11 Σεπτέμβρη 1973: O τελευταίος λόγος του Αλιέντε μέσα από το προεδρικό μέγαρο που το πολιορκεί ο στρατός των πραξικοπηματιών

Σαν σήμερα, στις 11 του Σεπτέμβρη 1973, ο στρατηγός Αουγκούστο Πινοσέτ, υποκινούμενος και καθοδηγούμενος από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, ανατρέπει την κυβέρνηση του σοσιαλιστή Προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε. Την ίδια μέρα, ο Πρόεδρος Αλιέντε οχυρωμένος στο Προεδρικό Μέγαρο θα πέσει νεκρός με το όπλο στο χέρι.

«Ούτε το έγκλημα ούτε η βία μπορούν να διακόψουν την κοινωνική εξέλιξη. Η ιστορία είναι δική μας. Γράφεται από τους λαούς…», είναι μερικά από τα τελευταία λόγια του Αλιέντε, στο ραδιοφωνικό διάγγελμά του προς το λαό της Χιλής.

Ο μαρξιστής γιατρός Σαλβαδόρ Αλιέντε κυβέρνησε τη Χιλή το διάστημα 1970-73, επικεφαλής του συνασπισμού «Λαϊκή Ενότητα» (Unidad Popular), στον οποίο μετείχαν το  Κομμουνιστικό Κόμμα Χιλής, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το Ριζοσπαστικό Κόμμα, η Κίνηση Ενωμένης Λαϊκής Δράσης, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα και η Ανεξάρτητη Λαϊκή Δράση.

Στα χρόνια της διακυβέρνησής του το ουμανιστικό όραμα για μια δίκαιη κοινωνία ισότητας και ελευθερίας για όλους, άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Το όνειρο, όμως, για μια ειρηνική επανάσταση προς το σοσιαλισμό γκρεμίστηκε στις 11 του Σεπτέμβρη 1973, όταν η αμερικανοκίνητη χούντα του Πινοσέτ, υπηρετώντας τα συμφέροντας των πλουτοκρατών, ματοκύλισε τη Χιλή, δολοφόνησε τον Πρόεδρο, ενώ χιλιάδες κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές διώχτηκαν, βασανίστηκαν, εκτελέστηκαν ή «εξαφανίστηκαν» από τα όργανά της.

O τελευταίος λόγος του Αλιέντε, μέσα από το προεδρικό μέγαρο που το πολιορκεί ο στρατός των πραξικοπηματιών

«Σίγουρα αυτή θα είναι η τελευταία ευκαιρία για μένα να απευθυνθώ σε εσάς. Η Πολεμική Αεροπορία έχει βομβαρδίσει τις κεραίες των Radio Portales και Radio Corporación. Οι λέξεις μου δεν έχουν πικρία αλλά απογοήτευση. Είθε να έρθει μια ηθική τιμωρία για εκείνους που έχουν προδώσει τον όρκο τους: Στρατιώτες της Χιλής, οι δικαιούχοι αρχιστράτηγοι, ο Ναύαρχος Μερίνο, ο οποίος έχει αυτοανακηρυχθεί ο ίδιος διοικητής του ναυτικού, και ο κ. Μεντόζα, ο οποίος επαίσχυντα μόλις χθες ορκίσθηκε πίστη και αφοσίωση στην κυβέρνηση, και ο οποίος έχει επίσης αυτοανακηρυχθεί αρχηγός της Carabineros [παραστρατιωτικής αστυνομίας].

Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα, το μόνο πράγμα που απομένει για μένα είναι να πω στους εργάτες: δεν πρόκειται να παραιτηθώ! Ευρισκόμενος σε μια ιστορική μετάβαση, θα πληρώσω την πίστη του λαού με τη ζωή μου. Και τους λέω ότι είμαι βέβαιος ότι οι σπόροι που έχουμε φυτέψει στην καλή συνείδηση των χιλιάδων και χιλιάδων Χιλιανών δεν θα μείνουν συρρικνωμένοι για πάντα.

Έχουν δύναμη και θα είναι σε θέση να μας εξουσιάζουν, αλλά οι κοινωνικές διεργασίες δεν μπορεί να εμποδιστούν ούτε από το έγκλημα, ούτε από τη δύναμη.Η ιστορία είναι δική μας, και οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία.

Εργάτες της χώρας μου: Θέλω να σας ευχαριστήσω για την αφοσίωση που είχατε πάντα, την εμπιστοσύνη που εναποθέσατε σε έναν άνθρωπο που ήταν μόνο ένας διερμηνέας της μεγάλης λαχτάρας για τη δικαιοσύνη, ο οποίος έδωσε το λόγο του ότι θα σεβαστεί το Σύνταγμα και το νόμο και έκανε ακριβώς αυτό.

