Τι τρέχει με το νέο Ποινικό Κώδικα;

Ανάμεσα σε όσα προσπαθεί άρον – άρον να περάσει από τη βουλή ο Σύριζα πριν τη διαφαινόμενη αποχώρησή του από την εξουσία, είναι και οι αλλαγές στον ποινικό κώδικα, με νομοσχέδια που συζητιούνται αυτές τις δυο μέρες με το χαρακτήρα του κατεπείγοντος (που τόσο αγάπησε και η ΠΦΑ, σε συνέχεια της πρακτικής που ως αντιπολίτευση κατήγγειλε), δηλαδή ουσιαστικά με την ελάχιστη δυνατή συζήτηση. Τα εν λόγω νομοσχέδια μάλιστα ψηφίζονται μόνο επί της αρχής και όχι κατ’άρθρον, ενώ ο κατεπείγων χαρακτήρας καθιστά αδύνατη την εμπρόθεσμη κατάθεση τροπολογιών.

Μπορεί τελικά να αποσύρθηκε η σχεδιαζόμενη μείωση του ανώτατου ορίου ποινής για τους διευθύνοντες εγκληματικής οργάνωσης, (με παράλληλη μείωση από 10 σε 5 χρόνια  του ελάχιστου ορίου), μετά τις εύλογες αντιδράσεις που καταδείκνυαν πως κάτι τέτοιο θα αποτελούσε δώρο στην ηγεσία της υπόδικης ηγεσίας της ΧΑ, πολλά όμως είναι τα αγκάθια και των νέων νομοσχεδίων, στην κατεύθυνση της παραπέρα αντιδραστικοποίησης του ποινικού μας συστήματος.

Οι σοβαρότερες, αλλά όχι μόνες αντιδράσεις, αφορουν αφενός την κατάργηση του άρθρου 361Β καθώς και τις νέες διατάξεις περί βιασμού. Σε ό,τι αφορά το πρώτο, αίρεται ένα άρθρο που απαγορεύει τον αποκλεισμό από την προμήθεια αγαθών ή υπηρεσιών βάσει ρατσιστικών κριτηρίων (λόγω φυλής, εθνικής καταγωγής, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου). Αήττητο είναι το σκεπτικό της αιτιολογικής έκθεσης, που αναφέρει ότι η διάταξη αυτή προκαλούσε … ερμηνευτικά προβλήματα (!). Για να καταλάβουμε την επικινδυνότητα αυτής της κατάργησης, αξίζει να αναφερθεί, ότι τον περασμένο Απρίλη καταδικάστηκε κατ’έφεση γιατρός στη Θεσσαλονίκη για τη ρατσιστική αντισημιτική επιγραφή “Ανεπιθύμητοι οι Εβραίοι εδώ”. Σε περίπτωση που περάσει η αλλαγή, ο εν λόγω κύριος μπορεί να ασκήσει αναίρεση και να συνεχίσει απρόσκοπτα την ίδια πρακτική.

Τουλάχιστον ανησυχητικό μπορεί να χαρακτηριστεί το άρθρο 336, που ορίζει το βιασμό μόνο σε περιπτώσεις “απειλής σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας”και “απειλής για παράνομη πράξη”. Ο ορισμός αυτός είναι εξαιρετικά περιοριστικός, αφού έτσι αυτόματα αποκλείονται πράξεις που δεν έχουν ποινική απαξία και μπορεί να ωθήσουν το θύμα σε εξαναγκασμό. Ένα θύμα υπό καθεστώς τρόμου βρίσκεται ουσιαστικά νομικά απροστάτευτο αν η απειλή που έκαμψε την ελεύθερη βούλησή του δεν αφορά πράξη που τιμωρείται από τον ποινικό κώδικα.

Έντονα κατασταλτικό χαρακτήρα έχουν οι διατάξεις περί διατάραξης κοινής ειρήνης, με την ανώτατη ποινή να αυξάνεται κατά ένα έτος και να φτάνει τα 3 χρόνια, ενώ φυλάκιση δύο ετών ή χρηματική ποινή επιβάλλεται σε διοργανώσεις αντισυγκεντρώσεων. Ο διαβόητος τρομονόμος, όχι μόνο διατηρείται άθικτος, αλλά διευρύνεται και το πεδίο εφαρμογής του. Η πρόβλεψη για 10 χρόνια κάθειρξης σε περιπτώσεις «παροχής υλικών στοιχείων σε τρομοκράτες ή τρομοκρατική οργάνωση» γεννά πολλά σοβαρά ερωτηματικά, αφήνοντας διάπλατα ανοιχτή την πόρτα ακόμα και για ποινικοποίηση συναυλίων αλληλεγγύης σε άτομα που αδίκως ενοχοποιούνται και καταδικάζονται ως τρομοκράτες, όπως είχε συνέβη πρόσφατα σε περιπτώσεις όπως της Ηριάννας ή του Τάσου Θεοφίλου. Επειδή μάλιστα αυτή η ποινικοποίηση αφορά μόνο όσες οργανώσεις χαρακτηρίζονται τρομοκρατικές, κι όχι εγκληματικές, αυτό σημαίνει πως η υλική στήριξη της ΧΑ για παράδειγμα συνεχίζει να παραμένει νομιμότατη. Επίσης, σε ό,τι αφορά τις αντιεπιστημονικές και αντιδραστικές διατάξεις περί της χρήσης του DNA ως αποδεικτικού στοιχείου σε ποινικές υποθέσεις, το πλαίσιο παραμένει αμετάβλητο, εγκυμονώντας νέες υποθέσεις κατασκευής ενόχων στο μέλλον.

Ανησυχητικές ασάφειες παρουσιάζονται στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την επικοινωνία κρατουμένου – συνηγόρου το πρώτο διάστημα μετά τη σύλληψη, νομιμοποιώντας δηλαδή επί της ουσίας περιπτώσεις κρατικής απαγωγής. Επιπλέον, εισάγεται ο θεσμός της διαπραγμάτευσης της ποινής, μιας διαδικασίας που ισοδυναμεί με κατάργηση της ακροαματικής διαδικασίας, όπου ο εισαγγελέας, από θέση ισχύος και με γνώση του Ποινικού Κώδικα έχει τον πρώτο λόγο, ιδιαίτερα αν ο κατηγορούμενος λόγω ένδειας δεν μπορεί να πληρώσει δικηγόρο για να τον βοηθήσει.

Δεν είναι ακόμα σαφές τι και με ποια τελική μορφή θα υπερψηφιστεί τελικά, δεδομένων και των πολλών εσωκομματικών αντιδράσεων για επιμέρους διατάξεις – κυρίως στο θέμα του βιασμού – που ίσως δώσουν ένα ακόμα άλλοθι αριστεροσύνης στους εκφραστές τους. Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι η γενική κατεύθυνση των αλλαγών στη συντριπτική τους πλειοψηφία περιορίζει τα δικαιώματα των κατηγορούμενων και την περαιτέρω θωράκιση του αστικού κράτους κάθε υπαρκτής, δυνάμει ή νομιζόμενης απειλής.

Με πληροφορίες από Φτωχός Μπ.Κ και catalternative