Τάσος Σωτηράκης: “Αν κλείνεις τον εαυτό σου σε κουτάκια, δε ζεις και τελικά αρρωσταίνεις με τραγικά αποτελέσματα”

Η ”Γέρμα’ είναι από τα γνωστότερα έργα του Φεδερίκο  Γκαρθία Λόρκα. Ανήκει στην λεγόμενη ”αγροτική τριλογία” που καταπιάνεται με ”γυναικεία θέματα” όπως η κοινωνική καταπίεση, η ανισότητα/ανισονομία μεταξύ των δύο φύλων, το πένθος, την στειρότητα,την έλλειψη αγάπης και έρωτα, τους κρυφούς πόθους και τα έντονα ξεσπάσματα υστερίας εξαιτίας όλης αυτής της ψυχολογικής πίεσης που ασκούν γραπτοί και άγραφοι νόμοι, νόμοι μιας στενόμυαλης κοινωνίας τις περισσότερες φορές, πάνω στην γυναικεία ψυχή.

Παντρεμένη με το ζόρι για οικονομικούς λόγους με ένα πλούσιο σύζυγο, χωρίς πραγματική αγάπη και συντροφικότητα απέναντι στο πρόσωπο του, έχει μοναδική της ελπίδα να νιώσει την αγάπη μέσα από τα μάτια των παιδιών που επιθυμεί να γεννήσει. Η απόκτηση ενός παιδιού της γίνεται έμμονη ιδέα και όσο περισσότερο ο καιρός περνά και ένα μωρό δεν έρχεται τόσο βυθίζεται στην απελπισία και στην απέχθεια για τον σύζυγο της. Αυτά τα δύο συναισθήματα γίνονται ένα με την ιδιοσυγκρασία της που ακόμα και η αχτίδα του έρωτα δεν μπορεί να την διαπεράσει. Ο έρωτας εμφανίζεται στο πρόσωπο του νεαρού βοσκού Βίκτωρα που μπορεί να της προσφέρει σωματική και συναισθηματική ικανοποίηση, ωστόσο εκείνη επιμένει στην δυστυχία της έχοντας πλέον περάσει στην τρέλα. Νιώθοντας φυλακισμένη μέσα σε ”μια τακτοποιημένη ζωή” την οποία δεν επέλεξε, μεγαλωμένη με καθωσπρεπισμό, επιλέγει να συνεχίσει να συντηρεί ένα νεκρό γάμο μέχρι την τελική της έκρηξη που την οδηγεί στο φόνο.

Το έργο αγγίζει θέματα που μέχρι σήμερα ταλανίζουν την γυναικεία ψυχοσύνθεση και η μεταφορά του σε σύγχρονη εποχή, σε ένα χωριό της Ηπείρου δείχνει ακριβώς την διαχρονικότητα που το διέπει.

Ο Τάσος Σωτηράκης υποδύεται το ρόλο του συζύγου της Γέρμα. Του πλούσιου Χουάν/ Γιάννη στα ελληνικά δεδομένα και μας μίλησε για το πως βιώνει ο ίδιος τον χαρακτήρα που υποδύεται και τις δικές του απόψεις σε σχέση με τους θεματικούς άξονες του έργου.

Θα ‘θελα να πούμε δύο λόγια για την υπόθεση του έργου όπως παρουσιάζεται στο αυθεντικό κείμενο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα και πώς έχει προσαρμοστεί στην ελληνική διασκευή του στην οποία πρωταγωνιστείς.

Η ”Γέρμα” είναι θεατρικό έργο του Λόρκα το οποίο γράφτηκε το 1934 και τοποθετείται στην Ανδαλουσία εκείνης της εποχής. Ο συγγραφέας προϊδεάζει τον θεατή για την τραγωδία που θα εξελιχτεί στην σκηνή και μόνο με το άκουσμα του ονόματος… ”Γέρμα” στα ισπανικά σημαίνει στείρα.Έχει και άλλες ερμηνείες με παρεμφερή σημασία, όπως η “έρημος”. Στα ελληνικά ακούγεται σαν το ”γέρνω, το ηλιοβασίλεμα, το τέλος” το οποίο με κάποιο τρόπο επίσης δηλώνει πρόδηλα τι θα ακολουθήσει.

