REVOLTERPIECES – Αρχαιολαγνεία
Ένας άνθρωπος που θα ταξίδευε σε μια από αυτές τις “σοφές κοινωνίες” με ένα ζευγάρι walkie talkie, ένα iPad και μερικές δόσεις LSD θα είχε τη δυνατότητα να πλασαριστεί τουλάχιστον για τετραπέρατος μάγος, αν όχι για θεός. Σήμερα μπορεί να είναι ο ενοχλητικός κάγκουρας ξάδερφός σου που πηγαίνει σε psychedelic trance πάρτι κάθε Σάββατο.
Στην Κατιούσα υπήρξε μια σειρά από κείμενα πριν λίγες βδομάδες τα οποία διαπραγματευόντουσαν το θέμα της αντιστροφής της απομάγευσης του κόσμου που συμβαίνει στις δυτικές κοινωνίες τις τελευταίες δεκαετίες με διάφορες μορφές. Αυτό μου δίνει πάσα να μιλήσω για μια ιδιαίτερη μορφή επαναμάγευσης του κόσμου που έχει σταθεί τροχοπέδη στην πρόοδο της ανθρωπότητας τα τελευταία 100 χρόνια, και αυτό είναι η λατρεία των αρχαίων πολιτισμών.
Πριν συνεχίσω στο κείμενο, θέλω να κάνω κάτι σαφές: Δεν απορρίπτω την ιδέα ότι μπορούμε να πάρουμε πράγματα από προηγούμενους πολιτισμούς. Κάθε άλλο, η ανθρωπότητα συνέχεια προσθέτει στην ήδη υπάρχουσα γνώση για να προχωρήσει. Το κείμενο μιλάει για το φαινόμενο του φετιχισμού των παλαιότερων πολιτισμών είτε με διάφορες παραδοσιακές διόδους (από τον ναζισμό-φασισμό μέχρι την παραδοσιακή παρελθοντολαγνεία της ελληνικής κοινωνίας) μέχρι τα new age ψευτοφιλοσοφικά μπουρδολογήματα. Όσοι πέφτουν σε τέτοιες λούμπες, απεμπολούν ό,τι θετικό μπορεί να έχουν να μας δώσουν αυτοί οι πολιτισμοί, που πάντα πρέπει να κρίνονται στο πλαίσιο της εποχής τους και εκεί κρύβεται η όποια αξία έχουν να μεταφέρουν στο σήμερα, και στην πραγματικότητα καταλήγουν να μετατρέπουν σε σκουπίδια όλο το σύνολο της δράσης τους. Έχοντας κάνει αυτό ξεκάθαρο, συνεχίζουμε με μια “απομαγευτική” ματιά στο τι πραγματικά ήταν οι αρχαίοι πολιτισμοί.
Πολύς κόσμος αναφέρεται συχνά στους αρχαίους πολτισμούς, ελληνικό, αιγυπτιακό, ινδικό, κινέζικο, ιθαγενή αμερικάνικο κτλ, σαν θεματοφύλακες κάποιων γνώσεων που “κάποιοι” μας κρατάνε κρυφές και που αν τις ανακαλύπταμε θα λύναμε “ως δια μαγείας”(pun intended) τα προβλήματα μας, είτε αυτά αφορούν σε κάτι προσωπικό όπως προβλήματα της υγείας μας, είτε σε κοινωνικά ζητήματα. Όλες οι αφηγήσεις περί αρχαίων φιλοσοφιών, αρχαίων φαρμάκων/θεραπειών, αρχαίων θρησκειών και λοιπά είναι μια φούσκα που το μόνο που κάνει είναι να μας κάνει να λατρεύουμε ένα αντιδραστικό τοτέμ μπας και καταφέρουμε να βρούμε διέξοδο στην ελπίδα για ευτυχία. Να νοιώσουμε ότι αν σήμερα δεν είμαστε καλά, κάποτε υπήρχαν κοινωνίες που ήταν όλα καλά και το θέμα είναι να γυρίσουμε εκεί, στους παλιούς τρόπους και στη παλιά γνώση.
Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική: Οι αρχαίοι λαοί δεν ξέραν την τύφλα τους. Δεν είχαν τη δυνατότητα να ζουν πολύ, να μεταδίδουν τη γνώση αποτελεσματικά, να ταξιδεύουν μαζικά σε μεγάλες αποστάσεις σε σύντομο χρόνο, δεν ξέραν σχεδόν τίποτα για τους νόμους του Κόσμου. Πράγματα που σήμερα ακόμα και ο πλέον αμόρφωτος τα έχει σαν δυνατότητες και γνώσεις σαν κεκτημένα, στην αρχαιότητα ήταν ανήκουστα. Αυτές οι κοινωνίες ιεροποιούσαν την εκμετάλλευση και την ιεραρχία, τη διαίρεση, στην πλειοψηφία τους πολέμαγαν την επιστημονική γνώση με πάθος, χάνανε τη ζωή τους για τους πλέον ηλίθιους λόγους, λχ ότι κάποιος πίστεψε ότι ο Δίας ή ο Θορ τους καταράστηκε και έπρεπε να θυσιαστούν για αυτό. Δεν ήταν κοινωνίες απαρτισμένες από σοφούς γνώστες όπως νομίζουν κάποιοι, αλλά από αμόρφωτους γιδογάμηδες που μέχρι πριν πολύ λίγο διάστημα (αν θεωρήσουμε ότι πλέον το έχουμε απεμπολήσει) δεν είχαν σαν αξία ούτε το να μη λιώνουν τα παιδιά τους στο ξύλο για πάσα λόγο και αφορμή. Τέτοια επίπεδα σοφίας οι αρχαίοι ημών πρόγονοι.