Σε αυτή την καθοριστική στιγμή, την τελευταία στιγμή που μπορώ ακόμα να απευθύνομαι σε εσάς, σας εύχομαι να επωφεληθείτε από το μάθημα: το ξένο κεφάλαιο, ο ιμπεριαλισμός, σε συνδυασμό με την αντίδραση, δημιούργησαν το κλίμα στο οποίο οι Ένοπλες Δυνάμεις έσπασαν την παράδοσή τους, την παράδοση που διδάχθηκαν από το στρατηγό Schneider και επιβεβαίωσαν με τον διοικητή Araya, θύματα του ίδιου κοινωνικού τομέα που σήμερα ελπίζει, με την ξένη βοήθεια, να κατακτήσει εκ νέου τη δύναμη να συνεχίσουν να υπερασπίζονται τα κέρδη τους και τα προνόμιά τους.

Απευθύνομαι σε εσάς, πάνω απ ‘όλα, τη σεμνή γυναίκα του τόπου μας, την Campesina που πίστεψε σε εμάς, τη μητέρα που γνώριζε την ανησυχία μας για τα παιδιά. Απευθύνομαι στους επαγγελματίες της Χιλής, τους πατριώτες επαγγελματίες που συνέχισαν να δουλεύουν εναντίον της στάσης που υποστηρίζεται από επαγγελματικά σωματεία, σωματεία ταξικά που υπερασπίζονται επίσης τα προνόμια της καπιταλιστικής κοινωνίας.

Απευθύνομαι στη νεολαία, αυτή που τραγουδούσε και μας έδωσε τη χαρά της και το αγωνιστικό της πνεύμα. Απευθύνομαι στον άντρα της Χιλής, τον εργάτη, τον αγρότη, το διανοούμενο, εκείνον που πρόκειται να διωχθεί, γιατί στη χώρα μας ο φασισμός είναι ήδη παρών εδώ και πολλές ώρες – σε τρομοκρατικές επιθέσεις, σε ανατινάξεις γεφυρών, σε διακοπές σιδηροδρομικών γραμμών, σε καταστροφές αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενόψει της σιωπής όσων είχαν την υποχρέωση να δράσουν. Ήταν υποχρεωμένοι. Η ιστορία θα τους κρίνει.

Σίγουρα το Radio Magallanes θα σιγήσει, η ηρεμία και μεταλλικό όργανο της φωνής μου δεν θα σας φτάσει. Δεν πειράζει. Θα συνεχίσετε να την ακούτε. Θα είμαι πάντα δίπλα σας. Τουλάχιστον η μνήμη μου θα είναι αυτή ενός άνδρα αξιοπρεπή που στάθηκε πιστός στη χώρα του.

Οι άνθρωποι πρέπει να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους, αλλά δεν πρέπει να θυσιαστούν. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να αφεθούν να καταστραφούν ή να διατρηθούν από σφαίρες, αλλά ούτε και να ταπεινωθούν.

Εργάτες της χώρας μου, έχω πίστη στη Χιλή και το πεπρωμένο της. Άλλοι άνδρες θα ξεπεράσουν αυτή τη σκοτεινή και πικρή στιγμή προδοσίας που προσπαθεί να επικρατήσει. Να πηγαίνετε προς τα εμπρός γνωρίζοντας ότι, αργά ή γρήγορα, οι μεγάλες λεωφόροι θα ανοίξουν και πάλι και οι ελεύθεροι άνθρωποι θα περπατούν μέσα από αυτές για να χτίσουν μια καλύτερη κοινωνία.

Ζήτω η Χιλή! Ζήτω ο λαός! Ζήτω οι εργαζόμενοι!

Αυτά είναι τα τελευταία λόγια μου, και είμαι βέβαιος ότι η θυσία μου δεν θα είναι μάταια, είμαι βέβαιος ότι, τουλάχιστον, θα είναι ένα μάθημα ηθικής που θα τιμωρήσει το κακούργημα, τη δειλία και την προδοσία.

Σαντιάγο της Χιλής, 11 Σεπτεμβρίου 1973»

Το «μοντέλο» της Χιλής, οι αυταπάτες περί «μεταβατικών κυβερνήσεων» και «ειρηνικού κοινοβουλευτικού περάσματος στο σοσιαλισμό» (φορέας των οποίων ήταν το ΚΚ Χιλής και βέβαια ο Πρόεδρος Αλιέντε) συντρίφτηκαν μπροστά την αμείλικτη πραγματικότητα: δεν υπάρχει ειρηνική μετάβαση προς το σοσιαλισμό, η τάξη των εκμεταλλευτών δεν χάνει την εξουσία με την αντικατάσταση μιας κυβέρνησης από μια άλλη, αλλά με την ανατροπή της.

Στην καπιταλιστική βαρβαρότητα ο σοσιαλισμός και η κομμουνιστική προοπτική αποτελούν τη μόνη εναλλακτική λύση.