Magic de Spell – Τραγουδώντας στίχους της Κατερίνας Γώγου

Το τραγούδι «Εμένα οι φίλοι μου», σε στίχους Κατερίνας Γώγου «γεννήθηκε» μέσα από τη συνεργασία του συνθέτη Νίκου Μαϊντά με τους Magic de Spell, κι έκτοτε γνώρισε αρκετές διασκευές.

Ο Νίκος Μαϊντάς μιλάει για το πώς έγραψε τη μουσική και ο ντράμερ και συνθέτης της μπάντας,  Θοδωρής Βλαχάκης, εξηγεί τα κριτήρια επιλογής των στίχων της Κατερίνας Γώγου, μιλάει για την αποδοχή του κόσμου και μεταφέρει κάτι από το κλίμα των συναυλιών της εποχής.

Μεταφέρουμε μερικά αποσπάσματα από τις δυο συνεντεύξεις, που δόθηκαν στον Ανδρέα Ταρνανά και περιλαμβάνονται στο πολύ όμορφο αφιέρωμα του περιοδικού Οδός Πανός (τεύχος 145, 2009), στην ποιήτρια και ηθοποιό Κατερίνα Γώγου, που γεννήθηκε σαν σήμερα, την πρώτη του Ιούνη 1940.

— Πώς ξεκίνησε η δημιουργία αυτού του τραγουδιού;

Νίκος Μαϊντάς: Η πρώτη ιδέα δόθηκε από τον Γιώργο Ψωμόπουλο που είχε μία πολύ στενή σχέση με την Κατερίνα Γώγου και την οικογένεια της. Στη συνέχεια ανέλαβε την υλοποίησή της ο Θοδωρής Βλαχάκης που αναζήτησε τα βιβλία της και ύστερα από μελέτη αρκετού χρόνου κατέληξε στο συγκεκριμένο ποίημα που όταν μας το παρουσίασε είχε ήδη κάνει μία πρώτη επεξεργασία σχετικά με τη δομή που θα ήταν η πιο πρόσφορη για την μελοποίησή του. Εγώ κυρίως γράφω μουσική καθώς έχω σ’ αυτήν μεγαλύτερη ευχέρεια απ’ το στίχο, όταν όμως προσπάθησα να γράψω μελωδία για το συγκεκριμένο κομμάτι, μετά την κατάληξή μας από κοινού σ’ αυτό, απέτυχα γιατί ο στίχος του ήταν ελεύθερος και δεν μπορούσε να προσαρμοστεί στα τέσσερα τέταρτα του μουσικού μέτρου. Το καλοκαίρι του ’97 πήγα διακοπές στην Κρήτη και απομονώθηκα εκεί για λίγο καιρό όπου η εσωτερική ηρεμία, η αγριάδα του τοπίου και η δυνατότητα αυτοσυγκέντρωσης γέννησαν κάποιες νότες, που τις κατέγραφα αρχικά σ’ ένα τετρακάναλο στο σπίτι μου κι αφού είδα μετά από πολλές ακροάσεις ότι μου άρεσε πραγματικά αποφάσισα να το παραδώσω στο συγκρότημα για την παραπέρα εξέλιξή του, καθώς συγκρότημα σημαίνει συλλογική δουλειά. Στην ενορχήστρωση συνέβαλε όλη η τότε ομάδα, ενώ στη συνέχεια ανέλαβα και το κύριο μέρος της ενορχήστρωσης των φωνητικών.

(…)– Η γνωριμία σας με το έργο της Κατερίνας Γώγου πότε έγινε και ποια ήταν η ιδιαίτερη αιτία που σας οδήγησε στη μελοποίηση του συγκεκριμένου ποιήματος της;

Θοδωρής Βλαχάκης: Η Γώγου ήταν και είναι η αγαπημένη μου ποιήτρια, γι’ αυτό έκανα πολύ συχνές αναφορές στ’ όνομά της σε διάφορες συναντήσεις των μελών του συγκροτήματος. Στις σχετικές συζητήσεις μας λέγαμε πάντα ότι ο Άσιμος, ο Σιδηρόπουλος και η Γώγου είναι οι καταραμένοι ποιητές που αντιπροσωπεύουν μια ολόκληρη γενιά και δεν είναι τυχαίο ότι κινήθηκαν και οι τρεις στους ίδιους περίπου κοινωνικούς και αισθητικούς χώρους που χαρακτηρίζονται απ’ την άρνηση των συμβατικών αξιών. Ο Σιδηρόπουλος και ο Άσιμος περνούσαν την ποιητική τους διάθεση μέσα απ’ τα τραγούδια τους.

Με αντίστοιχο τρόπο οι στίχοι της Κατερίνας Γώγου περιείχαν μια μουσικότητα παρόλο που ήταν μια καθαρόαιμη ποιήτρια κι αναρωτιόμασταν συχνά πώς δεν είχε μελοποιηθεί ακόμα. Μια πρώτη απάντηση που δίναμε ήταν η δυσκολία που προκαλούσε το γεγονός ότι τα έργα της δεν είχαν ομοιοκαταληξία και τυπικό μέτρο. Απ’ την άλλη όμως μας είχε εντυπωσιάσει πολύ ο δίσκος του Κυριάκου Σφέτσα όπου η Κατερίνα απαγγέλλει. Δώσαμε έτσι την υπόσχεση μεταξύ μας να προσπαθήσουμε να αποδώσουμε μουσικά ένα ποίημά της και να είμαστε οι ίδιοι αυστηροί κριτές του αποτελέσματος καθώς η υψηλή αξία του έργου της μας επιφόρτιζε με μεγάλες ευθύνες.

