Καλοκαίρι και φυσική – Τα νέα του Ιουλίου

Ποιες εξελίξεις στη φυσική χρειάζεται να ξέρουμε από τον περασμένο μήνα;

Η απάντηση στην ερώτηση του υπότιτλου είναι … βασικά όχι και πολλές. Η μία είδηση που μισο-τάραξε την επιστημονική καλοκαιρινή γαλήνη ήταν η συνέχιση του σήριαλ με “την ένταση ανάμεσα στο SH0ES και το Planck”. Όλα είχαν αρχίσει πριν περίπου ένα χρόνο όταν δύο πειράματα κοσμολογίας που μετράνε πόσο γρήγορα διαστέλλεται το σύμπαν βρήκαν ελαφρώς διαφορετικά αποτελέσματα, και τώρα στο παιχνίδι μπήκαν τρία ακόμα πειράματα.

Το πείραμα SH0ES κοιτάζει άστρα που μπορούμε να ξέρουμε ακριβώς τη λαμπρότητά τους, και εν συντομία μετράει πόσο γρήγορα απομακρύνονται μεταξύ τους καθώς το διάστημα μεγαλώνει. Ο ρυθμός διαστολής που βρίσκει είναι 10% μεγαλύτερος από εκείνον που υπολογίζει το Planck, το VIP τηλεσκόπιο σε τροχιά γύρω από τη γη το οποίο αναλύει την κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου – το πρώτο και αρχαιότερο φως που έλαμψε όταν το σύμπαν ήταν μόλις 400,000 ετών.

Και τώρα, πριν από δύο μήνες, το Dark Energy Survey έσκασε μύτη και δεν έμεινε ουδέτερο. Πρόκειται για ένα τηλεσκόπιο που πέρασε τα τελευταία πέντε χρόνια κοιτάζοντας εκατοντάδες εκατομμύρια γαλαξίες σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει περισσότερα στοιχεία για τη σκοτεινή ενέργεια (το ότι η εν λόγω διαστολή του σύμπαντος επιταχύνεται όσο περνάει ο καιρός). Επίσης ανακοίνωσε τη δική του μέτρηση του ρυθμού διαστολής – και είναι κοντά στα νούμερα του Planck.

Αλλά στη συνέχεια, τον Ιούλη το πείραμα H0LiCOW εμφανίστηκε κι αυτό με τα δικά του αποτελέσματα – που  συμφωνούν με το SH0ES. Για τη μέθοδό του μπορούμε να πούμε ότι βασίζεται στην παρατήρηση των κβάζαρ, εξωφρενικά ενεργητικών γαλαξιακών κέντρων, ενώ για το όνομά του δεν έχουμε κάτι.

Με διαφορά λίγων μόνο ημερών, ένας παίχτης βαρέων βαρών αποφάσισε να βοηθήσει στη λύση του θέματος. Κι αυτός δεν ήταν άλλος από το ίδιο το Hubble, το θρυλικό τηλεσκόπιο κοσμολογικών παρατηρήσεων. Απ’ό,τι φαίνεται όλο αυτό τον καιρό οι άνθρωποί του προετοίμαζαν τη δική τους μέτρηση του ρυθμού διαστολής. Και, με πολλή λεπτότητα, το αποτέλεσμα πέφτει ανάμεσα στα νούμερα των δύο άλλων ομάδων…

Κάποιοι φυσικοί (και κάποια μέσα ενημέρωσης) βλέπουν αυτή την “ένταση” ανάμεσα στα αποτελέσματα σαν υποσχόμενη περιπέτεια. Η πιο συντηρητική άποψη πάντως είναι ότι οι αποστάσεις και οι χρόνοι που μπαίνουν σε τέτοιες μετρήσεις είναι αρκετά μεγάλες ώστε να δικαιολογούν αβεβαιότητες και λάθος υπολογισμούς, και ότι τα νούμερα μπορεί εύκολα να συγκλίνουν μετά από ένα-δυο τηλεσκόπια ακόμα.