REVOLTERPIECES: To μικροαστικό Εγώ

Στην κοινωνία που ζούμε, μετά από μερικούς αιώνες “άνοδο του υποκειμένου”, καπιταλισμό και ατομικότητα, το Εγώ έχει γίνει η βάση του τρόπου που σκεφτόμαστε όλοι. Δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε ότι το αστικό Εγώ είναι η βασική κανονιστικότητα αυτής της κοινωνίας. Και το Εγώ αυτό εχθρέυεται ένα πράγμα: το προλεταριακό Εμείς, την εργατική ταυτότητα, την πολιτική οργάνωση της εργατικής τάξης.

Όλες οι αξίες της κοινωνίας αυτής; Η πάρτη μου, η ιδιοκτησία μου, η οικογένεια μου, η επιχείρηση μου. Η αποψάρα μου. Την οποία προφανώς τη περιφρουρώ σαν κόρη οφθαλμού και δεν την θυσιάζω σε ένα κοινό εγχείρημα. Και σε αυτό συμφωνούν όλοι. Απ΄τον στιρνερικό ως τον νεοφίλ. Από τον παραδοσιακό συντηρητικό οικογενειάρχη πατριώτη μέχρι τον μεταμοντέρνο “προοδευτικό” queer κοσμοπολίτη. Από τον trapper που σου περιγράφει πως πουλάει ναρκωτικά¹ και γίνεται πλούσιος από το δράμα των άλλων μέχρι τον σκυλά που μιλάει για τον έρωτα σαν μια διαδικασία δούνε και λαβείν με το άλλο Πρόσωπο. Η κυριαρχία του καπιταλιστικού ατομισμού είναι τόσο δομική που σχεδόν κάθε επιλογή ταυτότητας και στάσης είναι μέσα στα πλαίσια του. Κάθε επιλογή εκτός από μια: την άρνηση και διαλεκτική άρση του.

Το μίσος για το ΚΚΕ στην Ελλάδα (και για την ΕΣΣΔ σε παγκόσμιο επίπεδο), ένα μίσος τόσο διαδεδομένο αλλά και τόσο κοινό στο πυρήνα του, είναι μίσος για το κόμμα αυτό καθ’ αυτό. Δεν είναι μίσος για τα λάθη του, είναι μίσος για την ταυτότητά του. Είναι μίσος για την οργανωμένη εργατική τάξη. Γιατί το προλεταριακό Εμείς έρχεται να αμφισβητήσει το μικροαστικό Εγώ, και το Εγώ νοιώθει την υπαρξιακή απειλή. Ποια είναι η πιο κλισέ κατηγορία προς τους κομμουνιστές; Ότι είναι “πρόβατα”. Ότι “κάνουν ότι πει το κόμμα”. “Χωρίς γραμμή ο κνίτης δε γαμεί” που έλεγε και ένα παλιό κακό ανέκδοτο. Πάνω σε ποια βάση γίνεται το αστείο αν όχι στην υπόθεση ότι οι κομμουνιστές βάζουν το συλλογικό πάνω από τα ατομικά Θέλω τους;

  Χαρακτηριστικό παράδειγμα σε όλα αυτά είναι η λατρεία για τον Βελουχιώτη. Η λατρεία αυτή είναι απόδειξη άκρατου πασοκισμού- και καθόλου τυχαία ότι τη δεκαετία του ΄80 το πορτρέτο του κοσμούσε τα γραφεία του ανά την Ελλάδα. Ο μάγκας που πολέμησε για το λαό, αλλά όχι για τον κομμουνισμό- αλίμονο, τα έβαλε με τους φασίστες και τον έφαγε το κόμμα. Γιατί, αν με τη διαλεκτική είσαι στα δικαστήρια, δεν βλέπεις έναν Θανάση Κλάρα, που, όπως ο ίδιος έχει παραδεχτεί, ήταν σε μια πορεία κατάπτωσης και που το κόμμα τον γαλούχησε και τον έκανε τον ηγέτη που έγινε. Βλέπεις το άτομο, το οποίο το τιμάς γιατί ήρθε σε σύγκρουση με το σύνολο- το Εγώ ενάντια στο Εμείς. Αυτούς του κομμουνιστές αγαπάει ο μικροαστός. Αυτούς που συγκρούονται, έστω και παροδικά, με το κόμμα. Τους Πλουμπίδιδες, του Κάππους.  Και τους αγαπάει εργαλειακά- δεν μιλάνε για τον Πλουμπίδη το “μέλος της ηγεσίας” του ΚΚΕ, δεν αγαπάνε τον Κάππο που ξαναγύρισε το πλάι του κόμματος. Μόνο τις στιγμές που δεν ήταν “μέσα”, σαν ένα ανήθικο τσιμπολόγημα.

Ακόμα και τον Μίσσιο, τον αγάπησαν όχι σαν αντάρτη αλλά σαν ηττημένο επαναστάτη που έχει εσωτερικεύσει την ήττα του και πλέον δεν έχει καμία όρεξη να σηκώσει το βλέμμα. Αυτόν που έλεγε ότι  η κορυφαία μάχη είναι “να παραμείνεις άνθρωπος”, “με το δικό σου βλέμμα” (να το πάλι το Εγώ), αφού ο κόσμος σίγουρα δεν αλλάζει.  Η αγάπη αυτή για τον Μίσσιο στα δικά μου μάτια είναι σημάδι κοινωνικού κανιβαλισμού. Αν παρέμενε δυνατός και αλύγιστος, θα τον μισούσαν. Ηττήθηκε και τον αγάπησαν.

