Ο Μπολσονάρο καταστρέφει τον Αμαζόνιο με τη συνενοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ο Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο σημερινός ακροδεξιός πρόεδρος της Βραζιλίας, είναι γνωστός υποστηρικτής απόψεων υπέρ του ρατσισμού, μισογυνισμού και ακραίων συντηρητικών θέσεων για το νόμο, την τάξη και τα κοινωνικά θέματα. Υποστηρίζει τις με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς δίκη εκτελέσεις των «κακοποιών», εξισώνει την ομοφυλοφιλία με την παιδεραστία, χαρακτηρίζει τους ιθαγενείς «παράσιτα» και αποκαλεί τους πρόσφυγες «απόπατο». Με λεξιλόγιο που παραπέμπει σε Ναζί, θαυμαστής του Πινοσέτ και του Χίτλερ, δεν δίστασε να τιμήσει εφέτος την επέτειο της Δικτακτορίας του 1964, ως γνήσιο «τέκνο» της.

Με την εκλογή του, την οποία υποστήριξαν και συνέδραμαν η άρχουσα τάξη της Βραζιλίας, η Εκκλησία και (πρώην) Χουντικοί, το ΔΝΤ, τεράστιοι μονοπωλιακοί όμιλοι, αλλά και η κυβέρνηση των ΗΠΑ, ξεκίνησε την επίθεση του στα δάση του Αμαζονίου, στους αυτόχθονες πληθυσμούς, στους quilombolas (απόγονοι εκείνων που απελευθερώθηκαν από τη δουλεία) αλλά και σε όσους αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους και για την προστασία του περιβάλλοντος.

Η σημασία του οικοσυστήματος του Αμαζονίου στην παγκόσμια περιβαλλοντική ισορροπία είναι τεράστια και αναμφισβήτητη. Πλήθος μελετών και ερευνών, έχουν αναδείξει με τεκμηριωμένα στοιχεία τη σημασία του για το μέλλον της ανθρωπότητας, αποκαλώντας το δικαιολογημένα ως «ο πνεύμονας του πλανήτη». Αναγνωρίζοντας τη σημασία του στην κλιματική ισορροπία, η Βραζιλία δεσμεύτηκε στη Συμφωνία για το κλίμα στο Παρίσι, να εξαλείψει την παράνομη αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο και να αναδασώσει 12 εκ. εκτάρια μέχρι το 2030. Η αποψίλωση του Αμαζονίου ικανοποιεί κυρίως τα συμφέροντα μεγάλων αγροτοβιομηχανικών επιχειρήσεων, κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, εξορυκτικών δραστηριοτήτων, επιχειρήσεων ξυλείας, καθώς και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που χρηματοδοτούν τους παραπάνω.

Ο Μπολσονάρο, αμέσως με την ανάληψη της διακυβέρνησης της Βραζιλίας έδειξε τις διαθέσεις του για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον Αμαζόνιο, το περιβάλλον, το κλίμα και την στήριξη των μεγάλων επιχειρήσεων. Υποστηρίζοντας ότι η Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Αυτόχθονων Λαών ήταν «προδοτική» και ότι πολλά από τα υπάρχοντα γηγενή εδάφη βασίζονταν σε δόλια έγγραφα, ότι «οι μειονότητες θα πρέπει να προσαρμοστούν στην πλειοψηφία ή απλά να εξαφανιστούν», αποκαλώντας «αλήτες και τομάρια που πρέπει να μπουν φυλακή» τους ηγέτες του Kινήματος των Ακτημόνων Εργατών και τους ακτιβιστές, ζητώντας το κλείσιμο του Οργανισμού Περιβάλλοντος της Βραζιλίας που παρακολουθεί την αποψίλωση των δασών και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, καθώς και το Ινστιτούτο Τσίκο Μέντες, το οποίο επιβάλλει περιβαλλοντικά πρόστιμα, είναι εύκολο να καταλάβει ο καθένας που οδηγεί την κατάσταση στη χώρα του.

