Ρίχαρντ Ζόργκε: Ο «κόκκινος» κατάσκοπος που «έσπρωξε» την ιστορία
Τι ήταν εκείνο που έκανε τον Ζόργκε τόσο αγαπητό; Ο Ζόργκε ήταν ένας κομμουνιστής, ένας διεθνιστής επαναστάτης. Έζησε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, πλησίασε τους αριστερούς σοσιαλδημοκράτες και ύστερα έγινε κομμουνιστής. Τη χρονιά που πέθανε ο Λένιν η τύχη έφερε τον Ζόργκε στην Σοβιετική Ένωση.
Για τον Ρίχαρντ Ζόργκε, τον Γερμανό κομμουνιστή που πολιτογραφήθηκε Σοβιετικός, έδρασε ως πράκτορας της ΕΣΣΔ στην Ιαπωνία, και οι πολύτιμες πληροφορίες του βάρυναν στην έκβαση του πολέμου, όταν ο Κόκκινος Στρατός τσάκισε έξω από τη Μόσχα τις στρατιές του Χίτλερ και σήμανε η αντεπίθεση που έφερε τη νίκη των λαών κατά του φασισμού, και το κάρφωμα της κόκκινης σημαίας στην καρδιά της χιτλερικής Γερμανίας. Άρθρο του Βίκτορ Μαέβσκι που δημοσιεύτηκε στο σοβιετικό περιοδικό «Αβρόρα». Μεταφρασμένο στα ελληνικά από τον Τάκη Στεργίου, αναδημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη, την 1η του Ιούλη 1975.
Μια πλάκα από μαύρο μάρμαρο μ’ ένα πεντάγωνο αστέρι, που βρίσκεται στο νεκροταφείο «ΤΑΜΑ» του Τόκιο γράφει:
ΡΙΧΑΡΝΤ ΖΟΡΓΚΕ
Ήρωας της Σοβ. ΈνωσηςΛίγο πιο δίπλα, σε μια άλλη πέτρα, με σκαλιστά ανάγλυφα γράμματα είναι γραμμένα:
«Εδώ αναπαύεται ένας ήρωας που έδωσε τη ζωή του στον αγώνα ενάντια στον πόλεμο, για την ειρήνη σ’ ολόκληρο τον κόσμο!!»
Εμπρός στον οβελίσκο είναι γραμμένα τα ονόματα των συντρόφων του συνεργατών του Ζόργκε που σήμερα δεν υπάρχουν στη ζωή. Και πάντα πολλά λουλούδια.
Στα τέλη του περασμένου χρόνου συμπληρώθηκαν 30 χρόνια, που στις φυλακές «Σζουγκάμστ» στο Τόκιο της Ιαπωνίας, πέθαινε ηρωικά ο Ρίχαρντ Ζόργκε. Έκανε το στερνό βήμα προς την αθανασία με τις λέξεις:
«Ζήτω το Κομμουνιστικό Κόμμα, η Σοβιετική Ένωση, ο Κόκκινος Στρατός!!».
Ρίχαρντ Ζόργκε (1895-1944)
Με τα θαρραλέα αυτά λόγια του, μιλούσε από μακριά προς τη Σοβιετική Μολδαβία, στην Κόκκινη Πλατεία, προς τους στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού, που σύντριβαν τους χιτλερικούς φασίστες στην Ανατολική Πρωσία, στην Ουγγαρία, στην Τσεχοσλοβακία.
Πέρασαν τριάντα χρόνια από την εκτέλεση του Ρίχαρντ Ζόργκε και δέκα χρόνια από τότε που του απονεμήθηκε το παράσημο του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης. Από την εποχή που η εφημερίδα «Πράβδα» έγραφε για την ηρωική προσφορά του θαρραλέου αυτού κατάσκοπου έχουν γραφτεί πολλά.
Μου αποτυπώθηκε για πάντα στη μνήμη μου η πρώτη συνομιλία που είχα στο Τόκιο με ανθρώπους που δούλεψαν μαζί με τον Ζόργκε στην Κίνα, στην Ιαπωνία ή τον είχαν γνωρίσει από κοντά.