Η Γέρμα και στις δύο εκδοχές είναι μια γυναίκα που επιθυμεί διακαώς να αποκτήσει ένα παιδί. Η ανάγκη της αυτή της γίνεται εμμονή. Δεν μπορεί να σκεφτεί τίποτα άλλο πέρα από αυτό. Αυτή η εμμονή της δηλητηριάζει σιγά -σιγά όλες τις σχέσεις που βλέπουμε γύρω της κατά την διάρκεια του έργου. Δηλητηριάζει τη συζυγική της σχέση, την φιλική της σχέση με την φίλη της η οποία έγινε μητέρα, με τον κοινωνικό της περίγυρο, στο τέλος δηλητηριάζει τον ίδιο της τον εαυτό σε σημείο να διαπράξει συζυγοκτονία.

Η ελληνική εκδοχή της Γέρμας είναι ουσιαστικά το ίδιο έργο το οποίο μεταφέρεται στο σύγχρονο τώρα. Δεν διαφέρουν πολύ οι νοοτροπίες και ας μιλούμε για άλλες χώρες ή εποχές. Η κοινωνική πίεση για την απόκτηση ενός παιδιού σε ένα παντρεμένο ζευγάρι είναι και σήμερα τεράστια πολλώ μάλλον στην Ανδαλουσία του ’30. Αν αλλάζει κάτι είναι πως τώρα υπάρχουν επιλογές… Αν και αυτό είναι σχετικό… Πολλοί άνθρωποι όταν αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα, δεν βλέπουν πουθενά λύσεις γιατί το έχουν γιγαντώσει τόσο στο μυαλό τους ώστε ούτε καν έχουν τον χρόνο να σκεφτούν την διέξοδο από το πρόβλημά τους.

Η τοποθέτηση της ιστορίας στην Ελλάδα του σήμερα εξυπηρετεί το να μας κάνει το έργο πιο οικείο και να θέσει στο τώρα τα ζητήματα τα οποία είναι κοινά και στην μια και στην άλλη εποχή: Απομόνωση, γάμος χωρίς έρωτα, στειρότητα, ψυχικός πόνος. Έγινε έτσι ακριβώς ώστε να μην το δει ο θεατής μέσα από το πρίσμα του ”κοινωνικού δράματος” μιας ανδαλουσιανής ιστορία του ’30, αλλά να προβληματιστεί πάνω στα θέματα και για την στάση που ο ίδιος κρατά στο σήμερα.

Για σένα ποιο από όλα τα θέματα που αγγίζει το θεατρικό έργο πιστεύεις πως είναι ο κεντρικός άξονα που πρέπει να δώσει ο θεατής έμφαση;

Προσωπικά, πιστεύω πως η Γέρμα είναι δυστυχισμένη επειδή δεν αγαπά τον σύζυγο της. Βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα γάμο από συμφέρον. Μπορεί να έχει τα πάντα, αλλά δεν έχει το πιο σημαντικό τον έρωτα, τον πόθο για τον σύζυγό της. Αυτό το συναίσθημα του ανικανοποίητου την οδηγεί στην εμμονή για την απόκτηση ενός παιδιού. Εκεί πιστεύω έγκειται η δυστυχία της. Δεν είναι δυστυχής επειδή είναι στείρα, άλλωστε το έργο δε μας λέει ποιος από τους δύο έχει τελικά το πρόβλημα αυτό, υπονοείται από τον κοινωνικό περίγυρο πως είναι ο άνδρας της … Είναι δυστυχισμένη, γιατί συναισθηματικά και σωματικά είναι ”πεινασμένη” για πάθος και έρωτα που δεν μπορεί να το νιώσει μέσα στο γάμο της.

Είναι ”στείρα”, ”έρημη” γιατί δεν αγαπά και δεν αγαπιέται. Ή μάλλον για να μην είμαι άδικος, με τον χαρακτήρα τον οποίο υποδύομαι, αγαπιέται από τον σύζυγο της, αλλά ο τρόπος που της το δείχνει είναι άξεστος, άγαρμπος, αταίριαστος με αυτό που θα περίμενε η ίδια.