  Γιατί λοιπόν η ταύτιση του Εμείς αυτού με την εκατοντάχρονη ιστορία του ΚΚΕ; “Δεν υπάρχουν άλλες κομμουνιστικές οργανώσεις;” θα ρωτούσε κάποιος. Γιατί απλά, ακόμα και να ομνύεις στο όνομα του κομμουνισμού, αυτό δεν σε κάνει από μόνο του προλεταριακή οργάνωση.  Φέρνω παράδειγμα το ΝΑΡ, που παλεύει, σύμφωνα με τον τίτλο του, για την “κομμουνιστική απελευθέρωση”. Διάφορα τα ρεύματα μέσα του, πολλές φορές αλληλοσυγκρουόμενα, γίνεται ίσως μια κουβέντα μεταξύ τους αλλά στη πλειοψηφία του χρόνου, κανένας δεν φαίνεται να ενοχλείται πραγματικά με τον άλλο. Πρόσφατα, μέσα σε μια βδομάδα είχα κουβέντα με 2 ναρίτες, ο ένας μου είπε ευθέως ότι ο λενινισμός είναι νεκρός και πρέπει να ψάξουμε το επόμενο εργαλείο, ο άλλος μου είπε ότι οι κουκουέδες δεν κατέχουν από λενινισμό. Αυτοί οι δύο μεταξύ τους δεν νοιώθουν ότι είναι συγκρουσιακή η σχέση τους: ο καθένας έχει τις απόψεις του. Ακόμα και αν αυτές είναι εκ διαμέτρου αντίθετες και πολεμικές. Και αυτό που βγαίνει προς τα έξω δεν εκφράζει παρά μόνο τον εαυτό τους. Αυτό όμως δεν είναι Εμείς, είναι πολλά Εγώ μαζεμένα.
Το ΚΚΕ λοιπόν “έτυχε” (αν αυτά τα πράγματα απλά “τυχαίνουν”) να είναι αυτή η προλεταριακή έκφραση. Σε άλλες συνθήκες, σε άλλες χώρες, σε άλλες εποχές, ίσως να ήταν μια άλλη μορφή οργάνωση αυτή της εργατικής τάξης. Κατά κανόνα όμως, στην Ευρώπη από τη δεκαετία του ’60 και μετά, με “σημάδι” το περήφημο 1968, τα πραγματικά ΚΚ ήταν αυτές οι οργανώσεις- και ας ήταν εκείνη την εποχή σε μαύρο ιδεολογικό χάλι. Και αν πήξαμε εκείνη τη περίοδο στη φαντεζί “επανάστα“, ο χρόνος έδειξε και απέδειξε ότι και πάλι μικροαστικό ήταν το όραμα. Φρανκφούρτες, ευρωκομμουνιστές, μεταμοντέρνοι, νεοτρότσκες, new left, post-μαοϊκοί και λοιπό συναπάντημα.

Χ

Κλείνοντας, να κάνουμε ένα ξεκαθάρισμα: Όλα τα προηγούμενα δεν πρέπει να μας κάνουν να στραβώσουμε το σίδερο από την άλλη. Το κομμουνιστικό Εμείς, έχει σαν προϋπόθεση το ατομικό Εγώ σαν συστατικό του· δεν ταυτίζεται με το μεσαιωνικό Εμείς, που η ατομικότητα δεν υπήρχε καν. Μεταξύ του “καμία ατομική υπόσταση, μόνο μάζα” και του “ατομικότητες που απαρτίζουν ένα συλλογικό Εμείς” υπάρχουν μερικές διαλεκτικές άρσεις που είναι αναγκαιότητα να μην τις παραμελούμε. Χωρίς την πορεία από τον αναγεννησιακό ουμανισμό μέχρι σήμερα, θα ήμασταν εγκλωβισμένοι στην μεσαιωνική κοσμοαντίληψη. Το θέμα δεν είναι να εκμηδενίσουμε τα κεκτημένα, αλλά να τα αξιοποιήσουμε και να τα εξελίξουμε. Άλλο η κριτική σε ένα παρωχημένο εργαλείο, άλλο η ισοπέδωση. Στο σήμερα όμως, ο μεγάλος εχθρός είναι το καπιταλιστικό Εγώ.

Είσαι ο μοναδικός με την ιδιοκτησία του

ή μήπως ο κοινότοπος με την εργοδοσία του;

Δεν θέλεις σχέδια κεντρικά

Πως γίνεται άλλωστε να στήσεις κεντρικά την αγορά;

Πουλάς και αγοράζεις τρέλα οριζόντια όσο τα λεφτά αλλάζουν χέρια αμεσοδημοκρατικά

edit: Στη πρόταση “ακόμα και να ομνύεις στο όνομα του κομμουνισμού, αυτό δεν σε κάνει από μόνο του προλεταριακή οργάνωση“ είχε από λάθος γραφτεί “Γιατί απλά, ακόμα και να ομνύεις στο όνομα του κομμουνισμού, αυτό δεν σε κάνει πραγματικά προλεταριακή οργάνωση“. Επίσης διορθώθηκαν κάποια εκφραστικά λάθη.