό” άρωμα, “Το αγαπημένο μπουκέτο της αυτοκράτειρας”, που είχε δημιουργηθεί το 1913 με αφορμή την 300η επέτειο της δυναστείας των Ρομανόφ, προς τιμήν της μητέρας του Νικολάου Β’, Μαρία Φεοντόροβνα. Σύμφωνα με έναν παρεμφερή θρύλο, ο δημιουργός του αρώματος August Michel, κατέφυγε μετά την επανάσταση ως εμιγκρές στη Γαλλία, όπου υπήρξε μέλος της ομάδας που έφτιαξε το “Σανέλ νο.5”, γεγονός που εξηγεί την περιλάλητη ομοιότητα των δυο αρωμάτων. Υπάρχει βέβαια και η φιλοσοβιετική εκδοχή της ιστορίας, σύμφωνα με την οποία ο Michel παρέμεινε στη Ρωσία, μετονόμασε ο ίδιο το εργαστάσιο σε “Νόβαγια Ζάρυα” (Νέα Αυγή) και την κολώνια σε “Κόκκινη Μόσχα”. Το άρωμα παρασκευάζεται μέχρι σήμερα από το ίδιο εργοστάσιο με την ίδια χαρακτηριστική συσκευασία και εξακολουθεί να έχει πιστό κοινό, όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά και στις ΗΠΑ.

Η Κόκκινη Μόσχα

Η “Κόκκινη Μόσχα” θεωρούνταν “κυριλέ” και ως εκ τούτου ακριβό άρωμα, υπήρχαν όμως και πολλές κολώνιες πιο καθημερινής χρήσης. Από τις ανδρικές κολώνιες, η διασημότερη ήταν η “Τρόινοϊ”, που θρυλούνταν ως αγαπημένη του Στάλιν, και ο πρόδρομός της είχε εισαχθεί στη Ρωσία στις αρχές του 19ου αιώνα από τα γαλλικά στρατεύματα του Ναπολέοντα, κατά την αποτυχημένη του επιχείρηση κατά της Μόσχας. Ως φτηνή και μπόλικη, καθώς έβγαινε σε μεγάλο μπουκάλι, χρησιμοποιούνταν και ως αντισηπτικό σε πληγές, αφτερσέιβ αλλά από ορισμένους και ως υποκατάστατο του αλκοόλ, σε περιόδους περιορισμού της διάθεσής του στο κοινό στα πλαίσια της προσπάθειας καταπολέμησης του αλκοολισμού. Υπήρχαν όμως και “επετειακά” αρώματα, όπως η “Κόκκινη Παπαρούνα”, που κυκλοφόρησε το 1927 προς τιμήν των 10 χρόνων της Οχτωβριανής Επανάστασης, αλλά με το ανατολίτικο άρωμά του αιχμαλώτισε πολλές γυναίκες επί δεκαετίες. Ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό της σοβιετικής αρωματοποιΐας ήταν πως τα περισσότερα αρώματα είχαν μια ταιριαστή πούδρα με την ίδια ευωδιά.

Κολώνια Ναταλία

Συγκριτικά με τις πούδρες, καθυστερημένη εμφάνιση έκανε το υγρό μέικ-απ, αφού κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1981 από το εργοστάσια “Svoboda” (Ελευθερία) με τίτλο “Μπαλέτ”. Είχε αρκετά πηχτή και βαριά υφή, κάτι που το καθιστούσε ακατάλληλο για ημερήσια χρήση, ενώ έβγαινε μόνο σε μία απόχρωση. Εξακολουθεί με πιο σύγχρονη σύνθεση και περισσότερες αποχρώσεις, να κυκλοφορεί ως σήμερα.

Αρκετή επιδεξιότητα απαιτούσε η χρήση της σοβιετικής μάσκαρας “Asya cho” καθώς έβγαινε σε στερεή μορφή με βουρτσάκι, ενώ για να ξεκολλούν οι βλεφαρίδες μεταξύ τους, συνηθισμένη ήταν η προσφυγή σε βελόνες για να διαχωρίζονται μία – μία. Παρότι με τα χρόνια βγήκαν πολύ πιο εύχρηστες μάσκαρες, η “Asya cho” κάνει στις μέρες μας μια νέα καριέρα, αποτελώντας το οικονομικότερο καλλυντικό για το βάψιμο των φρυδιών.

Μάσκαρα “Asya Cho”

Αειθαλή προϊόντα της σοβιετικής καλλυντικής βιομηχανίας αποδείχτηκαν επίσης η κρέμα χεριών “Ντέτσκι”, της οποίας η παραγωγή ξεκίνησε τη δεκαετία του ’50 και είναι αγαπητή ως σήμερα, καθώς είναι υποαλλεργική, ευωδιαστή και απαλαίνει το δέρμα, αλλά και το σπρέι μαλλιών “Πρέλεστ”. Η λακ αυτή με την κατά πολλούς περίεργη οσμή, έζησε το αποκορύφωμα της δόξας της τη δεκαετία του ΄80, βοηθώντας χάρη στην “τσιμεντένια” του υφή να μην κουνιέται ούτε τρίχα από τις ογκώδεις κομμώσεις που ήταν της μόδας εκείνη την εποχή. Μια πιο ανάλαφρη εκδοχή της εξακολουθεί να βρίσκεται στα ράφια των σοβιετικών σούπερ μάρκετ.

Σε ό,τι αφορά τις σκιές ματιών, ανυπέρβλητη ήταν η δημοφιλία του σετ «Έλενα»,  που έβγαινε σε συσκευασίες των δύο ή τριών αποχρώσεων, αλλά και σε μεγαλύτερα κουτιά, κατάλληλο για δώρο. Σήμα κατατεθέν ήταν οι έντονες αποχρώσεις, όπως βιολετί, σμαραγδί, φούξια ή έντονο μπλε, ενώ αργότερα κυκλοφόρησαν και σετ σε πιο γήινες αποχρώσεις. Διαδεδομένες στην ΕΣΣΔ ήταν και οι πολωνικές σκιές «Ruby Rose», ενώ περιζήτητα και πιο ακριβά ήταν τα δυτικά σετ, όπως το κόκκινο οβάλ κουτί της ιταλικής “Pupa”.

Σκιές Έλενα

Πληροφορίες από calvertjournal και Russia beyond