Δηλαδή όλη η ανάγκη της για παιδί δημιουργείται επειδή η ίδια έχει την ανάγκη να νιώσει πως αγαπά κάποιος ή πως αγαπιέται από κάποιον;

Νομίζω και τα δύο. Κυρίως όμως θέλει να νιώσει ελεύθερη να αγαπήσει κάποιον. Βλέπουμε και τον ανικανοποίητο έρωτα που έχει με το νεαρό βοσκό, τον Βίκτωρα, που τελικά ούτε σε εκείνον αφήνεται.. Πιθανόν εξαιτίας των πρέπει που έχει μεγαλώσει ή της θρησκείας ή άλλων παραγόντων.. Πάντως δεν το κάνει… Μπορεί να μην είναι και τόσο ερωτευμένη ίσως… Πάντως η ανάγκη της να αγαπήσει και να αγαπηθεί είναι κατά την γνώμη μου αυτό που την κατατρώει και την δυστυχεί, και όχι η απόκτηση ενός παιδιού.

Αυτά τα πρέπει της ”ηθικής” έχουν επίδραση στο σήμερα;

Σαφώς. Σήμερα μπορεί να υπάρχει μια ελευθεριότητα, αλλά εξακολουθούμε να μην είμαστε τόσο ελεύθεροι όσο διατεινόμαστε πως είμαστε.

Στο έργο παίζεις το ρόλο του συζύγου, ο οποίος είναι ένα εξίσου τραγικό πρόσωπο. Πώς βιώνεις ο ίδιος τον ρόλο σου μέσα στο έργο;

Κάθε πρόσωπο στο έργο είναι σημαντικό και κρύβει μέσα του ένα ολόκληρο κόσμο με αξιακούς κώδικες, σε σημείο που δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τελικά ποιος είναι περισσότερο τραγικό πρόσωπο μέσα στην ιστορία. Όλοι έχουν τους λόγους τους που συμπεριφέρονται όπως συμπεριφέρονται. Για μένα, το έργο μπορεί να λέγεται ”Γέρμα”, αλλά ο Γιάννης είναι ένα πρόσωπο το οποίο βρίσκεται επίσης μέσα σε μια δύσκολη κατάσταση και βιώνει από την μεριά του εξίσου τον πόνο.

Είναι ένα κοινωνικά προβεβλημένο πρόσωπο στην τοπική κοινωνία, εύρωστο οικονομικά και σεβαστό από τον περίγυρο του. Η καλή του εικόνα καταστρέφεται σιγά -σιγά από τη συμπεριφορά της συζύγου του της Γέρμας, που αφήνει να εννοηθεί πως εκείνος είναι υπεύθυνος για τη μη απόκτηση παιδιού. Συγκεκριμένα της λέει ” εσύ με την εμμονή σου έχεις κάνει το χωριό να μας συζητά”. Για την Ανδαλουσία του τότε, το να μην μπορεί ένας άνδρας να κάνει παιδί ισοδυναμούσε με χτύπημα συνολικά της ανδρικής του εικόνας και υπόστασης εντός της κοινωνίας. Σε χωριά της Ελλάδας μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν εξίσου. Στο 2019 δεν ισχύει κάτι τέτοιο, αλλά σίγουρα δεν είναι ένα ευχάριστο θέμα για να συζητιέται δημόσια.

Ο ίδιος την αγαπά πολύ, αλλά δεν γνωρίζει πως να της το δείξει. Προσπαθεί μέσω του πλούτου να της παράσχει τα πάντα αλλά δεν είναι αρκετό αυτό.

Τον Γιάννη τον βιώνω σαν ένα εξίσου εγκλωβισμένο άνθρωπο, που προσπαθεί να δώσει και να πάρει αγάπη, αλλά τελικά αποτυγχάνει να το πετύχει. Δεν είναι ο κακός, βάναυσος σύζυγος που αδιαφορεί παρότι στο έργο φαίνεται πως δεν συμμερίζεται τον πόνο της Γερμας για παιδί. Ίσως να θέλει και ο ίδιος να αποφύγει την επίπονη αλήθεια μήπως εκείνος φταίει γι αυτό το γεγονός. Οπότε κρύβεται πίσω από ένα ”αδιάφορο προσωπείο”.