Μιλούσαν γι’ αυτόν έτσι σαν να επρόκειτο να κάνουμε λίγα βήματα και να τον συναντήσουμε στο δρόμο ζωντανό, γιομάτο ζωή, δράση. Για όλους αυτούς τους ανθρώπους ο Ζόργκε υπήρχε πάντα ζωντανός. Βρίσκονταν κάπου κοντά τους.
Τι ήταν εκείνο που έκανε τον Ζόργκε τόσο αγαπητό; Ο Ζόργκε ήταν ένας κομμουνιστής, ένας διεθνιστής επαναστάτης. Έζησε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, πλησίασε τους αριστερούς σοσιαλδημοκράτες και ύστερα έγινε κομμουνιστής.
Τη χρονιά που πέθανε ο Λένιν η τύχη έφερε τον Ζόργκε στην Σοβιετική Ένωση. Του δόθηκε η σοβιετική υπηκοότητα και μπήκε στο Κ.Κ. της Σοβιετικής Ένωσης. Του ανατέθηκε συνάμα να είναι ερευνητής στο Ίδρυμα του Μαρξισμού – Λενινισμού. Στα άρθρα του, στις μελέτες του, που ήταν γραμμένες σε κείνη την περίοδο, ο Ζόργκε υπογράμμιζε τον κίνδυνο για την αναβίωση του γερμανικού μιλιταρισμού και την απειλή που παρουσίαζε ο εθνικισμός στη Γερμανία.
Ήξερε ο Ζόργκε πως ο καιρός δεν περίμενε, πως χρειάζονταν αγώνας ενάντια στον φασιστικό κίνδυνο.
Τότε ο Ζόργκε διάλεξε το δύσκολο δρόμο, το δρόμο του κατάσκοπου και μπήκε στην υπηρεσία Πληροφοριών. Κατά την περίοδο 1920-1932 ο Ζόργκε δουλεύει στην Κίνα. Ξεσκεπάζει τα επιθετικά σχέδια του γιαπωνέζικου μιλιταρισμού και του διεθνούς ιμπεριαλισμού στην Άπω Ανατολή.
Ο ερχομός των χιτλερικών στην εξουσία και του γιαπωνέζικου μιλιταρισμού προετοίμαζαν μια συμμαχία των αντιδραστικών δυνάμεων Γερμανίας και Ιαπωνίας, πρώτ’ απ’ όλα ενάντια στη Σοβιετική Ένωση.
Τον Σεπτέμβρη του 1933 ο Ζόργκε παρουσιάζεται στο Τόκιο σαν ανταποκριτής της γερμανικής εφημερίδας «Φραγκφούρτερ Τσάιτουνγκ», «Μπερλίνερ Κουρίρ» και της ολλανδέζικης «Άμστερνταμ Χάντελφόλαντ». Δημιουργεί έτσι μια στέρεη βάση τόσο στους κύκλους της γερμανικής πρεσβείας στο Τόκιο, όσο και της γερμανικής παροικίας.
Γραμματόσημο της ΕΣΣΔ προς τιμή του Ρίχαρντ Ζόργκε
Στη δουλειά του βοηθήθηκε από τους Γιαπωνέζους αντιφασίστες Οντζάκι και Μιάγκχι και το Γιουγκοσλάβο Μπράνκο Βουκελίτσι. Αργότερα έφτασε στο Τόκιο της Ιαπωνίας κι ο ραδιοτηλεγραφητής Μαξ Κλάουσεν. Άρχισε έτσι η Γκρούπα Ζόργκε (Ραμζάι) και σταθεροποιήθηκε έτσι σύνδεση κανονική με το κέντρο. Ακολουθεί μια περίοδος που τα γεγονότα είναι θυελλώδη. Ο Ζόργκε μεταβιβάζει τότε πληροφορίες για τη σύναψη συμφώνου Γερμανοφασιστών και μιλιταριστών της Ιαπωνίας. Μεταδίδει επίσης την ακριβή ημερομηνία εισβολής των χιτλερικών στην Πολωνία. Φθινόπωρο του 1940 μια άλλη πληροφορία προς το κέντρο: η χιτλερική Γερμανία ετοιμάζεται για επίθεση ενάντια στη Σοβιετική Ένωση. Τον Απρίλη – Μάη 1941 ο Ζόργκε μεταδίδει πληροφορίες για τις τελευταίες προετοιμασίες των χιτλερικών για τον πόλεμο ενάντια στη Σοβιετική Ένωση.