Τον Ιανουάριο του 2019, η αποδάσωση στον Αμαζόνιο φέρεται να αυξήθηκε κατά 54% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2018. Τον ίδιο μήνα, το προσωρινό μέτρο του Μπολσονάρο να θέσει εδάφη ιθαγενών στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Γεωργίας, άνοιξε το δρόμο στα συμφέροντα της σόγιας και στη δυναμική εκτροφή βοοειδών, με αποτέλεσμα την επιτάχυνση της αποψίλωσης του μεγαλύτερου τροπικού δάσους στον κόσμο, καθώς και άλλων οικολογικά πολύτιμων βιοτόπων της Βραζιλίας. Δύο από τις μεγαλύτερες εμπορικές εταιρείες αγροτικών προϊόντων που δραστηριοποιούνται στο Βραζιλιάνικο Αμαζόνιο-Archer Daniels Midland και Bunge-έχουν έδρα τις ΗΠΑ. Η αγροτική βιομηχανία, ιδίως η παραγωγή σόγιας και βοείου κρέατος, είναι κορυφαία κινητήρια δύναμη της απώλειας δασών και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) φέρει σοβαρό μερίδιο ευθύνης για αυτήν την εξέλιξη, καθώς είναι βαθιά συνδεδεμένη οικονομικά με τη Βραζιλία. Η ΕΕ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για τη σόγια της Βραζιλίας και από τους σημαντικότερους εισαγωγείς βραζιλιάνικου βοείου κρέατος. Αυτοί οι ισχυροί οικονομικοί δεσμοί, θα ενισχυθούν ακόμη περισσότερο με την υπογραφή μιας νέας μεγάλης συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου, που διαπραγματεύεται αυτήν την εποχή, η ΕΕ με την Mercosur, στην οποία η Βραζιλία είναι το μεγαλύτερο μέλος. Η Mercosur (εμπορικό μπλοκ–η κοινή αγορά της Νότιας Αμερικής) είναι μια διαδικασία περιφερειακής ολοκλήρωσης, με κύριο στόχο την προώθηση ενός κοινού χώρου, που δημιουργεί επιχειρηματικές και επενδυτικές ευκαιρίες μέσω της ανταγωνιστικής ενσωμάτωσης των εθνικών οικονομιών στη διεθνή αγορά και ως αποτέλεσμα, έχει συνάψει πολλαπλές συμφωνίες με διάφορες χώρες και ομάδες χωρών.

Οι αντιδράσεις για τη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνεχώς αυξάνονται.

Ήδη, από τα τέλη του 2018, η Sônia Guajajara, ηγέτης του Articulação dos Povos Indígenas do Brasil (APIΒ), που αντιπροσωπεύει περισσότερες από 300 ομάδες γηγενών της Βραζιλίας, δήλωσε χωρίς περιστροφές στους αξιωματούχους της ΕΕ, ότι η ΕΕ πρέπει να λογοδοτεί για τις επιπτώσεις των εμπορικών πολιτικών της, να μποϋκοτάρει τα βραζιλιάνικα προϊόντα που συνδέονται με την «κοινωνική εξόντωση» και την περιβαλλοντική καταστροφή, να αναγνωρισθεί το οικολογικό έγκλημα ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, να αναγνωρισθεί ότι οι αυτόχθονες λαοί είναι οι καλύτεροι φύλακες και προστάτες των δασών, ότι στην παρούσα κατάσταση η προώθηση του ελεύθερου εμπορίου στη Βραζιλία είναι ασυμβίβαστη με την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ότι η ΕΕ πρέπει να υποστηρίξει την οριοθέτηση της γης των αυτόχθονων πληθυσμών. Τόνισε δε, ότι η ΕΕ οφείλει και πρέπει να «παρακολουθεί και να ελέγχει» τις εξαγωγές της Βραζιλίας για να αντιμετωπίσει την καταστροφή του περιβάλλοντος.