Πιστεύεις δηλαδή ότι αν ήταν ένα ζευγάρι ερωτευμένο, θα μπορούσε να ξεπεράσει πιο εύκολα τα προβλήματά του;

Ναι, πιστεύω πως αν ήταν ερωτευμένοι θα μπορούσαν να είχαν βρει μια λύση και τότε και τώρα. Τώρα πολύ πιο εύκολα, γιατί υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αποκτήσει κάποιος παιδί, αλλά και τότε ο ίδιος της είχε προτείνει την λύση να υιοθετήσει κάποιο από τα παιδιά του αδερφού της, αλλά η ίδια αντέδρασε αρνητικά.

Εκείνος προσπαθούσε να βρει μια λύση, αλλά εκείνη είχε κλειστεί μέσα στα στενά πλαίσια που έβλεπε το πρόβλημα της. Αν αγαπιόντουσαν θα είχαν βρει μια λύση ακόμα και εκείνη την εποχή.. Επέμενε για ένα δικό της παιδί..

Βέβαια το θέμα του παιδιού δεν βιώνεται το ίδιο σαν ανάγκη από έναν άνδρα ή από μια γυναίκα …

Σίγουρα οι γυναίκες έχουν έναν ”πιο επιτακτικό μηχανισμό”, ο οποίος κάθε μήνα τους θυμίζει ”το χρέος τους” ως προς την αναπαραγωγή και μάλιστα είναι ”άδικος μηχανισμός”, με ημερομηνία λήξης πολύ πριν την βιολογική γήρανση της γυναίκας σε σχέση με την αντίστοιχη δυνατότητα του άνδρα.

Μια γυναίκα, δυστυχώς, μεγαλώνει και χάνει αυτή την δυνατότητα σε πολύ νέα για τη σημερινή εποχή ηλικία. Είναι ακόμα δραστήρια και ποθητή, αλλά δεν μπορεί να βιώσει την μητρότητα μέχρι το τέλος της βιολογικής της ζωής, όπως ένα άνδρας μπορεί να βιώσει σε πολύ μεγάλη ηλικία την πατρότητα.

Γι’ αυτό και οι άνδρες είμαστε περισσότερο ανώριμοι και χαλαροί ως προς το θέμα αυτό. Έχουμε μια πολυτέλεια χρόνου. Ψεύτικη, γιατί καθώς μεγαλώνουμε και οι ίδιοι δεν έχουμε την ίδια ικανότητα τεκνοποίησης και αντοχές να μεγαλώσουμε ένα μικρό παιδί.

Στην εποχή της ”Γέρμα” το μεγαλύτερο βάρος στιγματισμού το έφερνε η γυναίκα σε περίπτωση ατεκνίας είτε ήταν υπαίτια είτε όχι …

Σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία το εύκολο θύμα ήταν η γυναίκα. Στο έργο όμως εκείνη προέρχεται από ”καρπερή” οικογένεια, οπότε η δυσφήμηση βαραίνει τον άνδρα της.

Η προσωπική σου στάση απέναντι στην ιστορία ποια είναι; Τι θέση θα έπαιρνες αν μάθαινες δίπλα σου πως ένα ζευγάρι είχε την ίδια ιστορία;

Ιδανικά θα ήταν να μην μπερδεύονται τρίτοι σε τέτοιες δύσκολες καταστάσεις γιατί είδαμε πως τα γεγονότα δεν είχαν καλή έκβαση. Αν πήγαινα σαν Τάσος του σήμερα στο τότε και έπρεπε να εκφράσω γνώμη πάνω σε ξένο ζήτημα η στάση μου θα ήταν πολύ διαλλαχτική. Θα προσπαθούσα να παρηγορήσω και τα δύο μέρη… Αν πήγαινα και είχα τα μυαλά του τότε, ειλικρινώς μάλλον θα ΄χα μια πιο σκληρή στάση ενδεχομένως και κουτσομπολιστική… Είναι ανάλογα που και κάτω από ποιες συνθήκες μεγαλώνεις.