Έχει πλάκα να σκεφτούμε σαν υπόθεση εργασίας το εξής: Ένας άνθρωπος που θα ταξίδευε σε μια από αυτές τις “σοφές κοινωνίες” με ένα ζευγάρι walkie talkie, ένα iPad και μερικές δόσεις LSD θα είχε τη δυνατότητα να πλασαριστεί τουλάχιστον για τετραπέρατος μάγος, αν όχι για θεός. Σήμερα μπορεί να είναι ο ενοχλητικός κάγκουρας ξάδερφός σου που πηγαίνει σε psychedelic trance πάρτι κάθε Σάββατο. Και, τι αστείο, είναι αυτός που μπορεί να σου πρήζει τα συκώτια με τις διάφορες new age μπούρδες που του πλασάραν στα πάρτι αυτά σαν “αποκαλύψεις” για τις “μυστικές γνώσεις” για αυτές τις “αρχαίες σοφές κοινωνίες”. Κάψιμο.
Δεν είναι τυχαίο ότι όλο αυτό καταλήγει στον εθνικισμό. Από τη μια, εκεί είναι η ουσία της αντίληψης ότι ένας λαός αποτελείται από το σύνολο της παραγωγής πολιτισμού του- όταν δηλαδή νομίζεις ότι λχ οι κυνικοί με τον Πλάτωνα ήταν “όλοι έλληνες” άρα μπορείς να είσαι “περήφανος” και για τους δύο, μόνο στον εθνικισμό μπορεί να ταιριάξει ένα τέτοιο επίπεδο σκέψης.
Από την άλλη, η μπουρδολογία του φυλετισμού και του εθνικισμού στηρίζονται στην αντίληψη της ανθρωπότητας με βάση μια στατικότητα που στηρίζεται σε μια ψευδαίσθηση περί χρόνου. Ο κάθε φυλετιστής στηρίζει την ψευτοανωτερότητα του με βάση την ταυτότητα των προγόνων του σε ένα πολύ περιορισμένο στη πραγματικότητα φάσμα της ιστορίας το οποίο έχει κατακτήσει στη σκέψη μας (σαν κοινωνία) μια μεταφυσική θέση. Αν δεν την αντιλαμβανόντουσαν έτσι, θα έπρεπε να δουν την ανθρωπότητα σαν φυλές χόμο σάπιενς που επί δεκάδες χιλιάδες χρόνια τριγυρνάνε ανά τον κόσμο και εγκαθιστώνται όπου λάχει και ζευγαρώνουν με όποιον λάχει (ακόμα και με νεάτερνταλ, μέρος του DNA τους υπάρχει ακόμα μέσα στο δικό μας) χωρίς ιδιαίτερα επιτεύγματα. Άντε τώρα να στήσεις “φυλετική και εθνική ανωτερότητα” με βάση αυτό. Οπότε, καταλήγουν να φετιχοποιούν πολύ συγκεκριμένες περιόδους της ιστορίας και να τις ανάγουν στα ιδεαλιστικά τοτέμ που λέγαμε νωρίτερα, για να δικαιολογήσουν στην ουσία την ιδέα της εθνικής ενότητας. Και έτσι, ακόμα και άνθρωποι που δεν έχουν κανένα σκοπό να πέσουν σε αυτήν την παγίδα, καταλήγουν εκεί από τον υπέρμετρο θαυμασμό τους για μια τέτοια αφήγηση- παράδειγμα παλιοί ρεηβάδες που καταλήγουν οπαδοί του Σώρρα.
Μετά τον 19o και τον συμπυκνωμένο και σύντομο 20ο αιώνα (μια εποχή πολύ πιο ενδιαφέρουσα από την πλειοψηφία όλης της ανθρώπινης ιστορίας), ο κόσμος άλλαξε τόσο, που έχουμε χάσει λίγο και την αίσθηση του βάθους του χρόνου. Έτσι, όταν μιλάμε για “αρχαιότητα” έχουμε στο μυαλό μας κάτι που πηγαίνει στις απαρχές της ιστορίας αν όχι του κόσμου, τότε σίγουρα του ανθρώπου. Στη πραγματικότητα οι λίγοι αιώνες που απαρτίζουν την αρχή του πολιτισμού και δώθε (οπότε αρχίζει όλη αυτή η εκμαγευμένη παρελθοντολαγνεία) είναι αστεία μεγέθη σε σχέση και με τα δύο.
Τελειώνω με ένα βίντεο που δείχνει πιο καλά όλα αυτά τα πραγματικά μεγέθη.