Στις 17 Ιούνη 1941 μεταδίδει: «Επαναλαμβάνω 9 σώματα και 150 μεραρχίες γερμανικού στρατού θα επιτεθούν στα σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης στις 22 Ιούνη!».
Όταν εκδηλώθηκε η χιτλερική εισβολή η γκρούπα «Ραμζάι» έστειλε το παρακάτω μήνυμα.
«Σας μεταβιβάζουμε τις πιο καλές μας ευχές στους δύσκολους καιρούς. Εμείς θα δουλεύουμε εδώ με αυταπάρνηση».
Στις σκληρές μέρες που οι χιτλερικοί προχωρώντας πλησίαζαν στη Μόσχα, ο Ζόργκε μετέδωσε τα παρακάτω:
«Η Ιαπωνία θ’ αρχίσει τον πόλεμο στον Ειρηνικό… Η Σοβιετική Ένωση στα ανατολικά μπορεί να μη κινδυνεύσει από άμεση κρούση από την πλευρά των Γιαπωνέζων μιλιταριστών».
Παίρνοντας το μήνυμα η ανώτατη διοίκηση του σοβιετικού στρατού αποφάσισε να μεταφέρει ένα μέρος από τις μεραρχίες της στη Δύση, βοηθώντας έτσι στη συντριβή των χιτλερικών κοντά στη Μόσχα. Οι πληροφορίες του Ζόργκε ήταν με απόλυτη ακρίβεια ελεγμένες αλλά και επίκαιρες.
Ποια, λοιπόν, ήταν η πηγή απ’ όπου ο Ζόργκε είχε πληροφορίες με τέτοια ακρίβεια; Ήταν ο ίδιος ο Γερμανός πρεσβευτής στο Τόκιο. Ήταν επίσης κι οι άνθρωποι που βρίσκονταν γύρω στον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας.
Ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια ο Ζόργκε μπαίνει στη θέση του ακόλουθου Τύπου της Γερμανικής Πρεσβείας στο Τόκιο. Τώρα πια μπορεί να διεισδύει στην υπηρεσία και να έχει πιο άνετα τις εμπιστευτικές πληροφορίες.
Σ’ αυτήν ακριβώς την περίοδο ο Ζόργκε φανερώνει όλο το ταλέντο του, όλες τις οργανωτικές του ικανότητες.
Ο τάφος του Ρίχαρντ Ζόργκε
Κι όταν τέλος πιάστηκαν από τη γιαπωνέζικη υπηρεσία αντικατασκοπείας οι Ζόργκε, Οντζάκι, Μιάγκι, Βουκέλι, Μαξ και Άννα Κλάουν, έδειξαν πως όλοι τους είναι θαρραλέοι αντιφασίστες κι αγωνιστές. Δεν τους λύγισε κανένα είδος βασανιστηρίου ή διαπόμπευσης.
Ο Ζόργκε πήρε – όπως έδειξε η σχετική έρευνα των ντοκουμέντων – πάνω του όλη την ευθύνη. Φρόντισε επίσης να δείξει στους υποκριτές πως τα μέλη της ομάδας του, οι συνεργάτες του, δεν παραβίασαν τους γιαπωνέζικους νόμους.
Οι ίδιοι οι Γιαπωνέζοι ανακριτές και δικαστές αναγκάστηκαν να παραδεχτούν πως ο Ζόργκε και οι συνεργάτες του ήταν άνθρωποι με μεγάλη θέληση, αντιφασίστες αληθινοί, αφοσιωμένοι στις κομμουνιστικές ιδέες.