Στην σημερινή εποχή και πάλι μπορεί να υπάρχουν λύσεις και δυνατότητες, αλλά μπορεί να ήμουν ένας χαρακτήρας άκαμπτος και με λάθος βιώματα να έκανα και πάλι λάθος στην άποψη μου. Δεν το γνωρίζω… Εκ του ασφαλούς μπορώ να πω πως θα είχα άλλη στάση … Είναι αλλιώς να βιώνεις ένα πρόβλημα απέξω και αλλιώς να είσαι ο άμεσος δέκτης ή αποδέκτης μιας κατάστασης.

Κλείνοντας την συνέντευξή μας, σαν επιμύθιο, τι θα ‘θελες να κρατήσει ένας θεατής του έργου τη ”Γέρμα”;

Να δίνεται στην ζωή με πάθος. Να κάνει τα πράγματα που θέλει παρακινούμενος μόνο από το πάθος, τον πόθο, τον έρωτα και την αγάπη και όχι από τα συμβατικά πρέπει. Μόνο όταν ακολουθείς ακόμα και ένα λάθος, ας πούμε, ζεις και δέχεσαι πιο εύκολα τις συνέπειες του, αν είσαι υπεύθυνος άνθρωπος. Το να περιορίζεις τον εαυτό σου, να τον κλείνεις σε κουτάκια, να προσπαθείς να ταιριάξεις με αυτό που η κοινωνία σου λέει ”ως σωστό ” ή ”αναμενόμενο” δε ζεις και τελικά αρρωσταίνεις ο ίδιος μέσα σου, με τραγικά αποτελέσματα για σένα και τον ίδιο.

Αν κάτι πρέπει να κρατήσουμε από την ιστορία της ”Γέρμα” είναι αυτό. Ζήσε την ζωή που θες και ό,τι πρόβλημα προκύψεις από την στιγμή που θα είσαι καλά με σένα θα βρεις μια λύση.

Να πούμε για τους συντελεστές του έργου;

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Τζένη Μαστοράκη

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ – ΔΙΑΣΚΕΥΗ:  Θανάσης Σαράντος

ΣΚΗΝΙΚΑ:  Φιλάνθη Μπουγάτσου

ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: Μπιάνκα Νικολαρέιζη

ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΟΥΣΙΚΗ:  Κωνσταντίνος Ευαγγελίδης

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΙΝΗΣΗΣ:  Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΦΩΤΙΣΜΩΝ:  Αλέξανδρος Πολιτάκης

ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ:  Μηνάς Σπανάκης

ΒΟΗΘΟΣ ΕΝΔΥΜΑΤΟΛΟΓΟΥ: Χαρά Μπαγουράκη

ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΟΥ:  Φώτης Κομεσσάριος

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑΣ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Μάρκος Τσούμας

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Ρίτα Τσέλα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Ράνια Παπαδοπούλου

ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Α.Μ.Κ.Ε. «ηθικόν ακμαιότατον»

email: [email protected]
site: ithikon-akmeotaton.blogspot.com
facebook: https://www.facebook.com/ithikonakmaiotaton/

Επικοινωνία: ΜΑΡΙΚΑ ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥ

Παίζουν  οι: ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ (Γέρμα), ΒΙΛΜΑ ΤΣΑΚΙΡΗ (Ντολόρες), ΤΑΣΟΣ ΣΩΤΗΡΑΚΗΣ (Γιάννης),  ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ (Βίκτωρας), ΒΑΣΙΛΙΝΑ ΚΑΤΕΡΙΝΗ (Μαρία)

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:

Πρεμιέρα: Παρασκευή 10 Μαΐου 2019

Παραστάσεις: Κάθε Παρασκευή στις 21:15 και Σάββατο – Κυριακή στις 19:00

Διάρκεια παραστάσεων: Από την Παρασκευή 10 Μαΐου έως και την Κυριακή 9 Ιουνίου

Ευχαριστούμε πολύ για την παραχώρηση της συνέντευξης

Να είστε καλά… Εγώ σας ευχαριστώ…!