Magic de Spell

Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά
που κάνουν τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών
Εξάρχεια Πατήσια Μεταξουργείο Μετς.
Κάνουν ό,τι λάχει.
Πλασιέ τσελεμεντέδων και εγκυκλοπαιδειών
φτιάχνουν δρόμους και ενώνουν ερήμους
διερμηνείς σε καμπαρέ της Ζήνωνος
επαγγελματίες επαναστάτες
παλιά τους στρίμωξαν και τα κατέβασαν
τώρα παίρνουν χάπια και οινόπνευμα να κοιμηθούν
αλλά βλέπουν όνειρα και δεν κοιμούνται.
Εμένα οι φίλες μου είναι σύρματα τεντωμένα
στις ταράτσες παλιών σπιτιών
Εξάρχεια Βικτώρια Κουκάκι Γκύζη.
Πάνω τους έχετε καρφώσει εκατομμύρια σιδερένια μανταλάκια
τις ενοχές σας αποφάσεις συνεδρίων δανεικά φουστάνια
σημάδια από καύτρες περίεργες ημικρανίες
απειλητικές σιωπές κολπίτιδες
ερωτεύονται ομοφυλόφιλους
τριχομονάδες καθυστέρηση
το τηλέφωνο το τηλέφωνο το τηλέφωνο
σπασμένα γυαλιά το ασθενοφόρο κανείς.
Κάνουν ό,τι λάχει.
Όλο ταξιδεύουν οι φίλοι μου
γιατί δεν τους αφήσατε σπιθαμή για σπιθαμή.
Όλοι οι φίλοι μου ζωγραφίζουνε με μαύρο χρώμα
γιατί τους ρημάξατε το κόκκινο
γράφουνε σε συνθηματική γλώσσα
γιατί η δική σας μόνο για γλύψιμο κάνει.
Οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά και σύρματα
στα χέρια σας. Στο λαιμό σας.
Οι φίλοι μου.

— Ποιος είχε την ιδέα της συγκεκριμένης επιλογής;

Θοδωρής Βλαχάκης: Εγώ διάλεξα το συγκεκριμένο ποίημα από το βιβλίο της «Τρία κλικ αριστερά» με μοναδικό κριτήριο τη συναισθηματική έλξη που μου προκαλούσε αλλά και για τον άμεσο και ανυπόκριτο τρόπο που απέδιδε τη σύγχρονη εποχή που ρίχνει τον άνθρωπο σε όλο και περισσότερες αδιέξοδες καταστάσεις. Το τραγούδι ονομάστηκε «Εμένα οι φίλοι μου» και περιέχεται στο δίσκο μας με τίτλο «Τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών» που κι αυτός είναι αντλημένος από ένα άλλο σημείο του ίδιου ποιήματος.

— Το τραγούδι όταν κυκλοφόρησε είχε αποδοχή απ’ τον κόσμο;

Θοδωρής Βλαχάκης: Είχε άμεση αποδοχή και μάλιστα τόση που δεν την περιμέναμε, καθώς εκδηλώθηκε αυθόρμητα στις συναυλίες μας πριν ακόμα ακουστεί στα ραδιόφωνα και πριν γίνει βίντεο κλιπ. Αυτό το φαινόμενο δεν το είχαμε συνηθίσει γιατί κατά κανόνα ακολουθείται η αντίθετη πορεία. Φαίνεται όμως ότι η άμεση δύναμη του στίχου σε συνδυασμό με το βαθιά καταξιωμένο στις συνειδήσεις των νέων ανθρώπων όνομα της ποιήτριας λειτούργησε καταλυτικά και έφερε αυτό το απρόσμενο αποτέλεσμα.

— Τι ακριβώς συνέβαινε στις συναυλίες όταν ερχόταν η στιγμή να παίξετε το αναφερόμενο τραγούδι;

Θοδωρής Βλαχάκης: Συνήθως βλέπαμε πάρα πολλά βουρκωμένα μάτια και τον κόσμο να γίνεται μεγάλες παρέες που το τραγουδούσαν αγκαλιά.

— Πού αποδίδεις αυτή την ιδιαίτερη συγκίνηση που προκαλούσε;

Θοδωρής Βλαχάκης: Στο γεγονός ότι υπενθύμιζε στον καθένα τους χαμένους φίλους του και του εμφυσούσε ταυτόχρονα μια ασυναίσθητη ορμή να αποκτήσει καινούργιους μέσα στο πλήθος των θαμώνων της συναυλίας. Στο ότι αθώωνε τον καθένα για τις μικρές του υποχωρήσεις στη ζωή δείχνοντάς του ότι κι άλλοι έχουν παρόμοια τραύματα. Με λίγα λόγια στην ανάμικτη τρυφερότητα και σκληρότητά του που αντιστοιχεί στα βιώματα όλων μας και που επικεντρώνεται στη βασική φράση του τραγουδιού «Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά».