Κακά σκυλιά ή ελλειμματικοί άνθρωποι;

Γέμισε το διαδίκτυο με φωτογραφίες «άγριων» σκυλιών να δείχνουν τα δόντια τους, «σκυλολόγοι» και ειδικοί εκθέτουν γνώσεις και απόψεις χωρίς να δέχονται αμφισβήτηση, πλημμύρα σχολίων τύπου «θανατώστε το κοπρόσκυλο». Σαν κάποιοι να επιχειρούν να «σκυλεύσουν» τη νοημοσύνη σου πριν ακόμα τη σκοτώσουν…

Η είδηση είναι σοκαριστική. Ένα σκυλί, ροτβάιλερ, σκότωσε (κατασπάραξε είναι η λέξη που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον) ένα κοριτσάκι δυο μηνών στην Παιανία. Αδυνατεί η σκέψη να συνθέσει την εικόνα. Τραγωδία, που θα συνοδεύει για πάντα τα μέλη της οικογένειας της αθώας ψυχούλας που χάθηκε με τρόπο φριχτό, πριν καταλάβει τι θα πει ζωή. Δεν είναι το πρώτο τέτοιο τραγικό γεγονός και σίγουρα δεν ήταν το τελευταίο. Ας γίνει η αφορμή για να προβληματιστούμε και να δούμε πώς θα αποφευχθούν παρόμοια στο μέλλον.

Μεγάλωσα χωρίς σκυλί στο σπίτι. Δεν σκέφτηκα ποτέ να ρωτήσω το γιατί, συνειδητοποίησα όμως νωρίς ότι μέσα στα λίγα τετραγωνικά ενός μικρού διαμερίσματος δεν μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά άνθρωποι και σκύλοι, αν δεν έχουν εξασφαλιστεί κάποιες αναγκαίες προϋποθέσεις. Αυτό από τότε έχει επιβεβαιωθεί πολλές φορές στα μάτια μου, όταν βρίσκομαι σε δημόσιους χώρους και βλέπω τη συμπεριφορά πολλών ιδιοκτητών και των σκυλιών τους. Πεζοδρόμια γεμάτα ακαθαρσίες, σκυλιά να τρέχουν πάνω κάτω σαν τρελά, ελεύθερα, στο δρόμο, στις πλατείες, στα πάρκα.

Πριν από χρόνια βρεθήκαμε μια ηλιόλουστη μέρα, οικογενειακώς, στο Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας. Η μια κόρη κόντευε για το σχολείο. Η πιο μικρή απολάμβανε τη βόλτα από το καρότσι της. Ξαφνικά μια μαύρη σκιά έρχεται κατά πάνω μας και περνάει ξυστά από δίπλα μας πριν προλάβουμε να σκεφτούμε οτιδήποτε. Πίσω από εμάς βάδιζε ατάραχο ένα ζευγάρι, που μόλις πέρασε την πύλη του Άλσους, αφαίρεσε την αλυσίδα από το λαιμό του ντόπερμαν που είχαν μαζί τους. Το σκυλί μόλις ένοιωσε ελεύθερο άρχισε να συμπεριφέρεται σαν τρελό, πέρασε με μεγάλη ταχύτητα δίπλα μας, σχεδόν ακουμπώντας μας, χωρίς να γνωρίζουμε τις διαθέσεις του, απομακρύνθηκε και με την ίδια ταχύτητα ερχόταν ξανά προς το μέρος μας. Τα παιδιά έβαλαν τις φωνές και τα κλάματα. Αναγκάστηκα να διαμαρτυρηθώ στους ιδιοχτήτες του πανέμορφου κατά τα άλλα σκυλιού. Με ήρεμο τόνο στη φωνή, τους ρώτησα αν γνωρίζουν ότι δεν επιτρέπεται ν’ αφήνουν ελεύθερο το σκυλί τους σε δημόσιο χώρο. Και τότε δέχτηκα μια πραγματική επίθεση που με τρόμαξε περισσότερο από την «επίθεση» του σκυλιού. Η κυρία αφού μάς έκανε ταχύρρυθμα μαθήματα… φιλοζωίας, στη συνέχεια μας επέπληξε αυστηρά που αντιδράσαμε και την ενοχλήσαμε, λέγοντάς μας ότι πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας ν’ αγαπάνε τα ζώα και όχι να τα φοβούνται!!

Κάποτε, ένα πρωινό, βλέπω από το μπαλκόνι της οικοδομής μια κυρία που κρατούσε ένα σκύλο από την αλυσίδα. Ο σκύλος σταμάτησε και λύγισε τα πίσω πόδια του. Τότε η κυρία αμέσως έσκυψε και κάτι μάζεψε μέσα σ’ ένα σακουλάκι που στη συνέχεια πέταξε σε διπλανό κάδο σκουπιδιών. Έμεινα έκπληκτος. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ούτε είχα φανταστεί μια τέτοια σκηνή. Καθημερινά διέσχιζα με σλάλομ τα πεζοδρόμια για να φτάσω στο σπίτι, χωρίς να μεταφέρω κάποιο ανεπιθύμητο «λάφυρο» με τις σόλες των παπουτσιών μου. Και ξαφνικά ανακάλυπτα ότι δεν είναι τα γεμάτα ακαθαρσίες πεζοδρόμια η… κανονικότητα, αλλά η απλή κίνηση αυτής της κυρίας. Χωρίς καν να το σκεφτώ κατέβηκα από το γιαπί κι έτρεξα από πίσω της για να την προλάβω. Όσο χρόνο χρειάστηκα για να της πω πόσο σημαντικό και πόσο όμορφο είναι αυτό που κάνει και να την συγχαρώ, τα μάτια της με κοίταζαν με αληθινή απορία, σχεδόν έκπληκτα. Βλέπετε, αυτό που στα δικά μου μάτια φάνταζε κάτι μεγάλο και ιδιαίτερο, για την ίδια ήταν μέρος της καθημερινότητάς της, δηλαδή τρόπος ζωής.

Ανέφερα τα δυο αυτά περιστατικά για να αναρωτηθούμε πόσο έχει αλλάξει προς το καλύτερο η κατάσταση τα τελευταία χρόνια. Σαφώς έχει αλλάξει αλλά η αίσθησή μου είναι ότι δεν έχει αλλάξει πολύ.

Μια από τις τόσες έννοιες που παρερμηνεύονται στον τόπο μας είναι της ζωοφιλίας. Ζωόφιλος δε σημαίνει να έχεις απλά ένα ή περισσότερα σκυλιά, όπως, αντίστοιχα, αν δεν έχεις σκυλί δεν αποτελεί τεκμήριο ότι δεν αγαπάς τα ζώα. Είναι μια τίμια στάση να μην έχεις σκυλί όταν δεν μπορείς να του προσφέρεις τα χρειαζούμενα. Ένα σκυλί στο σπίτι είναι ένα ακόμα μέλος της οικογένειας, ως προς τις ανάγκες του και τις υποχρεώσεις μας απέναντί του. Εκτός από τροφή και νερό, χρειάζεται εκπαίδευση, ιατρική παρακολούθηση, άθληση, έχει ανάγκη από επαφή, αγάπη, φροντίδα, πρέπει να νιώθει ζεστασιά και ασφάλεια.

Αν εξαιρεθούν αυτοί που αγαπούν πραγματικά τα σκυλιά και το αποδεικνύουν καθημερινά με τον ίδιο τον τρόπο ζωής τους, υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που γι’ αυτούς τα σκυλιά είναι ενσάρκωση της ματαιοδοξίας, της ξιπασιάς, αντικείμενα προέκτασης του ελλειμματικού τους εγώ. Το σκυλί που αγοράζουν θέλουν να είναι συγκεκριμένης, «ανώτερης» φυλής, όπως συνέβαινε με τα αυτοκίνητα πριν την κρίση, τα «καλά χρόνια». Τα πίτμπουλ, τα ροτβάιλερ, τα ντόπερμαν σα να αντικαθιστούν στις μέρες μας, τη «μερσεντέ», τη «μπεμβέ» και τα «καγιέν», υποκαθιστώντας στη φαντασία του κάθε συμπλεγματικού κάτι που δεν πρόκειται ποτέ να γίνει στην πραγματικότητα: υπολογίσιμος.

Υπάρχουν επίσης οι «καλοί μπαμπάδες» και, για να μην τις αδικήσω, οι «καλές μαμάδες», που αγοράζουν σκυλιά με τον ίδιο τρόπο που σηκώνουν ένα λούτρινο αρκουδάκι από το ράφι γνωστού παιχνιδάδικου. Όταν ακούς γονείς να λένε «το ήθελε πολύ ο μικρός» ή «δεν μπορούσαμε να της χαλάσουμε το χατίρι, πλάνταξε στο κλάμα το μωρό μου», είναι σα να βλέπεις την επόμενη σκηνή του έργου. Όχι μόνο δεν υιοθετούν ένα αδέσποτο σκυλάκι, μα δημιουργούν πολύ συχνά οι ίδιοι αδέσποτα, εγκαταλείποντας το σκυλί τους στις πλαγιές της Πεντέλης, του Υμηττού και αλλού (συνήθως το φθινόπωρο, και αφού έχουν τελειώσει τα παιχνίδια του καλοκαιριού), όταν τα βλαστάρια τους βαρεθούν ή «συνειδητοποιήσουν», οι ασυνείδητοι, ότι δεν μπορούν να το συντηρήσουν. Αν δεν πρόκειται για ανθρώπους κενούς από πραγματικά συναισθήματα (όποιος γνώρισε έστω και μια φορά στη ζωή του τι θα πει αγάπη, δεν εγκαταλείπει στην ερημιά ένα ζωντανό πλάσμα), αναφερόμαστε οπωσδήποτε σε επιπόλαια και ανεύθυνα άτομα, που όμως η επιπολαιότητα και η ανευθυνότητα δεν μπορεί είναι άλλοθι για να μην εντοπίζονται και να τιμωρούνται. Αναφέρομαι φυσικά στους γονείς, όχι στα παιδιά.

Πόσες φορές δεν έχει δει ο καθένας μας σκυλιά αποκλεισμένα σε τσιμεντένιες βεράντες, ανάμεσα στα κάγκελα μιας αυλής, εκτεθειμένα στον ήλιο, τη βροχή, την παγωνιά, ενώ οι ένοικοι του σπιτιού λείπουν όλη τη μέρα. Πόσες φορές δεν έχουμε δει, ή ακούσει για σκυλιά κλεισμένα σε διαμερίσματα-κλουβιά, κλειδωμένα σε δωμάτια, ή στην τουαλέτα, μέχρι να επιστρέψει το αφεντικό τους, αλλά και σε κανονικά σιδερένια κλουβιά, δεμένα με αλυσίδες από το λαιμό ή τα πόδια. Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς πώς θα αντιδράσει σε μια δεδομένη στιγμή ένα σκυλί που υφίσταται τέτοια μεταχείριση; Και γνωρίζει αυτός που θ’ αναρωτηθεί ότι όλα τα σκυλιά δεν αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο; Ρητορικά τα ερωτήματα. Την «απάντηση» την ακούμε και τη βλέπουμε κάθε τόσο βγαλμένη απ’ τη φρίκη των δελτίων ειδήσεων, σαν σκηνή σύγχρονης τραγωδίας, όπως η πρόσφατη.

Γεννιούνται όμως και κάποια ερωτήματα, που θα πρέπει με σοβαρότητα και υπευθυνότητα ν’ απαντηθούν. Μπορούμε να εμπιστευόμαστε ένα νεογέννητο βρέφος, ένα μωρό, ένα μικρό παιδί, χωρίς επίβλεψη δίπλα σ’ ένα σκυλί; Αν ναι, δίπλα σε κάθε σκυλί, ανεξαρτήτου φυλής; Οι απαντήσεις θα δοθούν από ειδικούς (σε πολλά ζητήματα, οι απόψεις των ειδικών διίστανται και κάποιες φορές συγκρούονται, δημιουργώντας σύγχιση στους μη ειδικούς) αλλά και από τον καθένα μας ξεχωριστά. Η άποψη του γράφοντος είναι όχι. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την αντίδραση και τη συμπεριφορά ενός σκυλιού την οποιαδήποτε στιγμή, όσο καλά κι αν έχει εκπαιδευτεί, πολύ περισσότερο αν δεν έχει περάσει από τα στάδια της απαιτούμενης εκπαίδευσης.

Ν’ αποχτήσεις σκυλί είναι μια πολλή σοβαρή απόφαση, που ισοδυναμεί με την ανάληψη μεγάλης ευθύνης. Από την επαφή, τη συντροφιά του, θα πάρεις πολλά. Όμως πρέπει και να δώσεις… κι αν δεν έχεις ή αν δεν μπορείς να μοιραστείς, τότε καλύτερα να το βγάλεις απ’ το μυαλό σου. Αν το αποφασίσεις, δεν είναι απαραίτητο το σκυλί να είναι οπωσδήποτε «ράτσας», ούτε είναι κανόνας να τ’ αγοράσεις. Όμως αφού το θέλεις πολύ, θα πρέπει πρώτα να μάθεις τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φυλής που σ’ ενδιαφέρει. Δεν είναι όλα τα σκυλιά ίδια. Όταν είναι κοινώς αποδεκτό και προβάλλεται ότι συγκεκριμένες φυλές σκύλων είναι ιδιαιτέρως φιλικές προς τον άνθρωπο, την οικογένεια, τα παιδιά, αυτό σημαίνει ότι κάποιες άλλες δεν είναι. Η κάθε φυλή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, που θα πρέπει να τα συνυπολογίσεις. Πριν επιλέξεις, δηλαδή, θα πρέπει να έχεις ξεκάθαρο στο μυαλό σου ποιο σκυλί «χωράει» στον δικό σου χρόνο, τόπο, τρόπο ζωής – αν χωράει.

Μπορείς όμως εύκολα να υιοθετήσεις έναν στειρωμένο αδέσποτο σκυλάκο ή σκυλίτσα, το έχει περισσότερο ανάγκη. Αν του δώσεις τα μισά από αυτά που στερήθηκε, θα σου τα επιστρέψει στο πολλαπλάσιο. Φτάνει, εκτός από τις παραπάνω προϋποθέσεις, να σου βρίσκεται και λίγη αγάπη. Αγάπη όχι μόνο για τα σκυλιά, μα και για τους ανθρώπους, για την ίδια τη ζωή. Όπως δεν μετριέται και δεν ζυγίζεται, η αγάπη επίσης δεν κάνει διακρίσεις και δεν τις αρέσουν οι αποκλειστικότητες.