Στα μέσα του Απρίλη, περισσότερες από 20 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και Επιστημονικά Ινστιτούτα από ολόκληρο τον κόσμο, καθώς και το κίνημα των αυτόχθονων πληθυσμών της Βραζιλίας, καλούν σε δράση, απαιτώντας από την ΕΕ να μην πωλούνται στις αγορές της προϊόντα που καταστρέφουν τα δάση του πλανήτη και καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Χαρακτηριστικά σημειώνουν ότι, η ΕΕ αντί να συνεχίζει να αγνοεί το σημαντικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος που προκύπτει από τις εμπορικές πράξεις που πραγματοποιεί με τη Βραζιλία, πρέπει να λάβει άμεσα συγκεκριμένα μέτρα για να σταματήσει τη συνενοχή της στην ολοένα αυξανόμενη καταστροφή του περιβάλλοντος.

Τονίζουν ότι, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΕ και Mercosur για μια ελεύθερη εμπορική συμφωνία, πρέπει να ανασταλούν μέχρι η Βραζιλία να ανανεώσει δημόσια τη δέσμευσή της στη συμφωνία για το κλίμα (Παρίσι) και υπογραμμίζουν, ότι η εμπορική συμφωνία μεταξύ τους, πρέπει να περιλαμβάνει δεσμευτικές και εκτελεστικές διατάξεις για τον τερματισμό της αποψίλωσης, το σεβασμό των δικαιωμάτων κατοχής και να εφαρμόζουν την παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα.

Καθώς η βία έχει γίνει συνηθισμένη στον Αμαζόνιο, αφού το 2017 δολοφονήθηκαν 110 ιθαγενείς, ενώ το προηγούμενο έτος 118, η ΕΕ θα πρέπει να διευκρινίσει πώς σχεδιάζει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της κυβέρνησης Μπολσονάρο, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στις 26 Απρίλη, δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science επιστολή, την οποία υπογράφουν περισσότεροι από 600 επιστήμονες ασχολούμενοι με τις περιβαλλοντικές επιστήμες και δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, καθώς και περισσότερες από 300 ομάδες αυτόχθονων πληθυσμών της Βραζιλίας, ζητώντας από την ΕΕ να συσχετίσει τις τρέχουσες εμπορικές διαπραγματεύσεις με τη Βραζιλία, με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος, αφού η ΕΕ είναι παγκόσμιος ηγέτης στην εισαγωγή προϊόντων, που οδηγούν στην αποψίλωση των δασών. Σημειώνοντας ότι η ΕΕ βασίστηκε στις αρχές του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, προτρέπουν και καλούν την ΕΕ να θέσει όρους στις εμπορικές διαπραγματεύσεις με τη Βραζιλία: (i) την υποστήριξη της Διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Αυτόχθονων Πληθυσμών, (ii) τη βελτίωση των διαδικασιών ανίχνευσης βασικών προϊόντων, που συνδέονται με την αποψίλωση των δασών και τις συγκρούσεις για τα δικαιώματα των ιθαγενών και (iii) τη συγκατάθεσή των γηγενών πληθυσμών στον καθορισμό αυστηρών κοινωνικών και περιβαλλοντικών κριτηρίων για τα εμπορεύματα, που αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης.

Οι επιπτώσεις της κατανάλωσης στην ΕΕ γίνονται αισθητές στη Βραζιλία, προκαλώντας καταστροφική αποδάσωση και βία. Ωστόσο, η καταστροφή μπορεί να περιοριστεί ή και να τερματιστεί, εάν η ΕΕ απαιτήσει υψηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα για τα βραζιλιάνικα προϊόντα.

Εκατοντάδες επιστήμονες και ιθαγενείς ηγέτες συμφωνούν στο γεγονός, ότι η ώρα για δράση είναι τώρα, πριν να είναι πολύ αργά. Εμείς;

30 ΑΠΡΙΛΗ 2019
ΛΕΥΤΕΡΗΣ Θ. ΚΟΛΛΙΑΣ
ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟΣ